CAPUT VI.

De his quae accidunt capillis secundum aetates et alias causas naturales, sicut est decalvari, et hujusmodi.

Capilli etiam hominum secundum aetates quasdam recipiunt diversitates. Sed hic advertendum est, quod pili non sunt nisi in animalibus generantibus animalia ut in pluribus : quaedam enim ipsorum, licet habeant spinas, sicut ea quae sunt de genere hiricii, non obstat, quia tales spinae sunt quaedam genera pilorum, sicut setae porcorum.

Est autem diversitas multa in pilis secundum asperitatem et lenitatem, longitudinem et brevitatem, duritiem et mollitiem, et multitudinem et paucitatem. In coloribus autem etiam secundum aetatem habent diversitatem : quia secundum juventutem et senectutem mutant colores et praecipue in hominibus. Pili enim hominis multiplicantur in juventute : et homines calvescunt anterius in capite ca- dentibus capillis : cum tamen calvities non accidat omnino juvenibus, neque ut in pluribus accidit mulieribus : et in senectute canescunt foeminae in omnibus hominibus : quod nulli alii accidit animali quod sciatur per experimentum. Calvities autem accidit anterius in capite et canities plerumque incipit in temporibus. Retro autem vincit calvities usque ad posterius capitis. Ego tamen vidi virum unum, qui in toto fuit calvus, ita quod in toto craneo nullus omnino fuit pilus, nec alicujus pili vestigium : et accidit ei ex febre acuta cum ante pilos multos et pulchros habuisset. In barba autem et in omnibus aliis locis ubi hominum est habere capillos, habuit pilos multos. Ego etiam vidi duas mulieres multum calvas.

In animalibus autem non habentibus pilos, sed aliud quod est loco pilorum, sicut plumas quae sunt in avibus, et squamas quae sunt in piscibus, aliquando accidit talis variatio colorum, sed non in omnibus. Supra autem, ubi diximus causas membrorum, diximus propter quid natura fecit pilos in animalibus . Sed nunc quaerimus causam propter quid accidunt modi differentiarum pilorum.

Dicimus ergo, quod cutis in quibusdam animalibus est tenuis, et in quibusdam grossa, et in quibusdam rara, et in quibusdam spissa. Et causa diversitatis istius est humoris diversitas : humor enim aliquando est aquosus, et aliquando grossus et spissus : et hoc dico de humore qui est exterius circa carnem in manifesto corporis : cum enim ex illo subtilius dissolvitur in vaporem, remanet residuum durum membranale : pili autem non generantur ex corpore, sed ex cute, et ex hujusmodi humore qui ad exteriora expellitur, et generatio eorum est, quando dissolutus humor vapor efficitur: propter quod ex cute grossa grossi gene-

rantur pili propter multitudinem terrestreitatis quae est in ea : tenues autem generantur ex tenui : et ideo in cute porosa et spissa erunt pili grossi propter terrestreitatem ipsius, et propter pororum amplitudinem. Et e contra cum cutis fuerit valde continua, erunt pili tenues et subtiles, propter stricturam Auarum.

Amplius humore subcutaneo aquoso existente et facile exsiccabili, pili nec magni erunt, neque longi. Grosso autem et pingui existente humore, hujusmodi pili contrariam habebunt dispositionem : pingue enim non statim est desiccabile. Haec igitur causa est propter quam animal grossae cutis, grossorum est pilorum sicut sunt pili porcorum et vaccarum et elephantium. In omnibus enim his grossities pilorum propter cutis est grossitiem. Similiter etiam longitudo pilorum capitis hominum propter istam est causam. Cutis enim capitis hojminis valde est pinguis : et est in ea multus humor, et sunt pori rari propter suturas, et ideo capilli elongantur humore existente non facile siccabili. Hoc autem plerumque propter duas accidit causas, propter qualitatem videlicet, et quantitatem. Multus enim humor non facile siccatur : et similiter pinguis humor non desiccatur de facili: et tunc pili prolongantur vehementer in capite hominis, eo quod valde frigidum et humidum est cerebrum hominis, et pilus in eo radicatus in multa fundatur humiditate.

Crispitudo autem et lenitas sive planities capillorum similiter erit propter naturam vaporis qui materia est capillorum. Quando enim vapor est fumosus calidus et siccus, erunt crispi capilli involuti, eo quod vadunt in duas vias contrariantes sibi : terreum enim torquet trahendo inferius, et calidum torquet nitendo ad superius : et sic torquentur crispitudo propter paucam humiditatem et multitudinem partium terrestrium. Sic enim pars terrestris exsiccata ex aere continenti et circumstanti, corrugatur et crispa efficitur. Hoc enim accidere videmus levi recto, quando calore dissolvitur ea quae in eo est humiditas. Et sic videmus accidere pilis ex igne propinquo, ex quo corrugantur et involvuntur. Et quandoque quidem ex calore naturali pauco nec involvuntur nec crispantur : et tamen quando pertingunt ad aerem exteriorem qui cooperatur interiori, incipiunt corrugari et crispari. Significatio autem hujus est, quod crispi pili aliquando plus sunt humidi quam recti lenem positionem in partibus habentes. Complexio enim talium pilorum aliquando est humida sicut et rectorum, et aer continens eos est etiam humidus, sicut sunt pili habitantium climata sextum et septimum, et loca quae majoris sunt latitudinis. aethiopes autem in siccis et calidis locis habitantes, pilos crispos ad modum granorum piperis habent, tum propter siccitatem vaporis, tum propter siccitatem exterioris aeris continentis.

Amplius quaecumque animalia grossae cutis sunt, gracilis pilus accidit eis propter causam quam diximus : quia in talibus ex gracilitate pororum erit gracilitas pilorum : propter quod etiam pili ovium talis sunt dispositionis. Lana enim non est nisi pilorum quaedam multitudo.

Amplius quaedam animalia sunt pili mollis non valde tenuis, sicut pili leporum. Et diversitas quidem quae est inter hos et lanas ovium est, quia pili leporis oriuntur ex superficie cutis manifesta exterius. Lanae autem ovium exeunt de profundo cutis : et ideo pili leporis longitudinem lanarum non attingunt.

Amplius ovibus manentibus in locis frigidis accidit contrarium ejus quod accidit hominibus : eo quod pili hominum in frigidis locis et humidis sunt molles, sicut etiam ibi molliores sunt setae porcorum. Oves autem manentes in regione

los sive duram lanam, cum tamen terra sit frigida. Causa autem illius est accidens quod diximus accidere aliquando hominibus et quibusdam animalibus agrestibus. Frigiditas enim aliquando est causa congelationis, et per consequens indurationis quando est excedens : tunc enim comprimendo desiccat : et quando calor expressus dissolvitur, exit cum eo humiditas et tunc remanent cutis et pili terrestres et sicci.

Signum hujus est quod accidit hiriciis qui sunt in Kaicos terra frigida : hi enim sunt hiricii quorum pellibus utuntur in statoriis liciorum textores, et sunt marini. Et causa est, quod habitant in mari frigidissimo in quo ex profunditate aquae augetur frigiditas. Est autem mare illud profundius quam sit longitudo sexaginta passuum : et illuc non pertingunt radii solis : propter quod hiricii illi parvi sunt corpore durissimarum spinarum et magnarum. Et magnitudo quidem earum spinarum est ex hoc, quod nutrimentum corporis transit in eas propter paucitatem digestivi caloris : quia enim cibus non digeritur, generatur in corporibus eorum multa superfluitas. Pili autem et spinae et his similia non nisi ex superfluitate generantur. Durities autem lapidatis spinarum suarum est propter multam frigiditatem, quae exprimendo expellit in eis calidum et humidum : sic enim spinae crescentes efficiuntur valde durae similes lapidi, et praecipue in partibus ventosis plus quam in his quae sunt quietae : quoniam ventus in locis hujusmodi plus infrigidat, et ideo expellit humidum vaporativum. Spina ergo hujusmodi fit dura, eo quod recedit a natura ejus calor, et frigus remanet, et cum calore dissolvitur humor, eo quod non potest esse humor naturalis mollificans sine calore. Frigus autem non indurat tantum, sed etiam inspissat corpus et condensat ipsum : calor vero mollificat. Et ideo quanto plus senescunt animalia habentia pilos, tanto plus indurescunt pili eorum : et ideo agnorum lana mollior est quam ovium. Et in terris vaporosis humidis erit mollior lana, sicut est in Anglia : quia ibi vapores et temperant frigus et continue humectant, et humectando quidem mollificant et stringunt poros : propter quod subtilis et mollis lana efficitur.

Haec etiam est causa, quod plurima animalia habent pellem quasi corticem scabrosam in senectute : eo quod tunc ingrossatur et induratur cutis eorum propter resolutionem caloris, cum quo etiam resolvitur humidum.

Amplius ex hujusmodi causa fiunt viri inter alia animalia calvi. Videtur autem naturale esse viris hujusmodi accidens sicut etiam in plantis hoc quod est folio fluere. Quaedam enim arbores folio fluunt et quaedam non : et similiter in avibus nidificantibus quaedam ejiciunt plumam et variant eam. Et calvities videtur in aliquo simile accidens fluxui foliorum et mutationi penuarum. Accidit autem simililer casus pilorum viris. Est autem differentia in hoc quod plumae ejectae iterum renascuntur in avibus : sed calvities vocatur ille casus capillorum postquam non renascuntur alii. Causa autem calvitiei est humoris diminutio : dico autem humoris calidi et pinguis : propter quod etiam arbores pingui et calido abundantes humore, folio non fluunt. T)e hoc autem loquemur inferius in sequentibus istius libri: eo quod calvities alias etiam habet causas cum ista quam diximus.

Arboribus autem folio fluere accidit in hieme : eo quod alteratio in succis arborum et poris fortior est in isto tempore, et magis immutat omnibus alterationibus temporum aliorum. Simile autem aliquid accidit animalibus nidificantibus : eo quod natura illorum animalium est minorum humorum quam natura hominum, et praecipue quam natura virorum. Hominum autem mutatio est secundum aetatem in aliquo similis mutationi secundum tempora quae sunt mutationes hiemis et aestatis et veris et autumni. Et haec est

causa, quod pueri non calvescunt, eo quod humidi sunt et subtilis cutis : postquam autem coire incipiunt, accidit eis calvities, et praecipue his quorum natura est frigidior inter alios. Et quia cerebrum est frigidius toto corpore, et per coitum amplius infrigidatur, eo quod coitus multum extrahit de humore naturali subtiliori, ideo rationabiliter in cerebro quod magis debilitatur ex coitu, magis sentitur destitutio naturae. Oportet autem cutem quae continet membrum aliquod, esse similem in humore vel siccitate membro quod continet: et per consequens similis naturae et complexionis erunt pili qui crescent ex tali pelle.

Et ex omnibus his patet, quod rationabiliter accidit calvities in tempore exitus spermatis et in parte anteriori capitis a qua plurimum resolvuntur humiditates spermatis, eo quod anterior pars est valde humida et magna in quantitate, praecipue in homine. Non autem calvescunt mulieres, nisi valde paucae : eo quod natura mulierum similis est naturae puerorum, eo quod non habent causam spermatizandi nisi in modica quantitate mulieres et pueri. Similiter autem castrati non calvescunt post castrationem, eo quod alterantur ad complexionem muliebrem : cum enim castratur homo, aut omnino non crescunt in eo pili in locis ubi non crescunt mulieribus : aut si habet eos ante castrationem, post castrationem paulatim ejicit eos. In pectine autem et subascellis retinet sicut et mulier. Haec autem mutatio constat, quod castratis non accidit, nisi quia per castrationem ad naturam mutantur mulierum. Causa autem ejus, quod arboribus post fluxum foliorum renascuntur alia folia, similiter autem aliae plumae et pili animalibus nidificantibus et se innovantibus renascuntur, homini autem calvo post casum pili non renascuntur in capite, est haec, quia in arboribus et in aliis animalibus casus et fluxus causatur ex tempore exterius exsiccante et claudente poros, propterea tempore calida et humida restituunt hu- nudum etreaperiunt poros, et tunc renascuntur : sed in homine causatur hoc a complexione interius destituta. Alteratio enim aetatis hominis similis est in aliquo alterationi quatuor temporum anni. Et sicut aetates non alterantur in homine, ita etiam accidentia aetatis hujusmodi non recipiunt variationem, quamvis omnium quae diximus in communi sit causa una.

Haec igitur quae hic diximus cum his quae longe superius in hac scientia diximus, possunt de causa calvitiei sufficere secundum praesentem intentionem.