CAPUT II.

De virtute movente embrya, utrum sit intrinseca spermatibus vel extrinseca secundum opiniones Antiquorum ?

In istis autem modis generationum accidit quaestio gravis : per se enim generatur simile ex sibi simili, et non ex spermate arboris animal, aut e converso. Omne enim quod generatur, generatur et ex aliquo efficiente et in aliquo materiali principio suae generationis. Id vero quod generatur aut producitur, iterum est aut animal, aut propria materia animalis, sicut est ovum animalis propria materia : et hoc fit et generatur in foemina quarumdam animalium, et invenitur in ea impraegnata et concepta. Quaedam etiam post nativitatem a suis maribus recipiunt longo tempore materiam incrementi sui, sicut ea quae lac sugunt: sicut faciunt omnia animalia generantia animalia sibi similia et extra ea enitentia et intus concipienlia.

Inquiramus igitur non quidem materiam ex qua generantur animalia, sed id quod est effectivum et formativum principium membrorum : hoc enim invenire est quidem grave, sed perutile ad scien- tiam naturarum animalium. Quaeramus igitur, utrum haec sit res intrinseca operatrix membrorum, aut sit intrinseca in spermate existens sicut pars aliqua animae ?

Sed sicut diximus in secundo de Anu ma, quod habet animam in actu sicut actum operantem ad vitae potentias, dicetur animatum et est animal. Quod si tale esset sperma, tunc sperma animal esset et animalis haberet naturam et rationem : et hoc est falsum omnino et impossibile, eo quod nullum animatum est similium partium omnino. Jam autem in praehabitis ostendimus, quod sperma est similium partium, et non est animal parvum. E regione autem dicere, quod spermatis est extrinsecus operator quorumdam membrorum aut omnium, sicut quidam de medicorum imperito populo dixerunt, omnino est falsum et impossibile : et ratio Aristotelis ad hoc est, quod illud extrinsecum spermati non inciperet umquam movere sperma, nisi tangeret ipsum : eo quod non sequitur aliquid movens alteratio moti, nisi tangat ipsum. Sed ut haec ratio intelligatur, oportet latius ordiri hanc dispositionem.

Dicunt enim quidam medicorum spermata concepta primo moveri modo plantarum ad nutrimentum et conversionem et augmentum et formationem, et plantas dicunt moveri virtute caelesti et virtute terrae ad dictas mutationes : et ita dicunt ab anima matris moveri embrya sive semina concepta ad conversionem et figurationem et nutrimentum primum, et postea infundi animam, et tunc moveri motibus animae propriae : quod omnino absurdum est secundum omnium Peripateticorum peritiam : et est cogentissima ratio quae inducta est per verba Aristotelis. Cum enim inter movens et motum non sit medium, oportet id quod naturaliter movet, naturaliter esse conjunctum, sicut conjungitur natura ei cujus ipsa est virtus et forma. Motus enim naturalis est ab intrinseco et essentiali

principio : et ideo si anima matris movebit embrya, quae intrinsecus convertuntur et moventur, oportebit ipsum movens esse extrinsecum et essentiale principium. Hoc autem nullo modo est anima matris : cum enim virtus caelestis movet, nullo modo transmutat, nisi efficiantur virtutes in formas intrinsecas materiae moventes.

Adhuc autem omne movens generans, convertens, et formans, non movet materiam nisi ad seipsam : quod autem anima matris moveat et formet et convertat embrya ad seipsam, est absurdum dicere omnino.

Amplius secundum hoc si anima matris est figurans et convertens : cum non propter aliud, sicut ex praedictis patet, exigatur sperma masculi, nisi propter conversionem et figurationem membrorum, superflueret sperma masculi, et posset foemina ex seipsa concipere et generare : quod est absurdum. Embrya igitur ab extrinseco sibi motore non moventur ad conversionem et formam.

Manifestum est igitur, quod in embryone est ista virtus movens convertendo spermata et formando : quoniam si non est in eo, tunc necessario sequitur distinctam esse et divisam subjecto et loco a spermatibus conceptam. Dicere autem, quod hoc modo divisa est virtus vel anima movens, est falsum, sicut patuit ex praeinductis rationibus. Praeter omnia enim quae inducta sunt, quaeremus si sit virtus extrinseca existens et operans conversionem et formationem spermatum, ita quod illa virtus non sit anima matris, ut dixerunt illi de quibus jam diximus, sed sit virtus alicujus partis separatae a spermate et agentis in ipsum sperma. Si enim est sic separata, tunc quaeremus utrum haec corrumpatur post completionem operis sui, aut non, sed remanet in nato secundum dispositionem in qua fuit prius? Et primum quidem quod est contra utrumque istorum, sive scilicet maneat, sive corrumpatur, est quod nobis considerantibus omnia quae accidunt ex coitu spermatizantium, et ex omnibus arborum et animalium spermatibus, non apparet aliqua totaliter diversa res secundum sensum. Omnia enim quae emittuntur ab arboribus in semen plantarum, et ab animalibus in coitu, videmus esse unita sub una forma spermatis, et nihil videmus divisum ab ipso quod operetur in ipsum convertendo et formando.

Amplius autem redeuntes ad divisionem inductam dicimus, quod sermo illius qui concedit illud quod est divisum a spermate, corrumpi post operationem membrorum, est falsus : eadem enim ratione corrumpitur virtus particulariter unum membrum operans post operationem illius membri, qua corrumpitur virtus etiam operans post omnium membrorum operationem. Si igitur corrumpitur virtus quae cor operatur, postquam cor est operata, quaeramus ab ipsis quid operetur residuum corporis postquam corrupta est virtus quae cor est operata? Constat enim virtutes aliorum membrorum ad virtutem cordis referri, sicut referuntur alia membra ad cor : et ideo corrupta virtute quae cor operatur, necesse est omnes alias virtutes corrumpi: et sic nihil omnino fiet de aliis membris a corde : quod nos videmus esse falsum : ergo non corrumpitur virtus operativa membrorum, postquam membrum est operata. Quod autem remaneat et subsistat extra sperma, est omnino absurdum : quia aut oporteret duas unius speciei unius membri esse virtutes, unam intus, et aliam extra : aut oporteret quod duo essent animalia, unum faciens, et alterum factum : quia illae extra separatae virtutes membrorum collectae simul essent habentes omnes potestates animalis : et tales potestates non sunt sine membris, et ita essent parvum animal facientes aliud parvum animal, sicut diximus in libro praecedenti : et haec omnia sunt absurda.

Sermo igitur dicentis, quod illud quod

facit et format membra embryonum, est extra corpus embryonum, est falsus. Manifestum est enim, quod id quod est effectivum principium generationis, quodcumque sit illud, facit aliquam partem embryonis : et haec subito in forma exit in substantiam spermatis : formata autem pars quaecumque non potest esse sine anima. Omne igitur figuratum membrum corporis organici partem habet animae, quae est anima ejus si ipsum esset animal divisum in se perfectum : et tamen haec pars subito formata ab illa virtute extrinseca est inanimata : exterior enim virtus non est anima ejus, eo quod anima est intrinsecum principium vitae.

Hoc autem posito, quod haec virtus exterior sit, quae unum figuret membrum quaeramus qua virtute fiant membra alia? necessarium enim est secundum istos qui omnia dicunt virtutibus exterioribus fieri, quod omnia fiant membra simul : eo quod una virtus ita efficax est in operando sicut alia : sic enim fiunt simul cor et pulmo et hepar et oculi et alia membra per rationem inductam : et sic quodlibet fit a virtute exteriori, et erit inanimatum, sicut dixerunt illi qui virtutes exteriores effluxas a membris generantium dixerunt operari in spermate, et post membrorum formationem completam a datore formarum, tunc demum induci animas in membra diversas per subjectum et formas. Haec enim fuit opinio et scientia Platonis et Pythagorae, plures deorum immortalium in corpore uno esse opinantium, qui tamen dii semen essent caelestium et immortalium deorum in membris formatis corporum seminatum.

. Homerus autem poeta philosophus ex viris fabulosis philosophiam contexens, dicit quod " generatio quidem et formatio membrorum est a virtutibus quae extrinsecae sunt membris : sed generatio eorum non est similis, quia generatio quorumdam membrorum sicut principapalium est ante generationem membro- rum non principalium. " Opinatur enim hic quod generatio membrorum animalium est ad modum texturae quorumdam vermium, sicut sunt bombices, aut araneae texentes : et sicut successive fiunt maculae quae sunt in substantia retis in quo nectitur macula una post aliam, et facto reti praescinditur. Sumit autem Homerus rationem dicti ab eo quod manifestum est sensui. Adsensum enim videmus non simul esse tempore in embryone omnium creationem membrorum. In prima enim embryonis creatione apparet, quod quaedam sunt membra manifesta primo formata, quaedam autem non. Nec potest dici, quod hoc fit propter parvitatem, quod scilicet omnia formata sint, sed lateant quaedam : quoniam quaedam latentium a principio majora sunt apparentibus. Pulmo enim major est corde, et tamen latet adhuc post manifestam cordis formationem. Unde si parvitas esset in causa, magis lateret tunc cor quam pulmo. Oportet igitur quod unum post aliud formetur, sicut dicit Homerus, ita quod quaedam membra prius appareant formata, quaedam autem post. Non autem dicit esse causam hujus, quod unum membrum formet aliud : eo quod cum aliis consentit, quod omnia formantur a virtutibus discretis, sicut diximus : et ideo unum non dicit esse causam formationis alterius, sed tantum unum esse prius tempore quam alterum, et unum generatione esse post alterum, ita quod cor non facit hepar : nec hepar facit aliud quodcumque membrum : sed tantum hepar erit post cor tempore, sicut post puerum fit juvenis, et post juvenem senex : non quod unus exeat ex altero sicut ex causa generationis suae. Non vult igitur iste, quod ex illo primo est, quasi in actu sit illud quod est in potentia, sed tantum sit post ipsum, et dicit hoc esse in omnibus tam physicis quam artificialibus.

Nos autem videmus oppositum : quoniam in omnibus physicis et artificiliabus posterius semper est in priori in poten-

tia : forma enim per quam cognoscitur et est res id quod est, in potentia est in priori : propter quod etiam posteriori supposito, necessario est id quod est prius : et sic forma hepatis est in corde in potentia et virtute formativa : propter quod etiam sermo Homeri similis est fabulae poeticae secundum opinionem Platonis confictae. Fere enim omnes fabulae sunt secundum opiniones ipsius.

Similiter autem falsus est sermo dicentis in spermate esse unam partem separatam ab aliis, quae creata est primitus a generantis virtute, et postea creet omnia illa membra : hoc enim est impossibile et contra sensum : virtutes enim sunt ex spermate. Manifestum autem est, quod quodcumque prius dicatur esse in his partibus, non fuit nisi ex generante qui spermatizavit emissum. Primum autem quod emissum est ex generante, non est nisi sperma in quo nulla pars secundum formam est ab alia substantia spermatis distincta. Tota enim substantia spermatis quaedam est operatio generantis et emittentis sperma quod est homogenium. Et ideo non possumus dicere quod in spermate a primo generante sit aliquod membrum subito creatum, quod virtute sua creet et formet alia membra : neque possumus dicere, quod principium formans et creans sit extrinsecum. Multis autem videbatur Antiquorum, quod necesse est dicere alterum istorum.