[Membrum 1 An passibilis anima Adae in statu innocentiae].

Circa primum sic obicitur. Primo supponatur differentia inter actum et passionem ; postea supponatur definitio passionis. Dicit enim Damascenus : "Motus, secundum quod fiunt ab animabus secundum se ipsas, actus sunt: secundum autem quod immoderate fiunt et praeter naturam, passiones sunt". Dicit etiam quod passio dicitur aequivoce secundum quod sumitur de passionibus corporalibus et spiritualibus, et secundum hoc sic definitur: " Passio est motus ab aliquo in aliquid "; secundum autem quod proprie convenit passionibus animae, sic definitur: " Passio est motus appetitivae virtutis sensibilis in imaginatione boni aut mali". Remigius autem sic definit : "Passio est motus irrationalis animae per suspicionem boni aut mali".

Quaeritur ergo utrum anima Adae in statu innocentiae fuit receptibilis huiusmodi passionum. Videtur quod non: Adam enim dicebatur immortalis secundum corpus ; sed eadem est ratio immortalitatis circa corpus in eo et impassibilitatis quoad animam ; ergo, si dicebatur immortalis quoad corpus in statu innocentiae, et dicebatur impassibilis secundum animam. -

Quod sit simile in ipso de immortalitate secundum corpus et impassibilitate secundum animam, probatio: passio enim quae venit in animam, venit mediante corpore. Si ergo corpus

Adae in primo statu non fuit subiectum passionibus, ergo nec anima fuit receptibilis illarum. - Quod autem corpus non fuit subiectum passionibus, dicit Augustinus in libro De civitate

Dei, XIV : " Non ignis ureret ", "senecta non dissolveretur, nihil corruptionis in corpore et ex corpore, nullus intrinsecus morbus, nullus extrinsecus ictus metuebatur ".

Praeterea ad idem: omne enim a quo patitur aliquid, secundum quod huiusmodi superius est eo quod patitur, quia potens est in illud quod patitur. Et hoc dicit Augustinus, XII Super Genesim, in glossa ad litteram . Et in VI Musicae dicit quod non potest anima passionem recipere a corpore, quia superior est eo, id est nobilior. Si ergo in statu innocentiae erat immediate sub Deo et omnia corporalia sub ipso, ergo corporali nullo inferior erat; ergo respectu nullius corporalis passibilis fuit. Et respectu alterius non dicitur passibilis anima, immo receptibilis ; ergo secundum hoc relinquitur quod secundum animam fuit impassibilis Adam.

Praeterea, eiusdem naturae fuit in specie anima Christi et anima Adae. Sed dicit Hilarius : "Deus Verbum caro factus non potuit esse demutabilis animae in patiendo". Si ergo eiusdem naturae in specie fuit anima Adae in primo statu, restat quod non potuit pati.

Item, ad idem: in primo statu non fuit aliquod bonum immoderatum movens in corporibus vel malum: ergo secundum sensibilem partem non fuit anima mobilis respectu mali et boni. Quatuor enim sunt perturbationes, sicut dicit Philosophus : gaudium, dolor, metus et eius oppositum. Ex immoderato enim bono et malo quod movet in praesenti est gaudium et dolor ; ex immoderato bono et malo quae movent in futuro sunt metus et eius oppositum. Relinquitur ergo quod anima non fuit ordinabilis ad aliquod inordinate movens, et sic non fuit passibilis. Supervacua enim diceretur potentia passiva, si non esset activa movens sibi respondens . Ergo anima non fuit passibilis secundum quod passio definitur 'motus appetitivae virtutis sensibilis' etc.

Contra, Damascenus : Omne quod est creatum, vertibile est secundum generationem et corruptionem vel alterationem. Cum ergo anima non sit vertibilis secundum generationem et corruptionem, erit vertibilis secundum alterationem. Sed omne alterabile est passibile ; ergo anima in statu innocentiae fuit passibilis.

Item, impassibilitas est dos animae. Quatuor enim sunt dotes quae debentur ipsi animae gloriosae ex parte corporis, et tres ex parte sua l; et tamen omnes ipsius dicuntur, et proprie et per se illae tres. Sed similiter ista dos data fuisset animae Adae sive stetisset sive non, dummodo post resurgeret per poenitentiam. Cum ergo haec dos non datur nisi passibili, relinquitur quod in statu innocentiae et etiam post fuit anima Adae passibilis.

Item, anima per naturam unibilis est corpori, angelus autem non; hanc autem differentiam ostendit Augustinus inter animam et angelum, XII Super Genesim in glossa . Et propter hanc unibilitatem compatitur anima corpori patienti ; unde Damascenus : "Anima, corpore inciso, ipsa non incisa, condolet et compatitur ". Si ergo corpus Adae in statu innocentiae fuit corpus passibile, licet non tunc pateretur, ergo anima habuit in se potentiam patiendi ; ergo anima ipsius fuit passibilis.

Probatio mediae: in illo [statu] fuit ita immortalis quod potuit mori et non mori, non quod non posset mori ; ergo eodem modo impassibilitas, scilicet [ita] quod poterat pati et non pati. - Si dicatur quod non habuit unde posset pati, contra: 40 Eccli. : Sunt spiritus qui ad vindictam creati sunt. Constat autem quod non sunt creati pro nihilo ; ergo inferunt vindictam aliquam. Sed vindicta non potest accipi sine passione, nec passio sine actione; creati ergo sunt ad agendum: ergo in aliquod passibile ; hoc autem fuit corpus humanum. Cum ergo creati sunt ad agendum in corpus humanum, relinquitur quod etiam in statu innocentiae fuit passibile. -Sed haec auctoritas videtur melius concludere oppositum, scilicet quod in statu culpae erant tantum passibiles animae, quia vindicta non est nisi de culpa ; ergo, si non essent homines in statu culpae, non haberet spiritus potestatem agendi in eis.

Item quaerit Augustinus utrum immortalis fuit Adam in statu innocentiae ; et dicit quod immortalitas illa fuit ex ligno vitae, alii autem fructus fuerunt ad sustentationem vitae. Si ergo illa immortalitas Adae non fuit ex se, sed ex ligno, ergo de se et in quantum est de se habuit mortalitatem. Sed sicut fuit de immortalitate ex parte corporis, ita fuit de impassibilitate ex parte animae ; ergo de se non fuit impassibilis anima, immo potuit ex intrinseco ei inferri laesura.

Item, corpus Adae fuit ex contrariis in quadam aequalitate redactis, et contraria sunt quae sunt activa et passiva ; ergo passibile fuit corpus ab huiusmodi qualitatibus quae cadunt sub contrarietate. Calidum enim et frigidum, secundum quod in eo erant, virtutem habebant agendi et patiendi, et ita habebat in se virtutem activam et passivam. Ergo passibile fuit corpus ab huiusmodi qualitatibus ratione contrarietatis, et ratione aequalitatis impassibile ; ergo anima unita corpori habuit compassibilitatem.

Item, si dicatur quod corpus Adae quantum est de se fuit impassibile, et non pateretur nisi peccasset, intelligamus per impossibile quod non esset lignum vitae , et quod tamen Adam creatus esset in illo statu ; vel cum creatus fuit Adam intelligamus quod lignum vitae desineret esse. Quaeritur tunc utrum esset defectibilis Adam. Et videtur quod sic; ergo in illo statu fuit passibilis.

Si dicatur quod non sequitur passio nisi antecedente culpa per peccatum, et si non comedisset, non peccasset, ponamus quod non fuerit sibi datum praeceptum de non comedendo de pomo . Adhuc fuit in statu innocentiae; constat quod caro eius habuit continuitatem et membra colligationem ad invicem. Haec autem continuitas divisibilis fuit. Sed ad hanc divisionem sequeretur distantia partium vel solutio ; sed haec est causa doloris: dolor enim est distantia partium vel solutio, vel sensus huiusmodi distantiae . Ad huiusmodi ergo distantiam sequeretur sensus in anima ; ergo compassibilitas fuit in anima.

Respondeo: Dico quod anima Adae in statu innocentiae uno modo fuit passibilis, alio modo non. Passibile enim tripliciter dicitur, sed unum membrum subdividitur. Uno enim modo 'passibile' idem est quod receptibile ; et sic dicitur anima passibilis in quocumque statu, quia receptibilis est specierum intelligibilium, species autem in anima sic dicuntur passiones . Sic autem passibile dicitur a ''' patin', ''graecum, id est ab informatione, quia informat eam. Haec est generalissima ratio 'passibihV. - Secundo modo dicitur 'pati' recipere cum aliqua oppositione in receptibilibus exsistentes sic receptibilis est gaudii et tristitiae. Quia quando anima species intelligibiles recipit, licet sint aliquorum contrariorum, sicut albedinis et nigredinis, nulla tamen alii contrariatur ; sed sicut est receptibilis gaudii et tristitiae, sic. - Recipere autem cum oppositione, hoc est duobus modis. Quando enim recipit conveniens vel inconveniens, hoc potest esse moderatum vel immoderatum, sive excellens vel non excellens. Si receptum est conveniens vel inconveniens moderatum, sic dicitur 'passibile' secundo modo; si vero sit conveniens vel inconveniens immoderatum, sic dicitur tertio modo.

Quarto modo dicitur 'passibile' quod necessarium est ad passionem nec est ordinatum ad compatiendum (nisi) immoderatum. Verbi gratia in statu in quo nunc est, anima subiecta est necessitati passionum. In statu autem innocentiae fuit passibilis secundum primum modum et secundum secundum. Et receptibilis ruit passionis dictae secundum tertium modum, sed non recepit nec potuit recipere sic manens, nisi adveniret culpa; et sic dicitur passio ' perturbatio'. (Prout) quarto modo dicitur passibilitas 'necessitas ad compatiendum', sic non fuit passibilis anima in statu innocentiae, et sic est poena ; tribus autem modis praedictis est natura. - Dico ergo quod anima Adae receptibilis fuit passionum sine contrarietate (et hoc est secundum primum modum), et cum contrarietate: potuit enim recipere conveniens moderatum (et hic est secundus modus) ; et licet immoderatum potuisset recipere, non tamen potuit sic manens, sed culpa praecedente. Rationes ergo quaedam probant eam quodam modo (et hoc est secundum tertium modum) passibilem, quia potentia, non actu infuit ei tunc passibilitas ; quaedam autem probant eam quodam modo impassibilem.

Ad primam ergo rationem, quae probat animam impassibilem quia corpus fuit irnmortale (3), dico quod corpus fuit immortale, quia corpus, quantum fuit de illo statu, non fuit ordinatum ad mortem. Si enim stetisset, remansisset in illa vita quousque praefinitum esset a Domino, et post supervestiretur immortalitate gloriosa. - Augustinus in libro De baptismo parvulorum : " Si Deus Israelitarum vestimentis et calceamentis praestitit quod per tot annos non sunt attrita , quid mirum si homini obedienti eiusdem potentia tribueretur, ut animale corpus haberet in eo quemdam statum quo sine defectu fieret annosus, et tempore quo vellet eum Deus ad immortalitatem transferret". - Item, Augustinus, IX Super Genesim : "Si Enoch et Elias, in Adam mortui mortisque propaginem gestantes, nunc in alia vita sunt, ubi ante carnis resurrectionem, antequam corpus animale in spirituale mutetur , nec morbo nec senecta deficiunt, quanto iustius est ut hoc primis hominibus praestaretur si stetissent, unde saeculo finito in angelicam formam, non per carnis mortem, sed per Dei virtutem, multo felicius mutarentur", id est haberent immortalitatem gloriae. Et hoc innuitur in verbis Apostoli, II Cor 5, 4: Eo quod nolumus expoliari, sed supervestiri etc. -Dico ergo quod Adam secundum carnem non fuit ordinatus ad patiendum: in tali enim aequalitate fuerunt tunc humores vel elementa in eo, ut nullum eorum fuit inclinatum ad agendum in reliquum. Eodem modo ex parte animae non fuit ordinatus ad patiendum, sed in carne nihilominus fuit possibilitas ad patiendum.

Ad hoc quod obicitur, quod anima Adae in statu innocentiae fuit praeposita omni corporali creaturae, et ita non fuit ab aliquo corporali passibilis (4), dico quod non fuit passibilis, id est ordinata secundum illum statum ad patiendum, vel ut esset subiecta passionibus.

Ad hoc quod postea obicitur, quod nihil fuit inordinate movens ipsam animam, et ita supervacuum esset ponere in ea potentiam passivam (6), concedo quod non fuit dispositio ad patiendum in anima Adae, nec aliquod extrinsecum fuit dispositum ad agendum in eam; et hoc modo tunc non fuit passibilis.

Ad aliud quod obicitur per Hilarium de anima Christi, quod anima eius non fuit demutabilis in patiendo etc. (5), sic intelligendum est: quod anima non fuit in se habens debitum propter quod pateretur ; et intelligitur de debito necessitatis, quod est per culpam. Sed cum cecidit Adam, fuit anima eius demutabilis ad patiendum ; unde fuit tunc passibilis, id est ex debito peccati necessaria ad patiendum.

Ad hoc quod obicitur ad oppositum, quod anima alterabilis, ergo passibilis (7), dico quod hoc verum est si sumatur 'passibile' primo modo, id est receptibile formarum, quia receptibiles sunt animae a Primo [specierum] quibus informantur ; sed contrariarum passionum a Primo non sunt receptibiles, sed a mutabilibus creaturis. Sic dicta, passio communis est homini et angelo, quia uterque scilicet recipit a Primo, anima et angelus, per modum informationis ; sed non sunt receptibilia contrariorum a Primo. Sed tamen notandum quod angelus secundum suam naturam receptibilis est contrariarum passionum, et non secundum statum gloriae. Anima autem abundat ultra angelum, eo quod unibilis est corpori.

Ad hoc quod obicitur, quod anima unibilis est corpori, ergo est compassibilis (9), dico quod hoc verum est primo modo et secundo ; non tamen potentiae ordinantur ad patiendum ; et in hoc anima ab angelo superabundat.

Ad hoc quod obicitur, quod si non esset datum preceptum, vel si non esset lignum vitae et ipse esset in statu innocentiae, utrum adhuc corpus esset immortale (12), dico quod sic, id est non ordinatum secundum hunc statum ad moriendum. Et similiter de anima dicendum, quod non fuit ordinata secundum illum statum ad patiendum secundum hunc modum, scilicet secundum quod passio dicitur perturbatio vel immoderata receptio.

Ad hoc quod obicitur, quod corpus habuit continuitatem divisibilem, et ita anima potentiam habuit ad sentiendum, et sic sequitur compassibilitas in anima (13), dico quod divisibile fuit quia possibile fuit ad divisionem ; non tamen ordinatum fuit ad divisionem, nec anima ad hoc quod sentiret distantiam.

Ad hoc quod obicitur, quod corpus factum fuit ex contrariis qualitatibus, ergo ex activis (11), dico quod 'activum' dicitur dupliciter, quia vel potens agere secundum potentiam primam, vel secundum potentiam dispositam vel necessariam: similiter 'passivum' dupliciter dicitur. Dico ergo quod illa contraria erant activa secundum quod 'activum' dicitur habens possibilitatem primam ad agendum, et non dispositam vel necessariam. In tali enim aequalitate erant elementa, quod hoc non erat inclinatum ad agendum in illo nec e converso. Praeterea corpus illud erat sub anima, anima autem sub Deo immediate, Augustinus Dum ergo anima adhaesit vitae suae, et corpus adhaesit vitae suae; et quando anima separata fuit a vita sua, et corpus fuit separatum a vita sua. Unde dupliciter fuit aequalitas corporis: in se, et in comparatione ad animam secundum quod ordinata ad immortalitatem.