▾
Alexander of Hales, Quaestiones Antequam Esset Frater
⎗←→⎘
▾
Quaestiones Antequam esset Frater.
QUAESTIO I De nomine Trinitatis.
[Membrum 1 ''De verbo Isidori: ' Trinitas est trium unitas'].''
Membrum 2 ''Quare conceditur 'trinitas' in divinis, non autem 'ternarius'.''
[Membrum 3 ''An trinitas 'multiplex' et quare Deus 'trinus' et non 'triplex'].''
[Membrum 4 An trinitas dicat substantiam vel relationem].
Membrum 5 An trinitas ponat numerum in divinis.
[Membrum 6 An sit multitudo in trinitate].
Membrum 7 Quid subest hypostasibus divinis.
[Membrum 8 Quomodo sint unum tres personae].
QUAESTIO II De quatuor nominibus apud Graecos et Latinos.
[Membrum 1 An substantia dici possit in divinis].
[Membrum 2 An tres substantiae dici possint in divinis].
[Membrum 3 Quare non una subsistentia sicut una substantia
(Membrum 4 Unde differentia horum nominum apud Graecos et Latinos].
[Membrum 5 An subsistentiae, substantiae, personae respondeant proprietas, relatio, notio].
[Membrum 6 Qua necessitate inventa sunt illa nomina].
[Membrum 7 Ait essentia divina una numero dica possit].
QUAESTIO III De hypostasi divina.
(Membrum 1 An hypostasis superfluum sit nomen idemque cum persona].
(Membrum 2 An relationi, notioni, proprietati respondeant subsistentia, hypostasis, persona
(Membrum 3 An hypostases sint simplices vel compositae].
QUAESTIO IV De differentia notionum et relationum.
[Membrum 1 An tres tantum relationes ac notiones sicut tres tantum sunt proprietates
[Membrum 2 An tres relationes in Patre sint tres res et quare non est innascibilitate Pater
(Membrum 3 Quare 'a quo nullus' et 'qui ab alio' non dicunt notiones
[Membrum 5 An abstractis relationibus adhuc intelligi possint tres hypostases].
(Membrum 6 An divinis relationibus conveniat 'csse in'
(Membrum 7 Quare 'inspirabilis' non facit notionem sicut ' innascibilis'].
[Membrum 8 An 'qui a nullo a quo nullus' faciat notionem
(Membrum 9 Quare distinctiva duodecim et non duodecim notiones
(Membrum 10 An innascibilitas et auctoritas sint duae notiones].
QUAESTIO V De paternitate et filiatione divina.
[Membrum 1 De verbo Apostoli: 'Ex quo omnis paternitas'.
(Membrum 2 An sint gradus et ordo, maioritas et minoritas in divinis].
QUAESTIO VI De notitia et amore in divinis.
[Membrum 1 ''De verbo Apostoli: 'Filii caritatis suae'].''
(Membrum 2 An abstractis hypostasibus et personis, sit intelligere mentem, notitiam et amorem].
[Membrum 3 An notitia praecedat universaliter amorem].
QUAESTIO VII De processione aeterna Spiritus Sancti.
(Membrum 1 An procedere dicatur communiter de Filio et de Spiritu Sancto
[Membrum 2 Quid est procedere et in quo differt a generari].
QUAESTIO VIII De controversia Graeeorum et Latinorum circa processionem ab utroque.
[Membrum 1 Obicitur contra Graecos et respondetur pro eis).
[Membrum 2 Positio Graecorum pressius exploratur].
[Membrum 3 Utriusque positionis concordantia].
(Membrum 1 Ad similitudinem cuius verbi creati dicitur verbum aeternum].
(Membrum 2 Quae sit intentio prior, sapientiae an verb].
(Membrum 3 Quod verbum creatum, cognitivum an operativum, magis conveniat cum increato].
(Membrum 4 An Pater sapiens sapientia quam genuit].
(Membrum 5 An sit unum verbum in Trinitate vel plura
[Membrum 6 De verbo Matthaei: 'Nemo novit Patrem nisi
(Membrum 7 De verbo Ioannis: 'Qui videt me, videt et Patrem'
[Membrum 1 An Verbum dicat respectum ad creaturas
(Membrum 2 De verbo Ioannis: ' Omnia per ipsum facta sunt'
(Membrum 3 De verbo Magistri: 'Eo imago quo verbum
(Membrum 4 An sequatur: dixit ab aeterno, ergo facta ab aeterno
(Membrum 5 An quam cognitionem Trinitatis pervenerunt Philosophi
(Membrum 6 De verbo Augustini: 'Pater non perfecte se dixisse'
QUAESTIO X De praedestinatione.
(Membrum 1 Quid sit praedestinatio secundum noomten
(Membrum 2 Quid sit praedestinatio secundum rationem
(Membrum 3 Quid subest praedestinationi
[Membrum 4 An praedestinatio sit entis vel non entis
[Membrum 5 An praedestinatio sit angelorum
[Membrum 6 An Christus fuerit praedestinatus
[Membrum 1 An et cuiusmodi causa sit praedestinatio
(Membrum 2 An ipsa praedestinatio habeat causam, et primo ex parte
(Membrum 3 An speciale donum in creatura sit causa praedestinationis
(Membrum 4 An merita sint ratio praedestinationis
(Membrum 1 De praescientia et libero arbitrio
(Membrum 2 De praedestinatione et Dei voluntate beneplaciti
[Membrum 1 Cuiusmodi veritas, signi vel rei, sit in praedestinatione
[Membrum 2 An sit una veritas praescientiae et praedestinationis
(Membrum 3 Qualis sit respectus praedestinationis ad praedestinatum
(Membrum 4 An veritas futurorum sit veritas ipsius primi
(Membrum 5 An veritas scientiae divinae sit tantum necessariorum
[Membrum 6 An definitus sit numerus praedestinatorum
[Membrum 7 An simpliciter necessarium sit praedestinatum saluari).
[Membrum 2 Quid sit electio divina
(Membrum 3 Ad quid sit electio divina
[Membrum 4 An et quae sit ratio electionis ex parte
(Membrum 5 An sit ratio electionis ex parte creaturae
QUAESTIO XII De praedestinatione Christi.
[Membrum 1 An Christus sit praedestinatus
[Membrum 2 Quoad quid dicitur Christus praedestinatus
(Membrum 3 An praedestinatio Christi sit nostra ordine prior eiusque causa
[Membrum 4 Qualiter Christus sit lumen nostrae praedestinationis
QUAESTIO XIII De Dei apparitionibus in Veteri Testamento.
(Membrum 1 An Deus videri possit oculis corporalibus
(Membrum 2 An Deum apparere conveniebat ante incarnationem
(Membrum 3 An subiectam creaturam ipse Deus vel angelus assumebat, et an mediante gratia vel sine
[Membrum 4 Quare non apparuit Deus Moysi in humana natura nisi confuse
(Membrum 5 An distincte apparuerint tres personae
QUAESTIO XIV De missionibus divinis.
[Membrum 2 Cui conueniat mitti).
[Membrum 3 Cui conveniat mittere, et an dicat essentiale, notionale vel personale
(Membrum 1 Quaedam narrative praemittuntr
[Membrum 2 An missio facta sit etiam ad angelos).
(Membrum 3 An missio facta fuerit ad Christum).
(Membrum 5 De missione jacta Apostolis
[Membrum 1 An natura divina sit unibilis humanae
(Membrum 3 An unibilitas conveniat prius naturae vel personae divinae
[Membrum 4 An unibilitas conveniat magis naturae vel essentiae divinae
[Membrum 1 An humana tantum natura sit unibilis, vel etiam angelica
(Membrum 2 An humana natura secundum animam et corpus sit unita divinae
(Membrum 4 An utilis esset incarnatio non exsistente lapsu Adae
(Membrum 5 An per illam unionem aliquid Deo acquiratur
[Membrum 6 An abstracta persona et hypostasi divina adhuc intelligi posset unio illa
[Membrum 1 De necessitate incarnationis ad lapsum reparandum
(Membrum 2 An unio esse posset et non in hac persona vel illa
[Membrum 1 An sit unitas in Christo]
[Membrum 2 Cuiusmodi unitas sit in Christo].
(Membrum 3 An unitas Christi maior aliis unitatibus crcatis].
QUAESTIO XVI De passibilitate animae Christi et Adae.
[Membrum 1 An passibilis anima Adae in statu innocentiae].
(Membrum 2 An eadem passibilitas Adae post peccatum quam ante).
[Membrum 3 Att passibilis anima Adae secundum omnem sui partem].
(Membrum 1 An Christus assumpsit animam cum passibilitate),
[Membrum 2 An passibilitas animat Christi creata vel contracta].
(Membrum 3 An passibilis anima Christi secundum omnem sui partem].
[Membrum 4 An passibilis anima Christi vero timore mortis].
(Membrum 5 An passibilis anima Christi sensu doloris corporalis).
(Membrum 6 An passio haec fuerit in ipsa parte superiori].
(Membrum 1 An propassio fuerit in Christo).
[Membrum 2 An attigit passio supremam vim animae et e converso gaudium ipsam partem sensitivam].
(Membrum 3 An vera passio compossibilis cum conversione ad Deum).
(Membrum 4 An vera passio compossibilis cum summa delectatione].
[Membrum 5 An vera passio compossibilis cum gaudio comprehensoris].
[Membrum 1 An passio Christi fuerit maxima poena].
(Membrum 2 An passio mortis maior in Christo quam in alio fuisset h
[Membrum 3 An passio maior in Christo quam fuisset in Adam].
(Membrum 4 An si occisus in paradiso, Adam passus esset sine poena].
[Membrum 5 An passio Christi satisfactoria pro omni poena].
[Membrum 1 Quid sit superfluum].
(Membrum 2 An superfluum determinari possit circa singula].
(Membrum 4 An dare superfluum sit prdeceptum vel consilium].
(Membrum 5 Sub quo vitio contineatur habere vel tenerem superfluum].
(Membrum 6 An superfluum opponatur iuri naturali].
(Membrum 1 De superfluo in quantitate vestium].
(Membrum 2 De superfluo in qualitate vestium).
(Membrum 1 An prophetia sit in homine tantum vel etiam in angelo].
[Membrum 2 An in angelis malis sit prophetalis cognitio].
(Membrum 3 In qua potentia animae visiva sit visio prophetalis].
(Membrum 4 Per quid fiat visio prophetalis).
(Membrum 5 Quid sit speculum aeternum et quid videre in eo).
[Membrum 6 Quot sint modi videndi in speculo et unde eorum differentia).
(Membrum 8 An sit delectatio in visione prophetali].
(Membrum 9 An conveniebat prophetiam dari fidelibus per infideles).
(Membrum 10 An omnis occultorum visio sit prophetalis].
(Membrum 11 An mediantibus angelis fiat visio prophetalis].
(Membrum 12 An visio prophetalis fallax esse possit].
(Membrum 1 An prophetice denuntiatis possit subesse falsum].
(Membrum 2 An prophetiae subsint differentiae temporum, scilicet praesens, praeteritum et futurum].
(Membrum 3 An prophetiae subsit veritas mobilis aut immobilis].
(Membrum 4 Quot modis dicatur prophetia et an aeaualiter de omnibus).
[Membrum 5 An prophetia comminationis innitatur praescientiae divinae].
[Membrum 6 Adhuc de prophetia comminationis et praescientia divina].
(Membrum 7 De quo doluit Ionas et num dolendo peccavi].
(Membrum 8 ''De verbo Glossae: 'Deus revelat sententiam et non consilium).''
(Membrum 9 An futurum contingens prophetatum necesse sit evenire].
(Membrum 10 An omnis prophetatio sit a Spiritu Sancto].
[Membrum 11 An spiritus prophetiae stare possit cum peccato].
[Membrum 12 An spiritus prophetiae stare possit cum actu coniugali].
(Membrum 13 Unde scit propheta visionem suam esse prophetiam].
[Membrum 14 Unde scit propheta visionem suam esse rei praeteritae vel futurae].
(Membrum 15 An sit aliqua visio prophetica pure intellectualis).
QUAESTIO XIX De quatuor quibus contexuntur Evangelia.
[Membrum 1 An differant illa quatuor quibus contexta dicuntur Evangelia].
[Membrum 2 An illis tantum quatuor contexantur Evangelia].
(Membrum 1 Ad quod praedictorum quatuor reducantur consilia].
[Membrum 2 An praecepta sint de substantia Evangelii].
(Membrum 3 An recto ordine enumerentur illa quatuor in Glossa].
(Membrum 4 An sacramenta sint de substantia Evangelii, et ad quod dictorum quatuor reducantur].
[Membrum 1 An eisdem quatuor contexantur Lex Vetus et Noua].
[Membrum 2 Quomodo se habent dicta quatuor ad quatuor notata II Tim.
[Membrum 3 Quomodo se habent dicta quatuor ad quatuor virtutes dictas in Glossa).
[ Membrum 4 Adhuc de relatione dictorum quatuor ad virtutes).
QUAESTIO XX De iustitia Legis Veteris.
(Membrum 1 An et qualiter Lex Vetus iustificabat).
[Membrum 1 An moralia Decalogi iustificabant].
(Membrum 3 An et qualiter legalia iustificabant].
[Membrum 4 An omnia Veteris Legis praecepta iustificabant].
[Membrum 5 An aeque iustificent praecepta Veteris Legis et Novae].
[Membrum 6 An omnia quae in Veteri Lege aeque iustificabant].
QUAESTIO XXI De adimpletione Legis per Christum.
(Membrum 1 Quid sit impletio Legis et an facta sit per Christum).
[Membrum 2 Qualiter moralia primae tabulae adimpleta].
[Membrum 3 Qualiter moralia secundae tabulae adimpleta].
(Membrum 4 Quare nulla adimpleta ex caerimonialibus et sacramentalibus]
QUAESTIO XXII De gradibus caritatis.
[ Membrum 2 Quare quindecim gradus caritatis).
[Membrum 3 Quare actus donorum non similiter attribuuntur caritati].
(Membrum 4 Quare quaedam vitia removentur, alia non).
QUAESTIO XXIII De peccato in Spiritum Sanctum.
(Membrum 1 An omne peccatum ad mortem sit in Spiritum Sanctum].
[Membrum 2 Quare peccatum in Spiritum Sanctum dicitur irremissibile et an hoc sit ei proprium].
[Membrum 3 An peccatum Adae sit peccatum in Patrem vel in Filium vel in Spiritum Sanctum].
(Membrum 4 An peccatum diaboli sit in Spiritum Sanctum].
[Membrum 7 An aliquod peccatum possit esse simul in Patrem vel in Filium et in Spiritum Sanctum].
(Membrum 8 Quomodo differunt blasphemia et spiritus hlasphemiae].
[Membrum 1 An et quot sint species peccati in Spiritum Sanctum).
(Membrum 2 An obstinatio sit species peccati in Spiritum Sanctum].
(Membrum 5 Alia dubia de speciebus peccati in Spiritum Sanctum.].
QUAESTIO XXIV De intentione et merito.
(Membrum 1 Quid sit intentio, an actus rationis aut voluntatis).
[Membrum 2 An meritum sit in intentione aut in voluntate].
(Membrum 3 ''Instantiae contra regulam 'quantum intendis, tantum facis' '' .
(Membrum 4 An motus a malo sit meritorius, vel solus motus ad bonum].
[Membrum 5 An oculus bonus etsi veritatis nescius].
(Membrum 6 Quid exigitur ad hoc quod intentio sit bona].
(Membrum 1 An substantia operis addat aliquid merito intentionis].
[Membrum 2 An qualitas operis privilegiati addat aliquid merito intentionis].
(Membrum 3 An numerositas operum addat aliquid merito intentionis).
(Membrum 4 An quantitas dati in eleemosyna aliquid faciat ad meritum].
(Membrum 1 An voluntas mali innixa credulitati pro facto reputetur).
(Membrum 2 An quaelibet voluntas mali, etiam semiplena, pro facto reputetur).
(Membrum 3 An actus et intentio sint duo peccata).
[Membrum 4 Quae poena respondet actui et quae voluntati].
[Membrum 5 An peior actus additus minus malae intentioni faciat maius peccatum vel e converso].
(Membrum 6 In quibus tenet argumentum ab intentione ad actum].
(Membrum 7 An augeri possit culpa vel poena, intentione non aucta].
QUAESTIO XXV De ignorantia et ligationibus rationis.
[Membrum 1 An ignorantia sit peccatum vel poena peccati tantum].
(Membrum 2 Cuiusmodi ignorantia concomitatur omne peccatum]
[Membrum 3 ''Unde est quod 'non velle scire' sit peccatum).''
(Membrum 4 An ignorantia sit peccatum originale vel actuale].
(Membrum 5 Att gravius sit peccare ex ignorantia quam ex infirmitate vel studio].
(Membrum 6 An aliquis possit velle ignorare].
[Membrum 7 An peccatum Evae fuerit ex ignorantia].
[Membrum 8 An ignorantia excuset a peccato].
[Membrum 9 An ignorantia invincibilis semper excuset vel minuat peccatum).
(Membrum 1 De ligatione ex ebrietate).
[Membrum 3 De ligatione ex furia].
(Membrum 4 Quae ignorantia excusat a peccato et quae non].
(Membrum 5 Quae ligatio rationis excusat a peccato et quae non].
(Membrum 1 An eadem ratione dicatur imago in divinis et in creaturis].
(Membrum 2 An sola creatura rationalis sit ad imaginem vel etiam sensibilis].
[Membrum 3 An solus homo sit ad imaginem vel etiam angelus].
(Membrum 4 An anima sit imago tantum ut conversa ad Deum).
(Membrum 5 An anima sit imago secundum potentiam, habitum vel actum).
(Membrum 1 An imago recreationis attendatur penes gratiam aut virtutes).
(Membrum 2 Quae gratia sit imago recreationis, cooperans vel reparans, praeveniens vel subsequens].
[Membrum 3 An gratia sacramentalis sit imago recreationis].
(Membrum 2 An sicut Filius imago Patris, et Spiritus Sanctus imago Fili].
(Membrum 1 Quid sit scandalum].
(Membrum 2 An scandalum sit per se peccatum vel circumstantia peccati]
[Membrum 4 An scandalum activum maius sit peccatum quam passivum].
(Membrum 5 Quid dimittendum est ad scandalum vitandum).
QUAESTIO XXVIII De correctione fraterna.
(Membrum 1 An correctio praecepta sit omnibus vel solis praelatis).
(Membrum 2 De ordine correptionis descripto Matth, 18]
[Membrum 3 An correctio procedat ex iustitia vel ex misericordia].
[Membrum 4 An cum asperitate fieri debeat correptio].
(Membrum 5 An sit dimittenda correctio propter odium].
[ Membrum 6 An ipse inferior teneatur corrigere superiorem].
[Membrum 7 An superior teneatur corrigere ipsam multitudinem].
[Membrum 2 An ipsi mali alios corripere possint vel immo debeant].
[Membrum 3 An ipsi inferiores corripere debeant vel possint superiores].
(Membrum 4 An liceat aliquando differre correptionem].
QUAESTIO XXIX De officio praedicationis.
[Membrum 1 An officium praedicationis solis clericis spectet
[Membrum 2 An actus prophetandi sit eminentior actu praedicandi].
[Membrum 3 An mali peccent praedicando, immo et docendo].
QUAESTIO XXX De eo quod est psallere.
[Membrum 1 Quid sit psallere].
[Membrum 2 An exsistens in peccato demereatur seu peccet psallendo].
[Membrum 3 An teneatur psallens intelligere quod psallit].
QUAESTIO XXXI De sensu spirituali.
[ Membrum 1 Quid sit sensus spiritualis].
[Membrum 2 An sensus spiritualis sit divisibilis in plures).
[Membrum 3 An sensus spirituales sint quinque tantum vel plures].
[Membrum 4 Adhuc de numero sensuum spiritualium]
(Membrum 5 An sensus spirituales ad cognitionem tantum spectent].
[Membrum 6 An sensus spirituales multiplicentur secundum dona gratiarum].
[Membrum 7 Quis horum sensuum sit principalior].
[Membrum 8 An sensus spirituales eodem modo sint in via et in patria].
QUAESTIO XXXII De immortalitate animae rationalis.
[Membrum 1 An anima rationalis intereat cum corporei.
(Membrum 3 An anima sit immortalis secundum omnes suas vires].
QUAESTIO XXXIII De libero arbitrio.
[Membrum 2 An liberum arbitrium respiciat actus tum interiores, tum exteriores]
[ Membrum 1 Quid sit liberum arbitrium definitione].
[ Membrum 2 An liberum arbitrium sit ratio aut voluntas vel utraque simul aut aliquid aliud].
(Membrum 1 ''Quare 'liberum' dicitur arbimum].''
(Membrum 2 Quare non vocatur nomine simplici, sed composito].
Membrum 3 An liberum arbitrium sit idem quod proheresis]
(Membrum 4 An penes liberum arbitrium sit meritum et demeritum).
(Membrum 5 An ad illud pervenerunt Philosophi, et an se habeat in ratione iudicis vel arbitr].
[Membrum 1 An liberum arbitrium possit de se resurgere ad bonum].
[Membrum 2 An liberum arbitrium possit de se velle bonum].
[Membrum 3 An liberum arbitrium possit de se converti ad bonum].
(Membrum 4 Art per liberum arbitrium possit quis stare in bono).
[Membrum 5 An liberum arbitrium possit de se projicere in hortum].
[Membrum 6 An liberum arbitrium de se possit resistere tnalo].
(Membrum 7 An liberum arbitrium possit de se vitare malunt].
(Membrum 8 An liberum arbitrium de se possit non declinare in deterius].
(Membrum 1 An sacerdotium Melchisedech dignius sacerdotio Levi quia iste decimatus et non ille]
[Membrum 2 Quid sit decimatio].
[Membrum 3 Cuius est decimatio et per quem facta
(Membrum 4 Quo tempore facta est decimatio].
[Membrum 1 An Christus fuerit decimatus).
[Membrum 2 An caro Christi decimata in carne B. Virginis].
(Membrum 3 An decimatio virtute sua minuebat concupiscentiam].
. (Membrum 4 An sicut omnes in Abraham decimati, ita omnes in eo benedicti].
[Membrum 1 An sit licitum sua repetere].
[Membrum 2 Att sit licitum repetere superfluum
[Membrum 3 An sit licitum repetere servum).
[Membrum 1 An omnes articulos simul credere teneamur].
(Membrum 2 An haberi possit fides Christi quin credatur distincte articulus mortis vel passionis].
(Membrum 3 An articulus possit incipere vel desinere esse articulus).
(Membrum 4 An Abraham salvaretur sua fide et caritate si non esset incarnatio].
[Membrum 1 An suspicio sit de genere boni vel mali, et si malum, cuiusmodi).
[Membrum 2 Quare non est simile de suspicione boni et mali, operis et personae].
[Membrum 3 Quodnam iudicium sit peccatum et quaenam suspicio].
[Membrum 4 An cuilibet liceat iudicare de manifestis et an alicui de occultis]
[Membrum 5 An homini spirituali liceat omnia iudicare]
[Membrum 6 An de aliquo, saltem de Antichristo, liceat iudicare cum desperatione].
[Membrum 7 De radice peccati suspicionis].
[Membrum 9 De differentia iudiciorum in Lege Veteri et Nova].
[Membrum 10 An dubia semper in meliorem partem sint interpretanda]
[Membrum 1 An fides sit substantia rerum sperandarum magis quam aliae virtutes].
[Membrum 2 ''Qualiter fides sit 'substantia'et in quo differat haec definitio ab aliis].''
[Membrum 3 Quare dicitur ferunt sperandarum , id est rerum bonarum tantum et futurarum].
[Membrum 4 ''De altera parte definitionis: Argumentum non apparentium']''
QUAESTIO XXXIX De fide informi.
[Membrum 2 An fides informis sit in daemonibus, et an data eis ante peccatum vel post].
[Membrum 3 An homines fidem informem habentes sint daemonibus deteriores].
[Membrum 4 An actus fidei informis in daemonibus egrediatur ex quadam luce].
QUAESTIO XL De mota seu merito diaboli.
[Membrum 1 An diabolus possit in suo statu demereri]
[Membrum 2 Unde est quod diabolus confirmatus est in malo et homo non].
[Membrum 3 An diabolus continue peccet].
[Membrum 4 An diabolus omni motu suo peccet].
[Membrum 5 An placeat diabolo malitia in se et in alio].
[Membrum 1 An liber vitae sit Filius Dei et secundum quam rationem]
[Membrum 2 An dicatur liber ratione scriptionis vel lectionis].
[Membrum 3 Qua ratione dicitur vitae].
[Membrum 4 ''An possit dici 'liber mortis'].''
[Membrum 5 An liber vitae sit sui liber et aliorum, vel aliorum tantum]
[Membrum 6 An liber vitae sit tantum bonorum, et an illorum tantum qui finaliter boni sun].
[Membrum 7 An contingat aliquos deleri de libro vitae].
QUAESTIO XLII De scientia Christi.
[ Membrum 1 An aliqua scientia Christi fuerit temporaliter acquisita].
[Membrum 2 An fuerit in Christo sicut in angelis cognitio matutina et vespertina].
[Membrum 3 An Christus habuit scientiam operativam omnium sicut et cognitivam].
[Membrum 4 An scientia Christi cognitiva sit omnium vel non].
(Membrum 5 An Christus omnia sciverit uno aspectu vel successive discurrendo).
[Membrum 6 An Christus per gratiam unionis ita limpide noverit sicut Deus].
[Membrum 7 An eadem sit in Christo scientia creata et increata].
[Membrum 8 An aliquod genus scientiae receperit Christus ab angelis].
[Membrum 2 An gratia Christi sit finita vel infinita].
[Membrum 3 An plenitudo gratiae Christi comprehendat omnia gratuita].
[Membrum 4 An per gratiam inhabitantem Christus sit filius tantum Patris vel totius Trinitatis]
[Membrum 5 An plenitudo gratiae collata sit Christo in instanti conceptionis].
[Membrum 1 De qua plenitudine accepimus, an Christi hominis].
[Membrum 2 An de plenitudine Christi acceperint angeli].
[Membrum 4 An de illa plenitudine accepimus ad mensuram vel non ]
[Membrum 5 An de ista plenitudine effluat tam gratia virtutum quam gratia sacramentorum].
(Membrum 6 An de plenitudine veritatis etiam accepimus).
[Membrum 1 An Deus Pater dicatur univoce pater Filii et pater noste].
[Membrum 2 ''An 'pater noster' dicatur solus Pater vel tota Trinitas].''
(Membrum 4 Secundum quid dicimur filii).
[Membrum 5 An solum post incarnationem dicantur homines filii
[Membrum 1 An Deus sit ubique et in loco].
[Membrum 2 Quid sit esse ubique et Deum esse ubique].
[Membrum 3 Quid sit esse ubique essentialiter, potentialiter et praesentialiter].
[Membrum 1 An Deus sit ubique].
[Membrum 2 An Deus sit alibi quam in se ipso].
[Membrum 3 An Deus repleat rem antequam forma materiam et locatum suum locum].
[Membrum 4 An esse ubique sit proprium Det].
(Membrum 5 Qualiter insit Deus per gratiam et qualiter sit in malis).
[Membrum 6 An Deus sit cum malis sicut est cum bonis].
[Membrum 1 An et quibus modis creaturae sint in Deo].
[Membrum 2 An omnia quae sunt sint in Deo ab aeterno, et an sint ibi vita magis cum sunt quam ante].
[Membrum 3 An omnia quae sunt in Deo ibi sint unum vel multa, id est una idea seu ratio vel multae].
[Membrum 2 Quid sit esse essentialiter in rebus].
[Membrum 3 An prius sit creaturas esse in Deo vel e converso].
[Membrum 1 An cadunt empyreum sit corptis].
[Membrum 2 An caelum empyreum moveatur].
[Membrum 3 An caelum empyreum, eo quod nec grave nec leve, moveatur sphaeraliter].
[Membrum 4 An caelum empyreum sit locus conveniens angelis]
[Membrum 5 An caeli conveniant in aliqua natura communi].
[Membrum 1 An cadunt Trinitatis idem sit quod Deus].
[Membrum 2 An cadunt Trinitatis sit idem quod caelum empyreum].
[Membrum 3 An Christus secundum quod homa sit in caelo Trinitatis].
(Membrum 1 Quid sit caelum aqueum seu crystallinum, et cuiusmodi aquae sint supra jirmatttentum].
[Membrum 2 Ad quid sit caelum crystallinum].
[Membrum 3 De ordine et situ caeli crystallini].
QUAESTIO XLVIII De sacramentis in genere.
[Membrum 1 An sit unum sacramentum vel plura].
[Membrum 2 An sacramenta sint plura pauciorave quam septem].
[Membrum 1 De conuenientia horum novem baptismatum praenotanda].
[Membrum 1 An unumquodque illorum baptismatum sit sacramentun].
[Membrum 2 An plura quam novem debeant esse baptismata].
[Membrum 3 De eodem necnon de ordine baptismatum inter
[Membrum 4 Quodnam baptisma praeemineat inter illa Novae Legis].
[Membrum 5 Quodnam baptisma praeemineat inter illa Veteris Legis].
[Membrum 1 Quid sit circumcisio].
[Membrum 2 Cuius rei signum est circumcisi].
[Membrum 3 An ex vi circumcisionis conferatur gratia].
[Membrum 4 An character imprimatur in circumcisione].
[Membrum 5 Quinam tenebantur ad circumcisionem].
[Membrum 6 Quare non fuit datum similiter mulieribus aliquod signum speciale].
QUAESTIO LI De sacramento Altaris.
[Membrum 1 An necesse fuerit hoc sacramentum ab initio figurari].
[Membrum 2 De numero et ordine figurarum].
[Membrum 3 Quare Baptismus et Eucharistia in tot figuris praecesserunt, et non alia sacramenta]
[Membrum 4 Quare Eucharistia sub duobus signis continetur, et non sic alia sacramenta].
[Membrum 6 De efficacia Baptismi et Eucharistiae eorumque figurarum comparative]
(Membrum 1 An sacramentum Altaris sit conficiendum ex azymo vel fermentato).
[Membrum 2 An in solo fermentato rite fiat consecratioj].
[Membrum 3 An aqua sit addenda vino et qua ratione additur].
[Membrum 1 An substantia panis et viiii maneat sub sacramento].
[Membrum 2 An sit vera conuersio panis in corpus Christi].
[Membrum 3 Quorum sit conversio et an omnia simul vel successive convertantur].
[Membrum 4 Quae sint propositiones concedendae in hac materia et quae non].
[Membrum 1 Quale corpus dedit Christus discipulis in coenet].
[Membrum 2 An materia prima seu remota panis maneat sub sacramento].
[Membrum 3 An et qualiter accidentia sint ibi sine subiecto].
[Membrum 1 An corpus Christi sit quantitative sub sacramento].
[Membrum 2 Unde habet corpus Christi quod in pluribus locis simul esse possit].
[Membrum 2 An verbis consecrationis aliquid addere liceat vel mutare].
[Membrum 3 An in forma consecrationis ordo verborum mutari possit].
(Membrum 4 De virtute verborum, et primo an sit).
(Membrum 5 Quid sit maioris virtutis, conceptio Christi sine viro, an panis transsubstantiatio).
[Membrum 6 Quare soli verbo et non facto insita est illa virtus].
[Membrum 7 An virtus insita verbo sit de se sufficiens praeter potestatem sacerdotalem].
[Membrum 2 An alia deberet esse manducatio praeter sacramentalem et spiritualem].
[Membrum 3 An omnis et sola rationalis creatura possit manducare sacramentaliter].
[Membrum 4 An aliquo istorum modorum sumpsit Christus se ipsum in coena].
[Membrum 5 Qualis manducatio sit in anima glorificata].
[Membrum 6 An corpus Christi sumpserit Iudas in coend].
[Membrum 7 An sacramento saturari vel inebriari contingat].
[Membrum 1 An poenitentia sit virtus].
[Membrum 2 An poenitentia sit prima virtus].
[Membrum 3 An poenitentia timore concipiatur et quo timore].
[Membrum 4 An poenitentia sit vere virtus et qua sub ratione].
[Membrum 1 An poenitentia sit virtus generalis vel specialis].
[Membrum 2 An poenitentia revocet omnes defectus ad perfectum].
[Membrum 3 An poenitentia reparentur naturalia et gratuita].
[ Membrum 4 An poenitentia sit medicamentum vulneris].
[ Membrum 5 An poenitentia virtus idem sit quod res seu gratia sacramenti Poenitentiae]
[Membrum 1 Quid in Poenitentia sit res tantum, quid sacramentum tantum, quid res et sacramentum].
[Membrum 3 An passio Christi sub eadem ratione sit deletiva peccati originalis et actualis].
[Membrum 1 An Poenitentia sit commune sacramentum Legis Veteris et Novae].
[Membrum 2 Quando fuit instituta Poenitentia].
QUAESTIO LIII De iustificatione impii.
[Membrum 2 An iustificatio sit opusalicui personae divinae appropriatum].
[Membrum 3 An iustificatio fiat mediante gratia creata].
[Membrum 3 An in iustificatione aliquid exigatur ex parte nostra].
[ Membrum 4 De numero eorum auae exiguntur in iustificatione].
[Membrum 5 De ordine illorum quatuor in processu iustificationis].
[Membrum 6 An simul sint per instans peccatum et gratia].
[Membrum 1 An contritio sit idem cum iustificatione]
[Membrum 2 An contritio sit simul cum iustificatione]
[Membrum 3 An attritio sit idem quod contritio].
[Membrum 4 An contritio exigatur in omni iustificatione].
[Membrum 5 An attritio et contritio sint a Spiritu Sancto].
[ Membrum 6 An attritio possit fieri contritio].
[Membrum 7 De diversis causis attritionis].
[Membrum 1 Ali contritio possit esse ex timore filiali et qualiter sit causa iustificationis].
[Membrum 2 An praeceptum contritionis perfecte impleri possit in
[Membrum 3 An sit possibile simpliciter conteri de peccato].
[Membrum 4 De primo effectu contritionis, qui est conterere peccatum].
[Membrum 5 De secundo effectu, qui est lavatio seu mundatio].
[Membrum 6 De tertio effectu, qui est detersio caliginis].
[Membrum 7 De quarto effectu, qui est dimissio reatus poenae aeternae].
[Membrum 8 De ordine illorum effectuum].
QUAESTIO LV De sanatione mentis.
[ Membrum 1 Quid sit sanatio mentis].
[Membrum 2 An sanationem mentis mereri quis possit].
[Membrum 3 An sanatio mentis fiat per virtutes vel per sacramenta].
[Membrum 4 An sanatio fiat per omnes partes Poenitentiae vel per solam contritionem].
Membrum 5 An initium sanationis sit a confessione vel a contritione].
[Membrum 6 An simul insint sanitas et aegritudo].
[Membrum 7 An subito fiat illa sanatio vel successive].
[Membrum 8 Quare sanatio fidei appropriatur et cui fide].
(Membrum 1 Quid sit confessio.
[Membrum 2 An confessio sit necessaria ad iustificationem et ad ipsum initium iustificationis].
[Membrum 1 An confessio sit sacramentum].
[Membrum 2 Cuius virtutis actus sit confessio].
[Membrum 3 An sit Deo confitendum].
[Membrum 4 An Uniusmodi confessio sit de Lege naturae].
[Membrum 5 Quando primitus instituta fuit confessio].
[Membrum 6 De comparatione confessionis Veteris Legis ad confessionem Novae Legis].
(Membrum 7 An sit confitendum sacerdoti tantum vel etiam alii].
[Membrum 1 An teneamur confiteri ipsa peccata venialia].
[Membrum 2 An teneamur confiteri peccata mere interiora].
[Membrum 3 An non habens conscientiam mortalis peccati teneatur confiteri].
[Membrum 4 An confessio dividi possit vel de omnibus simul esse debeat].
[Membrum 5 An teneamur confiteri etiam circumstantias peccati]
[Membrum 1 An sint Matrimonii plura significata et quod sit principalius].
[Membrum 2 Quid in Matrimonio sit signum tantum, quid signatum tantum, et quid signum et signatum].
[Membrum 3 An Matrimonium fuerit signum linius duplicis conformitatis iam in paradiso].
[Membrum 4 Cuius gratiae causa sit Matrimonium].
[Membrum 5 Quando fuit institutum Matrimonii sacramentum].
[Membrum 1 An sacramentum quod est bonum Matrimonii differat a sacramento quod est Matrimonium].
[Membrum 2 Quid sit sacramentum quod est bonum Matrimonii].
[Membrum 3 An insolubilitas Matrimonii sit separabilis ab
[Membrum 4 Unde sit insolubilitas Matrimonii].
[Membrum 5 An altero coniugum convolante ad religionem ante copulam, maneat vinculum in reliquo].
[Membrum 6 An maneat vinculum in infidelibus altero coniugum transeunte ad fidem].
[Membrum 1 An Matrimonium sit bonum de genere honesti].
[Membrum 2 An matrimonium sit honestius ipsa virginitate].
[Membrum 3 An idem sit honestum in coniugio et virginitate].
[Membrum 1 et 2 Quid sit fructus et qualiter ab aurea aureolaque differt].
[Membrum 1 Quot modis dicatur fructus].
[Membrum 2 An fructus sit in carne aut in anima vel in utraque].
(Membrum 3 Secundum quam virtutem et quam vim animae determinentur fructus et aureola].
[Membrum 4 Secundum quam virtutem determinetur fructus].
[Membrum 5 An fructus et aureola spectassent homini in statu innocentiae].
[Membrum 6 An fructus conveniat etiam parvulis].
[Membrum 7 Quare et an sufficienter dividatur in centesimum, sexagesimum, trigesimum].
QUAESTIO LIX De repudio et divortio.
[Membrum 1 An repudium uxoris peccatum fuerit mortale et an a Moyse licite permissum].
[Membrum 2 An quod peccatum est possit fieri non peccatum permissione].
[Membrum 3 De causis repudii].
[Membrum 4 Quare non permissum est repudium in Lege naturae et Nova sicut in Veteri Lege].
[Membrum 1 Quid sit diuortium et qualiter differat a repudio].
[Membrum 2 An sola voluntas sit sufficiens causa divortii].
[Membrum 3 An defectus fidei in altero coniugum sit causa divortii].
[Membrum 4 Quare sola fornicatio sit causa divortii].
[Membrum 5 De solutione vinculi ante copulam carnalem].
[Membrum 6 Quare vir et mulier parificantur quoad divortium et non quoad repudium].
(Membrum 7 Quando non liceat dimittere adulteram et quando non liceat eamdem tenere).
[Membrum 8 De reconciliatione divortii et de pluribus uxoribus in antiquis Patribus].
[ Membrum 1 An licitum fuerit antiquitus simul habere plures
[Membrum 3 An licitum fuerit antiquis habere concubinam cum uxore].
[Membrum 4 An regibus licitum fuerit in Veteri Lege plures habere uxores).
[Membrum 3 Quot sint claves et an scientia sit clavis
[ Membrum 4 Quorum sint claves, an sacerdotum tanttum
[Membrum 5 An claves commissae sint Petro ut apostolo vel ut sacerdoti).
(Membrum 6 An claues sint bonorum tantum, vel etiam malorum].
[ Membrum 7 An eadem sit clavis qua ligatur in foro iudiciali et in foro poenitciitiali
(Membrum 1 Ubi institut ac sunt claves in Nova Lcge
(Membrum 2 Au aliquis usus clavium fuerit in Veteri Testamento
(Membrum 3 Quis sit usus clavis in foro poeiiitentiae
[Membrum 2 Quid sit relaxatio]
(Membrum 3 Cuius poenae fieri potest relaxatio
[Membrum 4 An relaxatio effectum sortiatur in pracsenti vel tantum in purgatorio].
(Membrum 5 Quacnam exiguntur ut relaxatio fieri possit].
[Membrum 6 An relaxatio fieri possit per sacerdotes minores].
(Membrum 7 An suis tantum subditis valcant cpiscopi relaxationes).
[Membrum 8 An insta aestiiiidtio requiratur et an Ecclesia
[Membrum 9 Quare datur indulgentia plenaria peregrinis Terrae Sanctae].
(Membrum 1 Quid sit resurrectio et quomodo differat a resuscitatione).
[Membrum 2 An sit resurrectio vel non].
(Membrum 3 An resurrectio sit naturalis vel miraculosa).
(Membrum 1 An resurrecti????atur aequivoce de resurrectione Christi et nostra).
[Membrum 2 Ad quid fuit resurrectio Christi principaliter et quare non citissima fuit].
[Membrum 3 An resurrectio Christi sit causa resurrectionis animae et corporis vel corporis tantum].
[Membrum 4 An resurrectio Christi sit causa resurrectionis bonorum et malorum vel bonorum tantum].
[Membrum 5 Quare corporum resurrectio simul, illa animarum non simul].
[ Membrum 1 Quid dicatur veritas humanae naturae].
[Membrum 2 Quid sit de veritate humanae naturae].
[ Membrum 3 An costa sit de veritate Adae aut Evae et in quo resurget].
[Membrum 4 ''An 'purissimi sanguines' Mariae sint de veritate eius aut Christi].''
(Membrum 1 An et qualiter elementa resurgent in corpore glorificato].
[Membrum 2 An humores resurgent in corpore glorificato).
(Membrum 3 An capilli et ungues resurgent in corpore glorificato].
[Membrum 4 An intestini resurgent in corpore glorificato]
Membrum 5 An corpora martyrum cum cicatricibus suis resurgent].
QUAESTIO LXVI De dotibus corporis gloriosi.
[Membrum 1 Quid sit dos secundum rem].
[Membrum 2 Quid sit dos quoad significationem et definitionem]
[Membrum 3 Quare quatuor tantum dotes, cum sponsae plura dentur].
[Membrum 5 An dotes qua dotes fuissent etiam in statu innocentiae et sine incarnatione]
[ Membrum 1 Quae et quot sint dotes].
(Membrum 2 An sint quatuor dotes, non plures nec pauciores].
[Membrum 3 An unum corpus subtilius erit altero vel ?gilius]
(Membrum 1 Qualis mutatio facta sit in corpore Christi transfiaiirato].
[Membrum 1 Quid sit raptus et an dicat separationem aniniae a corpore].
(Membrum 2 Secundum quam potentiam animae raptus fuit Panlus]
[Membrum 3 ''Quid sit 'tertium caelum' ad quod raptus est Paulus]''
[Membrum 4 An visio Pauli fuerit imaginaria vel intellectualis).
[Membrum 5 An visio Pauli fuerit per speciem vel in aenigmate].
(Membrum 6 A quibas animae potentiis fuit raptus seu alienatus].
[Membrum 7 Quis actus magis opponitur raptui].
[ Membrum 9 De differentia raptus ad visionem angeli et animae gloriosae].
(Membrum 10 De differeuti? raptus ad visionem propheticam et contemplativam]
[Membrum 11 De differentia raptus ad visionem Moysi].
(Membrum 12 De differentia raptus ad soporem Adae et ad visiones Ioannis].
APPENDIX I Aliae reportationes, redactiones, abbreviationes.
QUAESTIO III Quid resurget in corpore glorificato.
QUAESTIO XII De scientia Christi.
QUAESTIO XIII De libero arbitrio.
APPENDIX II Aliae quaestiones Alexandro forte spectantes.
APPENDIX III Quaestiones e scriptis Alexandri maxime compilatae.
APPENDIX IV Aliae quaestiones cum illis halesianis externe tantum connexae.
Anselmus : "Liberum arbitrium est potestas servandi rectitudinem propter se et propter ipsam rectitudinem ".
Sed videtur quod non universaliter conveniat, quia dicitur quod liberum arbitrium convenit esse in Deo et in angelis, bonis et malis ; sed potestas servandi rectitudinem non est in omnibus iis; ergo liberum arbitrium non est potestas servandi rectitudinem propter se, id est propter ipsam rectitudinem. -Probatio minoris: [si liberum arbitrium est in omnibus praedictis], potestas servandi erit ibi. Sed in damnatis non potest esse servatum ; ergo potestas haec otiosa est in damnatis ; ergo similiter liberum arbitrium otiosum, vel non est liberum arbitrium 'potestas' etc.
Item, potestas est in rationali creatura servandi rectitudinem et eam deserendi, sed multo fortius deserendi: ergo, cum sit oppositorum, non recte definitur per alterum.
Item, Augustinus : " Liberum arbitrium est potestas qua bonum eligitur gratia assistente, et malum gratia desistente"; ergo, cum hic utrumque ponitur oppositorum, (vel) non recte ponitur, vel diminuta est ratio Anselmi.
Item, "liberum arbitrium est potestas servandi rectitudinem propter se " . Sed nihil ad se ipsum ordinatur tamquam finem ; sed rectitudo non est propter rectitudinem ; ergo non est definiendum [in ordine] ad rectitudinem tamquam finem.
Item, Augustinus : "Liberum arbitrium est facultas rationis et voluntatis, qua bonum eligitur gratia assistente, malum gratia desistente ". Sed videtur quod non convenienter. Anselmus enim dicit : "Si aliquid additum minuit, et separatum auget [libertatem]. non est pars illius". Sed potestas peccandi, in quantum huiusmodi, minuit libertatem: liberior enim est qui potest recte agere et non [potest non] recte agere: ergo non est pars libertatis. Ergo potestas peccandi non est pars liberi arbitrii: ergo non debet poni in definitione.
Item, "liberum arbitrium est facultas voluntatis et rationis". Sed ratio cognitiva, voluntas affectiva: sed haec ex diverso dividuntur: ergo una non erit eorum facultas. Ergo, cum liberum arbitrium sit facultas, non erit facultas voluntatis et rationis.
Item, Bernardus : "Liberum arbitrium est consensus, ob voluntatis inamissibilem libertatem, et rationis indeclinabile iudicium". Ex hoc videtur quod liberum arbitrium sit consensus. Sed consensus, potestas, facultas ad diversa genera reducuntur: primo est potestas, postea facultas, postea consensus: unde, si nominat potestatem, non proprie erit facultas, et facultas non proprie consensus. Quae est differentia harum rationum ?
[Respondeo: Habet] liberum arbitrium diversas rationes, secundum quas diversimode definitur. Habet enim rationem ad illud 'ad quod' est, et habet rationem ad illa 'quorum' est vel 'circa quae' est. Item habet rationem ad illud 'a quo' est, vel etiam ad illud 'in quod' est. - Quantum ad id ad quod est, liberum arbitrium est 'ad rectitudinem servandam'; sic ab Anselmo definitur . In nobis autem est principium recipiendi rectitudinem, et non faciendi: et sic non dicitur liberum arbitrium esse liberum, quia in hoc non sumus ad imaginem : hoc enim Deo non convenit. Item nec quantum ad hoc quod est principium resumendi rectitudinem dicitur liberum arbitrium, quia hoc Deo non convenit. Item nec quantum ad hoc quod est [principium] deserendi rectitudinem, ut est in nobis, quia [hoc] non est in Deo. Unde "liberum arbitrium est potestas servandi rectitudinem propter se"; et haec definitio data est penes illud ad quod est, et secundum quod communiter est in Deo, in angelis et in homine. - Haec autem definitio Augustinus, "liberum arbitrium est facultas voluntatis et rationis [qua bonum eligitur" etc, data est penes ea quorum est], secundum quod est actuum oppositorum. Haec autem definitio est eius (secundum) quod est in rationali [creatura], non secundum quod communiter est in Creatore et creatura. Hoc modo dicitur oppositorum, non tamen ad opposita: non enim est ad eligendum malum. - Item, Bernardi definitio , "liberum arbitrium [est consensus "] etc, est data penes illud a quo est. Consensus enim importat in se quod voluntatis est et quod rationis est. " Haec tria operatur Deus in nobis: cogitare, velle, perficere. Primum profecto sine nobis, secundum nobiscum, tertium per nos facit. Immittendo bonam cogitationem, nos praevenit; immutando malam voluntatem, sibi per consensum iungit ; ministrando consensui facultatem, foris per apertum opus opifex innotescit". Liberum ergo arbitrium respicit velle, quantum immutando malam voluntatem per consensum sibi iungit. Et sequitur : "Nec primum quidem nos facimus, nec ultimum, sed medium". Liberum ergo arbitrium tantum consentit divinae voluntati mutanti nostram voluntatem. Unde "liberum arbitrium est consensus, ob voluntatis inamissibilem libertatem, et rationis indeclinabile iudicium". Definitur ergo per illud a quo, quia a bona voluntate Dei, quae mutat nostram voluntatem malam.
Quarta definitio , "liberum de voluntate iudicium ", est penes illud in quod, quia liberum arbitrium est in velle iudicium ; hoc est enim terminus liberi arbitrii, non dico finis.
Ad hoc quod obicitur, quod rectitudo nec actu nec potentia est in damnatis etc (26), dico quod potestas servandi rectitudinem est absente rectitudine ; quia si non, a bono cum malus [quis] fieret, statim amitteret liberum arbitrium, quod falsum est. Unde sive sit rectitudo sive non, adhuc est potestas servandi rectitudinem.
Ad hoc quod obicitur, quod otiosa est in damnatis et in daemonibus (26), dicendum est quod haec potestas naturalis non est otiosa, quia habet potestatem magis ac magis elongandi se; et huius potestatis, et illius qua potest servare, eadem radix est. Unde, licet otiosa sit quantum ad servandum, nihuominus manet potestas elongandi se, licet non ad hoc sit ordinata ; sed ut sic est, ordinatur ad iustitiam Dei. Ostensio enim iustitiae est in damnatis, 9 Rom., 22: Volens Deus ostendere iram suam etc.
Ad hoc [quod] obicitur, quare non definitur 'potestas deserendi', cum sit potestas oppositorum (27), dico quod potestas oppositorum [est] dupliciter: quandoque oppositorum ita quod * utrumque per se; quandoque [ad unum] per se, ad alterum per accidens: quandoque ad alterum per se, ad alterum non. Liberum ergo arbitrium nec est ad malum per se nec ad malum per accidens, sed est tantum mali. Quando ergo dicitur 'potestas deserendi', non determinatur finis eius, sed illud circa quod.
Ad hoc quod obicitur, quod rectitudo non est finis [sui] ipsius, unde non servanda est propter se (29), dico quod dupliciter dicitur rectitudo: una creata, altera increata; secunda in Deo, prima in libero arbitrio, quae est ad illam [divinam]. Rectitudo ergo illa, propter quam est servatio rectitudinis, est rectitudo increata. Definitur enim liberum arbitrium ut est commune Deo et creaturae; ergo oportet sumere rectitudinem secundum quod convenit utrique, et sic respectu creaturae [ut habet] causam finalem, respectu Dei rationem tantum et non causam finalem, quia ipse non est causa finalis sui ipsius.
Ad hoc quod obicitur: quod separatum auget, additum minuit, non est pars liberi arbitrii etc. (30), respondeo: Liberum arbitrium [dicitur] multipliciter: liberum a necessitate, a coactione, a miseria et a culpa. Libertas a coactione est a natura, libertas a miseria datur per gloriam, libertas a culpa per gratiam Quando vero dicit: 'quod additum minuit libertatem, non est pars libertatis', non intelligitur de libertate naturae, quae non potest augeri vel minui - Bernardus : "* voluntas, sicut in bono, ita in malo aeque perdurat ; aeque liberum arbitrium, tam in bono quam in malo, integre perseverat" - sed dicitur respectu eius quae est a miseria vel a culpa: potest enim miseria augeri et minui, et culpa. Unde magis liberum potest esse ab iis tantum. Unde potentia eligendi malum gratia desistente, est pars libertatis ; non dico secundum quod communis est [nobis] cum Deo, sed secundum quod (est in) creatura. Unde bene definit Augustinus.
Ad hoc quod obicitur per Bernardum: "Liberum arbitrium est consensus" etc.: cum haec sint diversa, potestas, facultas, consensus, quomodo est quod ponunt in diversa genera (32)? respondeo: Potestas est potentia ordinata ad finem. In quantum ergo liberum arbitrium est potentia ordinata ad finem, dicitur potestas; unde, quia Anselmus quantum ad finem definivit, bene vocavit 'potestatem'. Sed Augustinus determinavit ut est circa opposita, et sic vocavit 'facultatem'. Sed beatus Bernardus determinavit prout est capax meriti ; sed hoc fit consentiendo bonae voluntati Dei immutanti nostram malam voluntatem; unde recte definit per consensum, qui est per arbitrium rationis et libertatem voluntatis.
Sed nonne dicitur liberum in non consentiendo ? -Dico quod sic, sed libertas non dicitur respectu illius, sed tantum flexibilitas.
Item, Bernardus : "Divinae similitudinis primum gradum tenet liberum arbitrium in Deo, secundum tenent angeli [boni], tertium Adam, ultimum nos, nullum daemones"; ergo liberum arbitrium non est in daemonibus. - Respondeo: Quando dicitur quod daemones nullum gradum habent libertatis divinae similitudinis, loquitur de libertate a culpa et poena, non de illa quae est * coactione. Istam enim habent, sed illam quae est a culpa et poena non habent, quia confirmati sunt in malo. Huius libertatis homo nunc habet infimum gradum, quia licet quidem sit liber a culpa, habet tamen necessitatem in vita praesenti.
Item, "liberum arbitrium est facultas rationis [et voluntatis"] etc. ; ratio vero et voluntas dividuntur ex opposito; ergo etc. (31).
Dico quod cognitiva est duobus modis: speculativa et practica. Cognitiva practica et ad opus non cedit in diversum genus, licet cedat in rationem diversa m; ratione eiusdem substantiae, est cum illa quae est voluntas. Dicit enim Philosophus quod voluntas in ratione est. Una enim substantia potentiae est quae cognoscit operabilia, et cognoscendo bonum, inclinatur in illud. Exemplum: ponderositas est forma quae tenet in centro, sed sic extra disponit ad istud ; si vero non fuerit prohibens, est statim motus. Unde dicendum quod eadem est potentia quae cognoscit operabilia et quae inclinatur; sed primo habet intentionem rationis, secundo voluntatis. Aliter tamen est de appetitu irrationali, - quia ille non fundatur in ratione. Et quod eadem sit utraque istarum, 13 Matth., 33, super illud: Donec fermentatum est prius totum, Glossa: " Rationalis, in qua discretio virtutum ; concupiscentia, in qua desiderium virtutum ; irascibilis, in qua odium vitiorum". Haec omnia fermentantur, id est in unum rediguntur, scilicet in unitatem Ecclesiae, licet ratione distinguantur.