CAPUT II.

De differentiis complexionum, et de operatione membrorum consimilium ad invicem secundum complexiones.

Nos autem antequam hic loquamur ulterius de membrorum complexione, oportet aliquid capitulariter de ipsa dicere complexione, et ejus differentiis, ut melius sciatur quae complexio, cujus est membri sibi proprie attributa. Jam autem quid sit complexio dictum est. Quaedam autem complexionum est aequalis secundum omnem speciem : et de hac non loquemur hic nisi parum. aequale autem complexionale animalium non dicetur aequale in sui natura quod est secundum arithmeticam medietatem aequale secundum rem ipsam : sed est aequale secundum exigentiam suae speciei, et secundum geometricam medietatem, sicut in aliis libris physicis dictum est. In solo autem homine inter omnia animalia est aequalitatis temperantia, quae simpliciter et vere dictae aequalitati est vicina : quia ipsa magis est aequalitati caeli similis : et inter omnia animalia corpus suum recedit ab excellentia contrariorum. In aliis autem animalibus nullatenus talis aequalitas invenitur.

Videtur autem in homine magis inventa aequalitas octo esse modorum : et in aliis animalibus sunt modi qui sunt in homine proportionabiles, sed non penitus idem. Aut enim erit aequales secundum convenientiam speciei et non individui. hujus vel illius accepta, sicut temperatum dicimus hominem in comparatione ad equum vel aliud animal : aut erit accepta in individuo secundum comparationem ad naturam propriae speciei, sicut homo in natura hominis, et secundum exigentiam humanae complexionis dicitur temperatus. Aliquando accipitur in natura communi hominis comparatio sexus ad sexum, sicut virum in comparatione mulieris (licinius esse temperatum. Aliquando etiam accipitur in eodem sexu secundum comparationem ad alia individua ejusdem sexus existentia, sicut haec mulier temperata dicitur in sexu muliebri, et hic vir temperatus dicitur esse in sexu virorum. Et aliquando sumitur comparatio in eodem individuo respectu diversorum temporum, sicut juvenis respectu. sui pueri et suiipsius senis dicitur esse temperatus secundum complexionem. Aliquando etiam sumitur comparatio alicujus membri dupliciter, ad diversum videlicet tempus, et ad alia membra : sicut dicimus aliud membrum nunc esse temperatum respectu suiipsius in praeterito et in futuro : et sicut dicitur unum membrum temperatum respectu aliorum membrorum. Primus autem habet quamdam latitudinem graduum diversarum complexionum : sed tantus potest esse recessus, quod taliter complexionatus non erit homo.

Secundus antem modus est hominis qui vere est aequalis secundum exigen-

tiam humanae temperantiae : et licet talis non sit aequalis secundum esse, tamen raro invenitur : talis enim homo non est temperatus nisi omne membrum quod est in eo ipso, sit in tali dispositione in quali debet esse secundum exigentiam suae aequalitatis, licet in seipso consideratum non sit aequale : talis enim inaequalitas totum reducit ad aequalitatem. Forte enim in homine non est temperata pars, nisi cutis, sicut postea dicetur. Cor enim est valde calidum : sed hoc exigitur ad comparationem reductionis aliorum ad aequalitatem. Est enim in corde spiritus et calor, quae sunt duo principia vitae : et est in ipso humiditas quae est principium incrementi. Membra autem principalia sunt tria, licet unum duobus aliis sit magis principale. Inter tria vero unum quod est cerebrum., est frigidum, sed frigiditate sua calorem cordis temperare non potest : neque enim temperat calorem hepatis, sicut neque e converso siccitas cordis temperat humiditatem cerebri et hepatis. Cerebrum enim non multum est frigidum, neque cor multum est siccum : sed cor respectu duorum aliorum est siccum, et cerebrum respectu duorum aliorum est frigidum. Et iste quidem complexionis modus strictior est quam primus : sed tamen habet latitudinem secundum latitudines climatum : quoniam Indi habent suam secundum quam vivunt complexionem, et Germani et Galli habent etiam suas secundum quas in septimo climate vivunt complexiones : et unus non bene vivit in climate alterius : licet frequenter viderimus quosdam optime Mauros in climate septimo optime viventes, postquam cibaria regionem septentrionalium assueverunt. Sed tamen quaelibet complexio cujuslibet climatis in sua regione habet latitudinem et duos terminos, sicut diximus in libro de Natura locorum et locatorum, et medius inter hos duos terminos quartum inducit modum complexionis, quae est major temperantia quae est hominum in illo climate viventium.

Modus autem quintus magis est angustus, quam primus et tertius : et haec est complexio determinata hominis secundum quam vere potest, et haec etiam habet latitudinem et duos terminos. Tamen verissime sciendum est, quod omnis homo habet complexionem propriam sibi determinatam, et potest tantum recedere ab ipsa, quod non vivat amplius, licet in gradibus latitudini suae complexionis vivere possit.

Sexta autem complexio erit secundum medium latitudinis dictae, quam mediam complexionem habendo erit homo secundum sibi appropriatum statum complexionatus.

Septimus autem modus est in membris secundum quem modum quodlibet membrorum secundum suam speciem qualitatem habet sibi determinatam, secundum quem dicimus os debere esse magis sicilia pluribus aliis membris, et cetebrum magis debere esse humidum, et sic de aliis.

Octavus etiam modus est temperantia membri in optimo modo non simpliciter, sed illius hominis cujus est membrani.

Et quando quidem consideratur natura animalium, major erit temperantia corporis humani quam aliorum animalium. Si autem considerantur loca, erunt in majori temperantia illi qui directe sunt sub aequinoctiali, nisi forte mare impediat : et post hoc erunt in majori temperantia qui sunt in quarto climate. Et haec consideratio est secundum latitudinem locorum habitatorum. Aqua tamen et montes in talibus faciunt multas mutationes.

Membra autem principalia non sunt propinqua temperantiae, sicut jam ante diximus : sed caro inter omnia membra magis est temperata : et post illam cutis excedit, eo quod cutis non sentit res temperatas : et hoc est ideo, quia r.iervositas sua est temperata per sanguinem quj est in extremitatibus venarum : dicitur enim quod simile non sentit suum simile, sicut ostendimus in scientia de Ani-ma. Magis autem temperata est palmae cutis, et adhuc in cute palmae temperatissima cutis est, quae est in extremitate indicis, quae etiam debet esse judex tangibilium in tactu. Oportet autem scire, quod cum dicitur aliqua species temperata, non intelligitur simpliciter esse temperata, neque intelligitur temperata ut homo, quia sic temperantia ejus esse temperantia corporis humani : sed dicitur temperata, quando non declinat in aliqua qualitate a suo quod sibi debetur temperamento.

His igitur modis dicitur res temperata. Distemperatum autem omnibus modis dictis est contrarium. Et in genere fit hoc duobus modis sine materia, videlicet per solam qualitatem, vel cum materia quae est humor aliquis. Sine materia quidem, sicut quando aliquis nimis alteratur calido vel frigido, ita quod sola qualitas intendatur in ipso, sicut cale fiunt res ad ignem, aut infrigidantur apud glaciem. Cum materia autem humoris dicitur intemperatum duobus modis : aut enim illa materia quae facit distemperantiam, penetrat in membra : aut continetur in venis et nervis. Inter intemperata autem calidius in corpore est cor et spiritus qui generatur ex corde, et post sanguis. Licet enim dicatur quod sanguis generatur in hepate, tamen verus accidit ei calor a corde. Et post sanguinem est hepar et caro, quae sunt sicut sanguis coagulatus. Sanguis autem calidior est carne : eo quod in carne immiscentur fila nervosa aii.quarrtu.lum ipsum refrigerantia. Post carnem autem in calore sunt venae pulsatiles, non quidem propter ipsarum nervositatem, sed quia recipiunt calorem a sanguine et spiritu quae sunt in ipsis. Et postea est cutis palmae, quae est cutis temperati caloris.

Frigidius autem in corpore est phlegma, et postea sepum, et postea pinguedo, et postea pilus, et post ossa, et deinde cartilago, et deinde ligamenta, et postea chordae, et postea membranae, et postea nervi, et postea nucha, et deinde medul- la cerebri, et ultimo cutis. Humidius vero quod est in corpore est phlegma, et post sanguis, deinde pinguedo, et post sepum, et postea medulla, et postea nucha, et deinde caro mamillae et testiculi et pulmonis et hepatis et splenis et renum, et deinde musculi, et deinde cutis. Et hunc ordinem ponit etiam Galenus. Pulmo tamen in sui complexione non est multum humidus : eo quod omne membrum in sua naturali complexione suo nutrimento assimilatur, et in sua accidentali complexione assimilatur membro sibi vicino. Pulmo autem nutritur ex calidiori sanguine, cum quo miscetur multum de cholera : sed. humiditas sua causatur ex hoc quod adunatae sunt multae superfluitates ex vapore nutrimentorum et caliditate capitis : sic igitur naturaliter est siccior hepate : et sua mollities est per accidens. Humiditas autem membri sanguinei est ex hoc, quod sanguis multum profundatur in ipso ad incrementum membri pertinens. Et licet phlegma magis sit humidum quam sanguis, tamen oportet quod multum de humiditate amittat antequam fiat sanguis : phlegma enim naturale est materia sanguinis.

Siccius autem in corpore est pilus : generatur enim ex vapore sicco, cujus evaporavit humiditas, et coagulatur siccus : et post pilum est os, quod est humidius pilo, eo quod nutritur ex sanguine : et quaedam alia sunt quae nutriuntur osse, sed nulla nutriuntur capillis : et post os cartilago, et post ligamentum, et post membrana, et post venae quietae, et deinde pulsatiles, et postea nervi motivi, et deinde cor, et postea nervi sensitivi. Nervi enim motivi sunt magis frigidi et sicci. Nervi vero sensitivi sunt quidem frigidi, sed non multum sicci, quinimo accedunt ad. temperantiam fere : et postea cutis.

Humida igitur sunt quaedam membra naturaliter, sicut sepurn, et zirbum, et sperma : et hoc est verum in animalibus habentibus sanguinem et carnem vel

sibi simile. Dico autem in habentibus simile : quoniam non omnia membra ista possunt esse in quolibet animali, sed in quibusdam sunt membra istis convenientia.

Amplius autem membra sicca et dura ex membris consimilibus sunt, (sicut os, spina, nervus, venae, et alia his similia.

In ista autem divisione membrorum est differentia et diversitas. Quaedam enim eorum quae diximus, sunt quae sciuntur esse diversa ab his quae communicant tota in nomine : sicut communicant vena tota, et venae quae sunt partes : et sicut cum nomine totius communicat omne quod dividitur divisione homogenii, sicut id cujus quaelibet pars habet nomen totius, sicut pars carnis est caro, et pars venae est vena : et ea qua diversa sciuntur esse ab illis, sunt membra heterogenia, quorum nomen totius non habet pars in quam dividitur. Et quando dicimus quod pars communicat nomen totius, non intelligimus quod communicet in nomine tantum sicut aequivoca, sed potius quod communicet in nomine et ratione, sicut facies cum facie nomine et ratione eommunicat.

Modi autem causarum membrorum siccorum et humidorum sunt multi : quoniam quaedam sunt sicut materia membris organicis : quodlibet enim membrum organicum sustentatur et componitur ab eis, ab ossibus videlicet, et carne, et nervis, et his similibus : ita quod quaedam similium conveniunt substantiae organicorum, et quaedam operationi : et quaedam humiditates sunt cibus similibus quae sunt in compositione organicorum : omnia enim membra incrementum accipiunt ex humiditatibus. Et etiam est intentio naturae ut quaedam sint receptacula superfluitatum cibi, sicut terrestris ponderosi sicci quod cedit in secessum, et superfluitatis humidae grossae ponderosae quae cedit in vesicam in animalibus vesicam habentibus.

Adhuc autem in istis humiditatibus quas narravimus, sunt quaedam superfluitates, quae faciunt ad meliorationem complexionis vel deteriorationem, sicut in sanguine sunt differentiae diversae quando unus sanguis confertur ad alium sanguinem : quoniam quidam sanguis est subtilior, et quidam spissior, et quidam mundior, et quidam turbidior, et quidam calidior : et hoc est aliquando non tantum in diversis animalibus, sed etiam in diversis membris ejusdem animalis : quoniam sanguis qui est in membris superioribus, diversificatur a sanguine qui. est in membris inferioribus, diversitatibus istis quas diximus : et differentitae etiam aliarum humiditatum sunt secundum similem dispositionem. Universaliter enim loquendo quaedam animalia habent sanguinem, et quaedam habent loco sanguinis aliam humiditatem quae convenit sanguini. Sanguis autem spissus plus cibat corpus et est minoris sensus : eo quod minoris sunt sensibilitatis quae ipso cibantur. Subtilis autem convenientior est intellectui : et similiter est de frigido sanguine.

Similiter autem dico de parte convenienti sanguini in his quae non habent sanguinem : et propter hoc apes et alii modi quorumdam animalium qui habent humorem frigidum subtilem loco sanguinis, magis habent prudentiae et intelligentiae multis animalibus habentibus sanguinem grossum et frigidum vel valde grossum et calidum. Et quaedam animalia sanguinosa habent sanguinem superiorem et subtiliorem : et haec sunt sapientiora habentibus sanguinem contrarium isti. Meliora autem omnibus sunt quae habent sanguinem calidum subtilem et mundum : tale enim animal est convenientius ad sapientiam et ad audaciam et ad his similia.

Membra autem superiora sunt diversa a membris inferioribus secundum istam differentiam. Similiter autem secundum has differentias differunt membra maris quando conferuntur ad membra foeminae. Opinandum autem est et in aliis

membris easdem esse differentias tam organicis, quam etiam consimilibus. Quaedam dispositiones in omnibus sunt bonitatem et meliorationem in his ostendentes : et quaedam ostendunt contrarium, sicut est videre in creatione oculi : quaedam enim animalia habent duros oculos, et quaedam molles, et quaedam non habent palpebras, quaedam autem habent ut sit visus acutior et subtilior ex mollitie et palpebrarum ordinata dispositione. Potissimum autem in causando bonitatem membrorum est sanguis, et id quod est loco sanguinis : propter quod omnia animalia aut sanguinem habent, aut humorem alium sanguini convenientem et loco sanguinis existentem. Naturae autem sanguinis diversificantur sicut jam diximus superius.