CAPUT IV.

De dispositione membrorum interiorum in communi, et de natura et causa cordis.

His igitur de collo et partibus interioribus gutturis, de canna videlicet et aesophago sic determinatis, relinquitur dicere de aliis interioribus partibus, quae potius sunt animalium perfectorum sanguinem habentium.

Sunt enim interiora membra in quibusdam animalibus, et in quibusdam non sunt: licet loco quorumdam eorum alia quaedam sunt membra in eis convenientia cum virtutibus et actibus membrorum istorum, quae sunt sicut cor, et hepar, et hujusmodi. Erravit enim Democritus asserens omnia ejusdem speciei et iigurae membra in omnibus esse animalibus, sed in quibusdam eorum propter parvitatem latere. Hoc autem patet esse erroneum ex hoc, quod in multis animalibus sanguinem habentibus in principio creationis quando sunt valde parva, haec membra apparent, ita quod discernuntur corda eorum et hepata quando a conceptu vix sunt trium dierum, quando magnitudo eorum est quasi punctum. Videtur enim esse in semine locus formando- rum horum membrorum : et apparent initia horum membrorum valde parva, non impediente minima eorum quae tunc est quantitate. Et hoc etiam frequenter patet in abortu qui est quasi formica, sicut in antehabitis de conceptu hominis diximus.

Hoc igitur tanquam falso dimisso, dicimus quod sicut diversificatur usus membrorum extrinsecorum, propter quod multa conveniebat esse membra exteriora : ita et multiplex usus interior membrorum interiorum exigit multitudinem : et diversificatur etiam in animalibus, secundum quod diversificatur modus regiminis vitae ipsorum. Membra tamen interiora secundum perfectionem formae suae accepta sunt in animali sanguinem habente, eo quod quodlibet dictorum membrorum et creatur et in esse conservatur et nutritur ex sanguine. Hoc autem significatur ex hoc, quod haec membra in pueris non multum a generatione distantibus multum sanguinea inveniuntur. Sunt enim in eis comparatione suae aetatis et quantitatis valde magna, et sanguine multo infusa.

Cor autem quod primum et principale membrum est inter haec membra, est in omnibus sanguinem habentibus : cujus causam jam in antehabitis diximus: quia videlicet necessarium est cum sanguis sit in animali, quod in tali formetur vase. Hoc ergo ingenio natura fecit cor : cum enim venae sint viae sanguinis et sint multae, non poterat unica nutrire corpus : unde convenientius erat facere huic multitudini principium unum quam multa : convenientius enim est esse multorum principium unum quam multa. Quod enim.cor sit principium venarum, ex hoc videtur, quod venae exeunt ab eo : et ideo non transeunt per ipsum, sicut in antehabitis hujus scientiae latissime disputavimus.

Natura autem creationis cordis propter duritiam videtur esse ex substantia venarum : et ipsum videtur esse de ge-

nere venarum in hoc quod vas sanguinis est et spiritus. Situs etiam cordis qui conveniens est ad hoc quod sit prius et principium, videtur hoc idem indicare. In loco enim superiori et anteriori est positum, eo quod nobilius membrum naturaliter ordinatur in loco nobiliori. Hoc autem quod dictum est, magis manifestatur in homine qui nobilius est animal, et in aliis perfectioribus animalibus, in quibus natura posuit cor in medio corporis in loco ubi sui maxima est indigentia, ut virtutes ejus aequaliter respiciant extrema. Medium autem corporis dico hoc corporis quod concarum est, in quo intercluduntur membra, et cujus complementum est anus, per quem egrediuntur superfluitates. Alia vero membra in his et aliis sunt animalibus secundum diversas eorum dispositiones : nec sunt necessaria ad vitam, quia multa sunt viventia hepar et splen non habentia : et ideo multa animalium quae sunt similium corporum, vivunt etiam post truncationem membrorum.

Qui autem opinati sunt principium venarum esse in capite, erraverunt: et haec est una causa mali dicti sui, quod ponunt principia a se invicem distincta : quorum principium quidem sensus ponunt sinciput capitis, quod est in loco frontis. Cum autem frigus sit mortificans qualitas et causa immobilitatis, et frigus citissime accidat anteriori parti capitis, manifestum est quod ibi non potest esse vitae principium. Locus autem cordis contrariae est dispositionis, sicut patet ex eis quae ante dicta sunt.

Adhuc autem, sicut paulo ante diximus, venae transeunt per alia membra corporis, sed non per cor: per quod manifestatur cor esse primam partem et originem venarum : cujus etiam signum est, quia est concavum ad sanguinis receptionem, et spissae et durae carnis ad custodiam ejus quod est principium totius motus vitalis et animalis.

Amplius autem in nullo omnino membro est sanguis sine venis nisi in corde tantum. Sanguis autem qui est in aliis membris, est in venis : et significat quod sanguis exit a corde sicut a principio suo, et infunditur venis. Non enim venit sanguis ad cor ex alio loco, eo quod ipsum est principium et fons sanguinis, et primum membrum quod est sicut vas recipiens sanguinem. Hoc autem manifestum est ex his quae superius probata sunt, et in anatomia determinata.

Apparet autem etiam in modo generationis cordis. Generatio enim ipsius primo apparet sanguinea inter omnia alia membra: et ipsum est cujus motibus primum apparent delectabilia et contristabilia per sui dilatationem et contractionem : et universaliter motus cujuslibet sensus ex illo incipiunt, et revertuntur ad ipsum. Omnes autem hae proprietates sunt principii: principium enim debet esse et causa aliorum, et solum debet esse sive unicum omnium principium, et in medio positum : eo quod medium est locus convenientior principio. Medium enim per aequidistantiam est unicum, ex quo virtus expanditur proportionabiliter in alia membra secundum unum modum. Scimus autem, quod nullum omnino membrum sanguineum de se habet sensum, neque etiam ipse sanguis : et cor habet sensum : oportet quod principium sit membrum in quo etiam est sanguis sicut in loco et in vase, manifestum est, quod omnino necessarium est quod radix et principium sanguinis et vitae sit simile utrique ipsorum.

Patet autem hoc non ex ratione tantum, sed etiam propter sensum : cor enim est primum quod apparet formari in corpore embryonis in initio suae creationis : et est primum quod videtur moveri inter alia membra motu animalis et vitae, eo quod ipsum est principium naturae animalis sanguinem habentis. Hinc autem testificatur, quod cor est in omnibus animalibus sanguinem habentibus per modos quos diximus.

Nec rationabiliter aliquis dicere potest, quod hepar sit principium totius corpo-

ris, neque principium sanguinis : quoniam non ponitur in loco qui competit principio : et habet aliud membrum positum in ejus opposito, quod contrariatur complexioni suae, quod est splen, in omnibus animalibus bonae et perfectae creationis existentibus.

Adhuc autem hepar non habet locum concavitatis ad sanguinem recipiendum sicut habet cor : sed potius sanguis qui est in hepate, retinetur in venis cum substantia aquosa, ut aptetur ad praesentandum cordi, ut compleatur, et hoc modo retinetur etiam in aliis membris ad quae decurrit in venis.

Adhuc autem per hepar transeunt venae, non autem per cor. Cum autem necessarium sit secundum omnes physicos alterum istorum membrorum esse principium venarum et sanguinis : et hepar non potest esse principium sanguinis et venarum : hoc enim etiam probatur sensu, sicut paulo ante diximus.

Amplius autem primum membrum animalis, quod, inquam, membrum habet sensum, habet sanguinem : et hoc est cor, eo quod ipsum est principium sanguinis, et invenitur esse sanguineum, et formari ex sanguine ante omnia alia membra in embryonibus.

Amplius autem extremitas superior cordis est acuta, et magis dura residuo cordis, et disponitur versus anterius pectoris. Universaliter enim loquendo cor positum est in anteriori pectoris, ut de facili non infrigidetur: propter quod etiam creatur pectus ex pauca carne exterius: posterior autem pars ex parte dorsi plus est de carne, quia locus caloris plus indiget cooperimento ex parte dorsi

In omnibus autem animalibus ab homine cor positum est in medio pectoris : sed in homine declinat aliquantulum ad sinistrum, ut temperetur pars sinistra quae frigida est, eo quod hepar est in dextro, et splen in sinistro. Ut ergo aequalis sit et temperetur dextri caliditas per declinationem cordis, et sinistri frigi- ditas per hoc quod vergit ad sinistrum, est frigida hujus cordis declinatio. Et hoc praecipue est in homine : eo quod homo frigidiorem habet partem sinistram aliis animalibus, eo quod lati est corporis : et ideo hepar multum distat a latere sinistro secundum proportionem quantitatis corporis sui. In omnibus autem piscibus cor eodem modo est positum in medio sicut in aliis, sicut diximus superius. Sic igitur dictum est quare situs cordis in homine apparet diversus ab aliis animalibus.

Pars autem occulta cordis, quae est basis ejus in oppositione capitis, et in corde est continuus motus systoles et diastoles : et ideo est in eo multitudo magna venarum contextarum, eo quod omnes motus sunt ab eo : et emittit a se virtutes per venas et nervos, et membra omnia trahit ad se secundum quod vult : et praeter hoc opus praecipue indiget cor magna fortitudine, sicut superius diximus in cordis anatomia. Est igitur cor in natura membrorum sicut anima est in corporibus, in quibus est anima.

Non autem communiter invenitur in alicujus animalis corde os, nisi in corde equi secundum quod testatur Aristoteles experimento se probasse, et in quodam genere boum sive vaccarum quae besent Germanice vocatur : et in corde quidem horum duorum generum animalium quando perfectae sunt aetatis, communiter os invenitur propter magnitudinem corporis ipsorum. Ego tamen et multi experti sumus, quod os saepe invenitur in corde cervi antiqui, et in corde hominis, et in cordibus multorum animalium antiquorum : licet non communiter in omnibus inveniatur. Quando autem os in corde invenitur, constat quod positum est in corde ad sustentamentum et confortationem, sicut in omnibus corporibus in quibus ossa ponuntur.

Amplius autem in corde magni animalis sunt tres ventriculi sive tres foveae : et in corde parvi animalis duo sunt tantum. Omnino autem ventriculum oportet

esse in corde animalis, eo quod est receptaculum puri sanguinis. Jam enim saepius diximus, quod sanguis quantum ad perfectionem suam et complementum primo debet esse in corde.

Amplius autem scire oportet, quod principia venarum, sunt in corde: et sunt duae venae a quibus omnes aliae principiantur, vena videlicet magna, et ea quae vocatur orthi: utraque enim istarum principium est diversarum venarum secundum differentias, secundum quas in corpore distribuuntur : et de his quidem jam ante diximus, et iterum posterius aliquam rememorationem praedictorum faciemus. Causa autem propter quam principia venarum sunt diversa, haec est, quia sanguis ipse dividitur in duo ad minus secundum duos cordis ventriculos : et est clarus in uno, et turbidus in alio secundum quod exigit diversorum membrorum nutrimentum : propter quod etiam duo loca sanguinis manifestantur in animalibus magni corporis, eo quod haec plus possunt et possibiliora sunt ad loca sanguinis distinguenda quam alia : eo quod corda ipsorum competentem habent magnitudinem ad formationem et distinctionem ventriculorum. Melius autem est vitalium animalium tres ventriculos cordis esse, ut videlicet unum sit principium commune formandi sanguinis, et duo extrema sicut singularia clari et minus clari sanguinis, sicut diximus in cordis anatomia. Et in ventriculis istis oportet esse magnitudines proportionatas. In ventre autem dextro sanguis est multum calidus : et ideo etiam pars dextra calidior et plenior et agilior est parte sinistra : sanguis ventriculi sinistri paucior et frigidior. Ventriculi autem medii habent sanguinem temperatum in quantitate et qualitate : et est valde humidus. Talis enim debet esse sanguis in membro, in quo est principium virtutis et prima virtus.

Amplius autem in cordibus est divisio, quae assimilatur suturae : nec tamen illa divisio est continuata ad invicem, sicut est continuatio ejus quod conjungitur ex multis diversis : sed potius, sicut diximus, assimilatur divisioni juncturae, cum tamen unius sit substantiae. Inter animalia autem ea quae meliorem et subtiliorum habent sensum, magis habent corda divisioni juncturae similia, sicut patet in cordibus hominum.

Amplius autem corda animalium pauci sanguinis, sunt magis expressiva juncturae praetendentia divisionem, sicut apparet in cordibus porcorum.

Amplius autem corda diversificantur secundum magnitudinem et parvitatem et mollitiem et duritiem : quoniam corda animalium subtilem sensum habentia, sunt mollia : habentia autem cor magnum secundum proportionem corporis sui, sunt timida : et habentia corda mediocria, sunt magis audacia. Haec autem accidentia contingunt non ex alia causa, nisi quia animal quod enorme cor habet proportione quantitatis totius corporis, est parvi caloris, et non defluxit in magnitudinem magnam primum et seminale humidum, ex quo cor formabatur : propter quod modicus qui est in eo calor, non implet ipsum : propter quod calor parvus in magnis cordibus destituitur, et sanguinem ad se in timore recurrentem calefacere non valet: et ideo remanet frigidus. Corda autem magna proportione corporis sui, sunt in leporibus, cervis, asinis, hircis, et muribus, et aliis similibus animalibus timidis. Sicut igitur ignis modicus magis calefacit domos aut fornaces parvas quam magnas, ita etiam modicus calor minus calefacit corda magna quam parva.

Amplius autem modi motuum qui sunt in corpore calido, infrigidantur, et lentescunt in magnis, in quibus late diffunditur et expanditur calor, nisi ita sit, quod ipse calor amplum virtute sua causaverit : tunc enim in corde non enormi calido et sicco ventriculi erunt magni, multo calido eos operiente : et spiritus vitalis major erit et fortior in talibus locis amplis. Sic igitur omne cor calidum

et siccum, habet magnas cameras : cor autem molle aquaticum diffusum in substantia, ex opposita causa habet parvos thalamos : propter quod etiam pingue non invenitur aliquod animal magnorum ventriculorum cordis, et magnarum venarum existens : sed potius omne animal parvorum ventriculorum et gracilium, et occultarum venarum existens, est pinguis carnis in majori parte. Amplius autem inter omnia membra interiora solum cor est, quod nullum omnino pati potest dolorem vulneris aut laesionis violentae : neque etiam magnam diu pati potest infirmitatem. Hoc autem rationabile est, quod principio corrupto in nullo caetera membra coadjuvare possunt ad vitam : omnia enim alia virtutem a corde recipiunt: cor autem non recipit ab aliquo. Significatio autem ejus quod diximus, est quia interfectis animalibus numquam in corde apparuit dolor aut infirmitas aliqua, sicut saepe laesiones in aliis membris interioribus apparent, sicut in renibus interfectorum saepe apparent lapides, aut vulnera, aut infirmimitates : et similiter in hepate, aut pulmone : et similiter in his quae vicinantur his, et praecipue pulmoni multae apparent infirmitates : et in vena magna, quae cava vocatur, frequenter infirmitates sunt. Et similiter infirmitates hepatis monstrantur aliquando in continuatione sua cum vena magna quae est in gibbo ejus, per quam etiam cordi continuatur. Nulla autem istarum occasionum accidit cordi omnino, quoniam ante exstinguitur quam laesio fiat in ipso : sicut etiam accidit in cordis apostemate : hoc enim citius quam a corde sentiatur, interficit. Sic ergo dicta est dispositio cordis et causa, propter quam cor est in animalibus cor habentibus : et dictum est propter quid cor non est in quibusdam animalibus.

etiam grossae suturae, et hebes est in operationibus animae.

Amplius autem animalia, mollia corda habentia capaciora sunt, sed de levi mutant concepta : dura autem corda habentia, sunt minus quidem capacia, sed ea quae concipiunt diutius tenent. His autem adjiciendum est, quod cor habet duas auriculas, quae laxantur in cordis constrictione, et contrahuntur in ejusdem dilatatione : et utilitas illarum est ut juvent ad retinendum id quod est in corde, et sunt in corde quasi duae arcae recipientes a vase venarum, et dantes cordi quantum opportunum est ei. Hae autem factae sunt tenues, ut sint melioris comprehensionis et occupationis cordis : et sunt durae substantiae, ut difficile patiantur contraria.

Amplius autem cor cibat se cum suis virtutibus naturalibus et cum sua dilatatione : tunc enim in profundum ejus sanguis ingreditur, quando etiam aer ingreditur in profundum ipsius.

Sic igitur de cordis natura et causis ejus physicis dictum est. Et si ea quae hic dicta sunt, conjungentur his quae in anatomia dicta sunt, satis scitur natura et dispositio cordis, quantum spectat ad praesentem intentionem.