Tractatus XIV . In caput VI Evangelii S. Matthaei.

I. Deinde ait: Sic ergo orabitis (Matth. VI, 9) . Dominus noster, qui orantes se exaudire consuevit, quibus verbis orare debeamus ostendit. O quam fidelis haec et beata nobis oratio est, cujus ordinem nobis doctor vitae, ac magister coelestis 75 instituit! Quam beati etiam nos esse possumus, si haec orationis dominicae verba non tantum officio oris, sed fidelissimo conversationis actu servemus! Hanc itaque orandi formam Dominus discipulis suis ad spem salutis humanae constituit, dicendo: Pater 0359B noster qui in coelis es (Ibid.) . Quanta Domini circa nos dilectio! Quanta misericordia ejus et pietas, quae nobis tantae gratiae munus indulsit, ut licenter Dominum ac Deum nostrum, servi Patrem dicere audeamus! Quo vocabulo non jam tantum servos, sed etiam filios nos Dei esse demonstrat. Et cum ad gratiam satis superque sufficeret, ut vel servi dici tantummodo mereremur, in tantum charitas Dei exabundavit, ut non solum servi, sed et filii Dei per adoptionem vocemur. Cujus nominis gratiam, per fidem credentibus Christo donatam, in Evangelio Joannes ostendit, dicendo: Quotquot crediderunt in eum, dedit eis potestatem filios Dei fieri, his qui credunt in nomine ejus: qui non ex sanguinibus, neque ex voluntate carnis, neque ex voluntate viri, sed ex 0359C Deo nati sunt (Joan. I, 12, 13) . Unde et Apostolus ait: Quoniam autem estis filii Dei, misit Deus Spiritum Filii sui in corda vestra clamantem, Abba, Pater (Gal. IV, 6) . Quia igitur tanti muneris gratiam consecuti sumus, ut non solum servi, sed et filii efficeremur; quasi filii Dei agere et conversari debemus: ut id nos esse quod dicimur, spirituali actu probemus, secundum quod Joannes in Epistola sua ait: Qui natus est ex Deo, peccatum non facit, 76 quia nativitas Dei custodit illum, et diabolus non tangit illum (I Joan. V, 18) . Qui autem peccatum facit, non est ex Deo, sed a diabolo est, quia diabolus ab initio peccat (I Joan. III, 8) . Et idcirco sacramentum coelestis nativitatis nostrae custodientes, ab omni peccato alieni esse debemus, ut vere filii Dei dici 0359D vel esse mereamur. Sciunt et sancti Prophetae hujus divinae misericordiae gratiam, in qua nobis Deum Patrem nuncupare permissum est, dicente Isaia: Tu es enim Pater noster: quia Abraham non cognovit nos, et Israel non cognovit nos, sed tu, Domine, Pater noster; ab initio nomen tuum super nos est (Isai. LXIII, 16) . Similiter et Malachias in libro suo testatur, dicens: Unus est enim Pater omnium nostrum (Malach. II, 10) . Quanta Domini misericordia! Qui jam dudum nobis patrem diabolum voluntate propria adsciveramus, nunc renati per aquam et Spiritum 0360A sanctum, Patrem Deum habere jam coepimus. Ipse enim Deus Pater unus est nobis, qui regenerat Spiritu suo, quos facit ad aeternam haereditatem filios. Et ideo quasi filii Dei ambulare debemus, ne aliter agentes quam filios Dei convenit, rei sub usurpatione tanti nominis teneamur.

II. Ait ergo: Pater noster qui es in coelis, sanctificetur nomen tuum. Non quod ab aliquo nomen Dei sanctificari possit, cum omnes sanctificet ipse, qui ait per Prophetam: Sancti estote, sicut et ego sanctus sum, dicit Dominus (Levit. XI, 44; XIX, 2) . Sed idcirco nomen ipsius sanctificari postulamus, 77 ut in nobis sanctificetur per opera justitiae, per fidei meritum, per gratiam Spiritus sancti. Quam sanctificationem, ut per hujusmodi dona accipere possimus, 0360B misericordiae ipsius auxilium necessarium est. Verum non eget aliqua sanctificatione ille, qui fons est sanctitatis aeternae.

III. Deinde ait: Adveniat regnum tuum (Matth. VI, 10) . Similiter et hic non Deo optamus ut regnet, qui Rex est aeternorum saeculorum; cujus regnum nec initium habet nec finem: sed ut illud regnum, id est coeleste quod nobis promisit, adveniat. Sed magnae fiduciae et sincerae conscientiae est, hoc Domini regnum ut adveniat, confidenter optare. Et idcirco, quia, ut regnum Dei veniat, semper oramus; tales nos in fide Domini et in mandatis ejus exhibere debemus, ut futuro regno digni esse possimus.

IV. Dehinc ait: Fiat voluntas tua, sicut in coelo et in terra (Ibid.) . Par quoque et hic intelligentiae ratio 0360C est. Non enim quisquam est, qui obsistere et contradicere Deo possit, ne, quod velit, faciat; cum voluntate ejus, et in coelo et in terra, cuncta consistant: sed, ut in nobis voluntas ejus fiat, oramus. Voluntas autem Dei est, ut toto corde ei credentes, haec, quae fieri praecipit, impleamus. De qua voluntate Dei Apostolus testatur, dicens: Voluntas Dei est sanctificatio vestra, ut abstineatis vos a carnalibus concupiscentiis (I Thess. IV, 3) . De quo et Dominus 78 in Evangelio locutus est, dicens: Haec est voluntas Patris mei qui misit me, ut omnis qui videt Filium et credit in eo, habeat vitam aeternam (Joan. VI, 40) . Cum ergo dicimus: Fiat voluntas tua, sicut in coelo et in terra; hoc oramus, id est, ut sicuti Dei voluntas ab angelis fideliter custoditur in coelis; ita 0360D quoque a nobis religiosa ac fideli devotione semper servetur in terra. Quae voluntas ut in nobis rite possit impleri, sine intermissione divinae dignationis auxilium postulandum est. Vel certe: Fiat voluntas tua, sicut in coelo et in terra: ut sicut in coelo, id est, in sanctis ac coelestibus hominibus, Dei voluntas impletur; ita quoque in terra, id est, in his qui necdum crediderunt, per credulitatem fidei et veritatis cognitionem, ut Dei fiat voluntas, oramus.

V. Dehinc ait: Panem nostrum quotidianum da nobis hodie (Matth. VI, 11) . Duplici modo hoc Domini 0361A dictum intelligimus. Primum, ut non aliud quam quotidianum victum postulemus: non enim jubemur divitias petere aut affluentiam saecularium rerum, sed panem quotidianum, quod Christianis fide viventibus ad praesentem vitam solummodo necessarium est, dicente Apostolo: Habentes victum et tegumentum, his contenti sumus (I Tim. VI, 8) . Id ipsum quoque et Salomon evidenter ostendit: Usus, inquit, hominis, panis, aqua, 79 et vestimentum (Eccli. XXIX, 28) . Sed cum dicimus hodie, docemur, de praesenti tantum die, non de omni vitae tempore cogitare, ne mens nostra saeculari sollicitudine occupetur: secundum quod ipse Dominus alio loco aperte demonstrat, dicendo: Nolite cogitare de crastino, crastinus enim dies sollicitus erit sibi ipsi (Matth. VI, 0361B 34) . Hoc autem spiritaliter nobis praeceptum esse debemus advertere, ut panem quotidianum petamus: id est, panem illum coelestem et spiritalem, quem quotidie ad medelam animae et spem aeternae salutis accipimus, de quo ait Dominus in Evangelio: Panis coelestis, caro mea est, quam ego dabo pro mundi hujus vita (Joan. VI, 52) . Et hunc ergo panem quotidie postulare jubemur: id est, ut, praestante Domini misericordia, quotidie panem accipere corporis Domini mereamur. Ait enim sanctus Apostolus: Probet autem se ipsum homo, et sic de pane Domini manducet, et de calice bibat (I Cor. XI, 28) . Et iterum: Qui manducat panem Domini indigne, et calicem bibit, reus erit corporis et sanguinis Domini (Ibid., 29) . Unde non immerito semper orare debemus, ut hunc 0361C panem coelestem quotidie mereamur accipere: ne, aliquo interveniente peccato, a corpore Domini separemur.

VI. Et dimitte nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris (Matth. VI, 12) . Justa plane ac necessaria omnibus haec vox est. Primum, ut peccatores nos esse confiteamur: dehinc, ut sic a Deo nobis oremus dimitti peccata, quemadmodum 80 peccantibus in nos ipsi dimittimus. Quod si minime faciamus, ipsi nos apud Deum reos verbis nostris efficimus, dicente Scriptura: Laqueus fortis est viro, propria labia (Prov. VI, 2, sec. LXX) . Unde non immerito et Salomon, dominicae hujus orationis formam per Spiritum sanctum non ignorans, ante praemonuit, dicendo: Non mentieris verbum in tua 0361D oratione (Eccli. VII, 15) . Quis enim audeat, aut quomodo potest Deo in oratione mentiri? Nisi forte is qui secundum dominicam orationem a Deo peccatorum veniam postulans, ipse in se peccantibus non dimittit, non retinens dictum divinum: Homo homini reservas iram, et a Deo quaeris propitiationem? et ipse in hominem similem tibi non habes misericordiam, et Deum pro peccatis exoras (Eccli. XXVIII, 3, 4) ? Hoc autem alio in loco ipse Dominus apertissime manifestat, proferens servi illius debitoris exemplum, cui plurimum debenti rogatus dominus debitum omne concesserat; qui cum post indultum debitum 0362A conservo suo debenti sibi nollet ipse dimittere, in carcerem traditus, et damnatus in poena est (Matth. XVIII, 23 et seqq.) .

VII. Dehinc ait: Et ne nos inducas in tentationem, sed libera nos a malo (Matth. VI, 13) . Tentationis hujus duplex ratio, et causa diversa est: quia aliis per peccatum tentatio infertur ad emendationem, aliis ad fidei probationem, aliis infertur ad gloriam, secundum quod beatus Jacobus in Epistola sua testatus est, dicens: Beatus qui sustinuerit tentationem, quoniam beatus 81 factus accipiet coronam vitae, quam promisit Deus iis qui eum diligunt (Jac. I, 12) . Non enim sic oramus, ut tentationem, quam scimus esse utilem, penitus recusemus, dicente sancto David: Proba me, Domine, et tenta me, ure renes meos et cor 0362B meum (Psal. XXV, 2) . Cum etiam sanctum Abraham sciamus per tentationem perfectae fidei gloriam consecutum: beatum quoque Apostolum ad profectum fidei suae traditum tentationibus legerimus. Qui cum repelli a se tentationis auctorem a Domino postularet, responsum est illi: Sufficit gratia mea, nam virtus in infirmitate perficitur (II Cor. XII, 9) . Non ergo, ne in toto tentemur, oramus; sed ne, supra quam virtus fidei patitur, tentationi tradamur: quod ipsum in alio libro Evangelii evidenter ostensum est: sic enim scriptum est: Et ne nos inferas in tentationem (Luc. XI, 4) , quam sufferre non possumus. Apostolus quoque, ut id ipsum ostenderet, ita testatus est, dicendo: Fidelis autem Deus, qui non patitur tentari super id quod potestis, sed facit cum tentatione 0362C etiam transgressum, ut possitis tolerare (I Cor. X, 13) . Et ideo non illam tentationem a nobis auferri, quae esse potest utilis, deprecamur; sed illam, quae ad fidei nostrae eversionem modum infirmitatis excedit. Et idcirco congrue ac necessario in fine orationis etiam liberari nos postulamus a malo (Matth. VI, 13) , qui fidem nostram diversis tentationibus quotidie expugnare non desinit, a qua nos non immerito quotidiana oratione deprecamur, ne immissionibus ipsius impediti, praecepta divina minime possimus 82 implere. Universa igitur, quae fidei ac saluti nostrae sunt necessaria, in hac brevitate orationis dominicae continentur, dum professionem nominis paterni confitemur, dum significationem inesse in nobis ipsius nominis postulamus, dum advenire 0362D regnum Dei petimus, dum voluntatem ejus in nobis fieri deprecamur; dum panem vel terrenum vel coelestem ad spem salutis nostrae quotidie exoramus, dum peccatorum veniam imploramus, dum gravem tentationem auferri a nobis oramus; postremo dum nos liberari a malo, qui est auctor omnis peccati, indesinenter a Domino postulamus. Quod ipsum futurum olim per Isaiam Spiritus sanctus praenuntiaverat, dicendo: Quoniam verbum breviatum faciet Dominus per universum orbem terrae (Isai. X, 23) . Unde non immerito sequitur: Si dimiseritis hominibus peccata eorum, remittet vobis Pater vester qui est in coelis delicta 0363A vestra: si autem non remiseritis hominibus, nec Pater vester remittet vobis peccata vestra (Matth. VI, 14, 15) . In hoc quod oramus: Dimitte nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris: sequitur Domini justa sententia, qua ait: Si non remiseritis hominibus peccata eorum, nec Pater vester remittet vobis, qui est in coelis. Et idcirco ut de remittendis nobis peccatis Dominum confidenter orare possimus, ipsis prius in nos peccantibus remittamus. Unde et Salomon ait: Remitte proximo tuo peccata, et tibi peccata solventur (Eccli. XXVIII, 5, sec. LXX) . Quod si infideli animo ac perdurata mente 83 delinquentium in nos peccata teneamus; nos quoque peccatorum veniam accipere non mereri, aperte Dominus manifestat: cui est honor, laus et 0363B gloria, una cum Spiritu sancto, ante omnia saecula, et nunc, et semper, et in saecula saeculorum. Amen.