CAPUT II.

De apum generatione triplici secundum diversorum diversas opiniones.

In generatione vero apum est gravitas et magna indigens consideratione : quoniam Aristoteles et Avicenna se professi sunt nescire apum generationem certam.

Videntur enim in quibusdam piscibus generari pisces a seipsis sicut plantae generantur sine coitu, eo quod in talibus in uno et eodem individuo est virtus masculina et virtus foeminina : et forte apes illo modo generantur : non enim consentiendum est quibusdam dicentibus apes semen unde nascuntur aliunde adducere, et non ex seipsis hoc semen producere. Dicunt enim illi, quod semen apum non nascitur per se, sed ab alio quodam animali generatur, et postea ex illo generantur apes, ita quod generans hoc semen et adducens ipsum sunt diversa in natura et specie.

Sunt etiam quidam dicentes, quod omne semen apum seminatur a rege apum, et adducitur ab apibus in domos singulares, et producitur in apes : et sic aliud erit generans semen, et aliud fovens. Et signum hujus dicunt esse magnitudinem corporis regis in quo est multus humor generationis.

Quidam etiam dicunt homines, quod apes generantur omnes a masculis qui sunt in apibus, et ideo stant otiosi virtute sua masculina formantes apiculas : et aliae non facientes opus generationis afferunt mel et ceram.

Quidam etiam homines dicunt, quod generantur a coitu, et apiculae concipiunt ex semine marium quando coeunt ad invicem, sicut etiam concipiunt animalia alterius generationis. Omne ergo genus horum animalium aut generatur per se virtute maris et foeminae in eodem existente : aut animal unum generationis sui sicut rex generat omnia animalia examinis unius : aut generantur ex se invicem per coitum, eo quod apes coeunt ad invicem : aut ex coitu alicujus alterius generis animalis.

Nobis tamen probabilius videtur, quod apes aut generantur ex apibus, quia videntur quibusdam coire ad invicem : aut generantur a maribus suis qui kirikem vocantur, et sibi similes sunt in specie, differentes in sexu : aut oporteret dicere quod generarentur ex alterius modi apibus, aut quod omnes generarentur ex regibus, aut generarentur ex his quae kirikem vocantur, qui sunt apum masculi, et ex feminis apum per coitum. Opinantur autem quidam homines, quod in apibus sunt differentes sexus, mares videlicet, et feminae : et quod mares sunt vocati kirikem, quod Latine sonat domini, eo quod in alvearibus ad opera servilia non deputantur, quia nec mel nec ceram asportant : aliae autem apes aculeatae sunt feminae : et quod generantur ex coitu horum sexuum apiculae.

Celebres ergo opiniones de apibus sunt quatuor, scilicet quod aliunde asportent semen, et fovendo ex illo apes producant : aut quod ex rege totum procedat semen apum : aut quod ex kirikis habentibus in se virtutem utriusque sexus : aut

quod ex coitu kirikum cum apibus aculeatis, eo quod kirikes non habent aculeum.

Omnes autem isti sermones videntur stare non posse, si velimus sequi ea quae cognoscere possumus ex testificatione eorum qui regunt apes et student examinibus nutriendis. Ab illis enim multa cognoscimus accidentia apum propria, quae solis accidunt, et multa accidentia communia ex quibus cognoscemus etiam naturam apum : quoniam, sicut in libro de Anima diximus, accidentia multum faciunt ad scientiam substantiae et naturae uniuscujusque rei.

Quoniam igitur non adducatur semen apum ex aliis locis ostendamus primo. Si enim dicamus quod apes adducunt semen ex alio quodam loco, hoc semen aut erit semen apum, aut non. Et si est semen apum, tunc oportet quod sint aliae apes aliquae quae non adducunt semen in loca in quibus est semen. Oportet ergo quando transferunt semen a loco ad locum, quod a quodam generentur apes, et a quodam non generentur apes: quia a translato generantur, et a non translato non generantur. Hoc autem non videtur : quia videmus omne semen annulosorum esse manens in loco uno, sive sit ejusdem animalis in specie et forma quod generatur ex ipso, sive sit alterius in forma et specie, sicut superius diximus de erucarum semine, et bombicum, et aliorum multorum, in quibus seminatum est volatile, et natus est vermis repens, qui conversus ad ovi convenientiam iterum producit volatile.

Amplius si illud semen aliunde adducitur, sequitur quod aliae apes sunt per coitum hoc semen emittentes : aut non generaretur inde apis, quae ex collecto generatur semine. In antehabitis enim ostensum est, quod in omni semine duas virtutes conjunctas esse oportet, masculi scilicet, et foeminae : et hae in animalibus non nisi per coitum videntur in uno semine posse conjungi. Amplius error quidam naturae neces- sario erit in ista adductione. Quaeramus enim, quare semen apis colligat et adducat cum non sit semen suum? quantumcumque enim natura doceat omne animal esse sollicitum circa partum et natos, nullum tamen sollicitatur nisi circa natos proprios. Error ergo universalis naturae erit colligere semen alienum, et sollicitari circa natos ex hoc semine sicut circa natos proprios.

Amplius secundum istam positionem non debet in apibus esse sexus differentia : cum tamen dicamus quasdam apes esse kirikes, et quasdam foeminas. Constat enim quod differentia sexus est secundum differentiam membrorum genitalium, quam differentiam non facit natura propter sollicitudinem filiorum, sed propter generationem. In apibus autem differentia membrorum invenitur : quia foemina est aculeata, et non masculus, quae differentia omnino erit inutilis : et sic natura facit aliquid frustra: et secundum hoc omnes deberent esse mares : quia mares magis solliciti sunt circa natos, foeminae autem plus occupatae sunt circa generationem in multis animalibus. Sed in apibus videtur forte, quod debeat esse e converso, quod videlicet secundum ea quae dicta sunt, omnes apes melius deberent esse foeminae : non enim est consuetudo marium generaliter esse sollicitos circa filios, et praecipue in apibus. Experimentum enim ostendit, quod apes foeminae haec faciunt: saepe enim in domibus in quibus foventur ad generationum semina apum, non nisi foeminae sunt, et kirikes omnino non sunt ibi : quia, sicut in antehabitis hujus doctrinae diximus , aliquando propter paucitatem cibi, aut propter aliam causam mares a feminis vel interficiuntur, vel expelluntur : et tunc accideret, quod non multiplicarentur apes si kirikes tantum solli-

citudinem haberent circa generationem filiorum.

Si autem diceretur, quod semen collectum et adductum est cujusdam alterius animalis, tunc non proficiet ad apum generationem : quoniam licet ex putrefactione aliquando hujusmodi nascantur animalia, numquam tamen fit generatio ex semine, nisi generans et generatum sint ejusdem speciei, aut immediate, aut per medium, sicut diximus superius generationem vermium tandem ad univoeam redire generationem: aliter enim abiret in infinitum per dissimilia : infinitum autem abhorret natura.

Quia vero semen apum in domibus apum numquam invenitur sine regibus apum, ideo quidam dixerunt, quod apes non adducunt aliunde nisi semen masculorum, quos kirikes Graeco nomine vocant : eo quod omnes kirikes cum rege fere in aequali conveniunt quantitate : et propter hoc non inveniri dicunt semen nisi ubi est rex. Contra hoc autem videtur esse: quoniam jam ex praeinductis est manifestum, quod apes semen illud adductum non generant ex coitu,ita quod dicantur duo genera coire cum apibus, scilicet kirikes et reges, et generare semen illud quod adducitur : quoniam idem sequeretur de isto semine sic adducto, quod prius est conclusum de semine apum adducto aliunde : et ideo non est possibile, quod adducunt illud semen tantum, propter easdem rationes quas diximus prius. Probavimus enim supra nihil necessitatis in hac adductione esse si unum consimile dicatur accidere omni generationi apum in adducendo omnium semen aliunde : quia semen hoc aut non proficiet generationi sicut aliorum animalium, aut non universaliter adducetur: sed potius a quibusdam apibus projicitur, et a quibusdam colligitur : et hoc est inordinatum et irrationabile, nihil habens necessariae ordinationis et sollicitudinis naturalis.

Amplius non potest rationabiliter dici, quod apes generentur a semine proprio quod per coitum generetur, ita quod quaedam apes sint mares, et quaedam foeminae. Licet enim in omnibus fere animalibus distinguat natura per membra generationis inter marem et foeminam : tamen non ita videtur esse in apibus : quia jam communis opinio est, quod semen hoc non invenitur nisi in domibus apum ubi sunt reges. Longe autem superius in hac scientia dictum est, quod apes aliquando interficiunt reges quando sunt iniqui. Si ergo per coitum generaretur semen generationis apum, non esset ratio aliqua quare sine rege numquam in aliqua domo inveniretur.

Convenientior autem generationi apum videtur esse sermo illius qui dixit, quod generatio apicularum communiter sit ab apibus, et ab his quas kirikes vocant, et a regibus, non quidem per coitum, sed virtute masculina et fooeminina simul conjunctis in unoquoque istorum trium, quae fere in omni alveari inveniuntur, nisi sit occasionatum aliqua occasione per amissionem regis vel kirikum : et tunc apes tenent se ad alium regem, et creant vel adducunt alias kirikes. Hic autem sermo universalior est aliis: propter hoc, ut testantur qui alvearia custodiunt, numquam apparuit coitus in apibus : et si essent in genere apum mas et foemina, non posset esse quin multoties accideret videri coitum in tanta multitudine apum, quanta est in examinibus.

Relinquitur ergo, quod si aliquis dicat apes generati ex coitu regum et kirikum et illas facere semen, apes autem hoc aliunde adducere collectum, quod non possint apes colligere et adducere hoc semen nisi rectore suo in domo existente : quod est absurdum.

Adhuc autem probatum est, quod non generantur a coitu.

Remanet ergo dicere, quod nobis probabilius videtur, quod generentur apes

modo praedicto sine coitu, sicut etiam generari accidit sine coitu quibusdam piscibus.

Apes igitur secundum praedicta generantur sine coitu, et kirikes similiter generantur sine coitu. Et videtur dicendum, quod omnia ista sine coitu generentur ex apibus, et quod kirikes et reges nihil omnino generant : propter quod etiam mares vulgariter vocantur : et apes ideo foeminae vocantur, quia ex se producunt apes et kirikes et reges : et sic dictae foeminae apes plures sunt numero in quolibet examine: et est in eis virtus generativa conjuncta ex duabus virtutibus, sicut est in plantis et arboribus. Virtutes autem conjunctae sunt maritas et foeminitas. Et propter hoc etiam est in apibus membrum generationis, in quo est virtus seminis aut vermiculorum. Abusive autem vocamus apes foeminas : quia non est rationabile dicere foeminam in aliquo genere, in quo mas distinctus per sexum non invenitur.

Si autem ista ultimi sermonis nostri scientia apparet magis probabilis, quod videlicet ab apibus sine coitu fit generatio : tunc necessario oportet hunc ultimum sermonem esse omnium generatorum, scilicet quod et apes et kirikes et reges sine coitu ex apibus generentur.

Et huic sermoni non obstat ex omnibus superius disputatis, nisi hoc solum, quod quidam experti dicunt semen in alvearibus sine regibus non inveniri. Et nos putamus esse falsum. Si ergo semen apparet in domibus apum sine praesentia regum et kirikum, necessarium est ut apes ex apibus sine coitu generentur secundum quod diximus. Sed tamen omnia ista incerta sunt: quia numquam vidimus aliquem expertum circa observationem examinum aliquid de hoc certitudinaliter asserentem. Et sic relinquitur ex dictis, quod omnes filios sive natos apum generant apes aculeatae: et quia reges a quibusdam dicuntur habere aculeum, propter hoc quidam dicunt etiam reges natos apum progenerare. Scimus enim per antedicta, quod hoc proprie accidit apibus propter membrum generationis quod est in eis et non in kirikibus: et sic generatio horum proprie apparet in istis quae dicuntur apes communiter. Nec videtur inconveniens quod dictum est : quia sine coitu generare et generari etiam aliis accidit pluribus animalibus.

Sed unum est quod huic sententiae obsistere videtur: quia nos videmus, quod non est aliquod genus animalis quod generet nisi sibi simile in specie et Ggura, sive hoc fiat immediate, sive per medium, ut diximus superius. Si ergo apes generant, videbuntur sibi dissimilia generare. Kirikes enim et reges dissimiles in figura et membris quibusdam sunt apibus : et nos ostendimus supra, quod dissimilis generatio vadit ad infinitum, eo quod dissimilitudo non habet terminum, et deviatio a termino naturali est modis infinitis.

Nec potest fieri instantia contra hoc quod diximus, scilicet quod omne animal generat sibi simile, per quaedam animalia, quae primos partus videntur habere dissimiles, quae Graece dicuntur aralhatilo, quod sonat rotula sine annulosa : et nicer quod sonat vermes quosdam.

Nos enim jam superius ostendimus, quod generatio annulosorum quorumdam triplicatis communicationibus revertitur ad simile: et sic arathatilo generat sibi simile arathatilo : et nicer generat sibi simile : et sic etiam generatio apum redire deberet in sibi simile : non autem revertitur omnino, quia numquam de rege fit apis, nec etiam kirikes umquam mutantur in apes.

Solutio autem hujus ostendens causam talis generationis est, quod apes et muscae quaedam non generantur univoca generatione ex se invicem sicut ea quae generantur ex coitu, sed generantur ex aliis seminibus quamdam convenientiam habentibus secundum naturam. Concedimus enim cum Platone, quod omne quod generatur, ex convenienti generatur, in

quo est principium suae generationis et materia : sed non oportet quod generetur ex omnino sibi simili in figura et quantitate et specie : propter quod etiam in generatione ex semine apum est convenientia aliquo modo inter generantia et generata, licet non sit tanta, quanta est in omnino univoca generatione per coitum maris et foeminae facta. Reges enim magnitudine kirikibus assimilantur, licet aliquantulum sint majores, et in aculeo iidem reges assimilantur apibus. Oportet enim in tali generatione aliquam esse differentiam inter generata: quia aliter semper idem figura et quantitate esset ex eodem: et hoc est contra sensum. Si enim hoc in apibus esset possibile, tunc totum genus apum deberet esse reges : eo quod natura tendit semper ad perfectissimum sui generis. Apes ergo regibus assimilantur in vigore operum et generatione : kirikes autem assimilantur regibus in magnitudine, qui kirikes sihabuissent aculeum, essent reges.

De hoc tamen ante plenam determinationem quaestionis. inductae, necesse est quaerere aliam quaestionem gravem exortam: dictum enim est, quod reges duobus generibus assimilantur, in magnitudine quidem kirikibus, in aculeo autem apibus: est autem necessarium, quod reges ex aliquo primo suae generationis principio generentur: non autem videntur generari ex apibus, neque ex kirikibus propter dissimilitudinem ad utrumque. Videbuntur ergo reges generari per se : et sic etiam videtur necessarium quod apes ex regibus generentur, et kirikes similiter : quia tunc utrumque generatorum in parte convenit, et non in toto cum generante primo : sicut nos videmus quod partus aliquando occasionatur, et non in toto assimilatur primo generanti: et ideo quando rex generat regem, est ad simile in toto generatio : quando autem generat apem vel kirikem, est aliquid simile in parte. Et haec ratio potissima est eorum qui dicunt totum examen ex semine regis procreari:

reges autem generari non aliunde nisi ex seipsis.

Sed nos secundum supradicta dicimus, quod reges in domibus in quibus manent, non sunt in multo numero : et ideo non oportet esse probabile totum examen ex ipsorum generatione produci. Et tunc si diceremus reges generari ex se, non esset ratio quare non diceremus etiam genus apum etiam aliquid generare : et sicut reges diceremus aliud sibi dissimile generare, ita non esset ratio quare apes etiam alia sibi dissimilia non generarent : et sic esset per diversa generantia infinita dissimilium generatio : propter quod natura privavit apes ab hujusmodi infinita generatione. In omni enim eo quod natura facit, non fit nisi quod est secundum ordinem : et ideo necessarium est, quod kirikes dissimiles apibus nati priventur a generatione dissimilis ulteriori : quia aliter dissimilitudo efficeretur infnita : et hoc manifestum est quod natura facit, quod kirikes generantur ex aliis, et non generant aliquid ulteriori generatione : sed in eodem numero kirikis generatio habet finem : et secundum hunc modum potest terminari generatio modo debito et recto naturae, ita quod generatio prima remanet terminata, et non excedunt a multitudine extranea in quam decurrant per dissimilium generationem.

Totum igitur quod dictum est secundum hoc quod nobis probabilius videtur, ad hoc redit, quod et reges et kirikes et apes ex apibus generentur sine coitu : sed quod semen majoris vigoris producat reges, et semen deficiens ab hoc producat apes et kirikes. Et defectus est aut secundum materiam, aut secundum virtutem. Et si quidem defectus sit secundum virtutem et abundat materia, non bene terminata per virtutem, generantur kirikes nec potentiam generandi habentes, nec virtutem faciendi opera, quia abundat in eis humidum aquosum non bene calido naturali et virtute naturali terminatum : et ideo sunt ista animalia pigra, nec nomen habent AdminBookmark hoc est,

virorum, quia nihil virilitatis est in eis : sed potius nomen habent kirikum propter hoc quod ex pigritia circa opera non occupantur, et aliae apes quasi destitutis serviunt eis : nec masculorum nomen habent, nisi ab imperito vulgo rusticorum, et dederunt eis hoc nomen, quia viderunt eos non ex seipsis generare : haec enim est proprietas masculi in generantibus per coitum. Cum autem diminuitur materia et abundat virtus, generantur apes : et ex hoc scitur causa quare reges necesse est esse paucos : quia cum apes careant sanguine, in paucissimis potest contingere, quod simul in generato abundet et virtus et materia : saepius autem materia, et saepissime abundat virtus : quia hoc naturalissimum inter tria in his quae carent sanguine. Si autem deficiat utrumque et virtus et materia, tunc non erit generatio.