CAPUT V.

Utrum quintum corpus vel essentia substantialiter commisceatur corporibus animalium ? et ponuntur multae rationes hoc ponentium, quod commisceatur cum animato corpore.

Praeter omnia quae dicta sunt quae vocantur quatuor elementa corporum, quidam sunt in corporibus quintum corpus commisceri dicentes. Caeli enim substantiam esse lucem dicunt, et hanc esse in corporibus mixtis, et quintum vocari corpus. Et hoc nituntur adstruere quibusdam signis. Asserunt enim contraria non simul stare commixta, nisi sit aliquid tenens ea in mixtura. Levia enim per se sursum, et gravia deorsum mota, distabunt, nisi aliquid sit quod ea connexa retineat, ne propriis et connaturalibus suis motibus dissolvantur. Continens autem ea quae habent contrarios motus ad medium, aut a medio, non potest esse aliquod dictorum elementorum : eo quod omnia dicta elementa moventur aut a medio, aut ad medium, sicut ostensum est a nobis in quarto libro de Caelo et Mundo. Continens igitur ea dicunt esse lucem de natura quintae essentiae, sive quinti corporis existentem, quod est caelum.

Similis autem ratio est etiam de calido et frigido, quorum utrumque est activum per suae naturae necessitatem. Quae autem per naturae necessitatem activa sunt, de necessitate in se invicem agunt, quando se invicem tangunt. Actio autem continua necessario dissolutionis est causa, eo quod omnis passio magis facta abjicit a substantia. Cum igitur mixtum ex calidis et frigidis non dissolvatur, oportet aliquid esse continens praeter calidum et frigidum : hoc autem quod praeter calidum et frigidum nullum est elementorum : quintum igitur erit hoc continens, extra elementa existens, ut dicunt.

Idem autem modus rationis est de humido et sicco hoc modo: quia quae sunt passiva et materiae et dispositiones et se contingentia per naturae necessitatem, patiuntur ab invicem: propter quod continente indigent, ut dicunt: hoc autem continens cum non incidat in idem cum contento,dicunt extra omnia oportere esse materialia principia sive elementa: et hac ratione quintum corpus hoc continens esse dicunt.

Amplius ex motu et qualitate et effectu videntur ostendere spiritus esse hujusmodi corpora de natura quintae essentiae existentia. Dicunt enim motum lucis a luminari moveri per modum pyramidis. Talis autem exitus spiritus est ex cordis puncto sive acumine in totius corporis latitudinem : et ideo spiritus de natura luminis esse dicunt et lucis : lucem autem dicunt esse corpus, sicut diximus alibi.

Amplius nullum elementum esse dicunt, quod a principio loci sui moveatur ad omnem diametrum circulariter exeundo. Terra enim non nisi diametraliter descendit. Ignis autem continue ascendit. Aer autem in uno descendit, et in duobus ascendit : et aqua e contra in uno ascendit, et descendit in duobus per rectas diametros. Sed ebullitio spiritus a loco spiritus est circulariter ad omnem diametrum. Non ergo videtur esse de natura

alicujus elementi. Hujus autem signum dicunt esse motum cordis in diastole et systole, quod continue exsufflando spiritum movetur dilatando se ad circumferentiam et constringendo se ad centrum : quod non esset, ut inquiunt, nisi propter pyramidalem luminosi spiritus exituram. Adhibent etiam ad hoc etiam cordis figuram quam pyramidalem esse dicunt, propter spiritus pyramidalem in ipso generationem. Haec igitur et similia ex motu inducentes dicunt praeinductam defendentes positionem.

Ex qualitate etiam motus et qualitate spiritus quaedam afferunt ad istius probationem opinionis. Celeritas enim motus, quae motus qualitas est, tanta est in motu spiritus, quod subito movetur in motu spiritus, sicut illuminationes subito fiunt in mundo, sicut Isaac testatur. Non autem subito moveri possent, ut dicunt, si de natura essent quatuor elementorum : et ideo de natura quinti corporis dicunt osse spiritus. Addunt etiam conformitatem qualitatis spiritus quos lucidos et luces quasdam esse dicunt : et ideo obscuratos turbationem et distrasiam corporis dicunt indicare. Cum igitur, ut inquiunt, lux et lumen non sint de natura alicujus inferioris corporis, eo quod etiam ignis in propria sphaera et natura non lucet, dicunt lucem illam esse de natura essentiae quinti corporis.

Praeter omnes autem dictos modos probationum arguunt haec est effectu multipliciter. Primo quidem per naturam termini et finis. Secundo autem per modum suae actionis. Tertio aulem per compositionem sui ad suum movens. Quarto per analogiam sui ad virtutes quas vehit. Quinto vero per conformitatem complexionis quam continet. Sexto per proportionem ad id in quo est primo vita sicut in subjecto et causa. Septimo per rationem suae mediationis inter corpus et animam. Octavo per rationem suae contractionis et expansionis. Nono per rationem sui augmenti et diminutionis. Decimo per rationem suae diversitatis.

Et per rationem quidem termini et finis arguunt hunc modum. Dicunt enim aequalitates primas non habere virtutem nisi alterandi materiam ad suas formas simplices aut commixtas suscipiendas. Lux autem spirituum qui sunt in corpore, agit ad speciem vivi in carne et aliis membris. Propter quod constat lucem quae spiritus est in corpore animalis, non esse de natura alicujus elementorum.

Amplius qualitates quae sunt in elementis, unius effectus sunt simplicis : sed lux multos inducit : sicut enim lux in mundo plurimos inducit effectus et fere omnem formam perducit ad effectum, sicut in libris physicis in scientia de Anima ostensum est : ita etiam in corpore animalis non unum sed multa valde et difformia operatur : propter quod, ut dicunt, constat lucem non esse aliquod elementorum quatuor, sed quintum quod est praeter haec et extra ipsa.

A modo autem actionis idem ostendunt. Lux enim quae est spiritus,omnia facit absque eo quod aliquod habeat contrarium : hoc autem modo non operatur aliqua qualitatum elementalium : constat igitur lucem spirituum formam elementalem non esse : et constat quod non est forma sine subjecto. Oportet igitur quod sit vel quintum corpus, vel forma quinti corporis existens.

Adhuc autem ex compositione hujus luminosi ad suum movens arguunt sic, dicentes quod non est dubium lucem spirituum instrumentum esse animae, et proximum corpus quod est sub anima creatum in umbra ipsius, sicut alibi ostensum est, quintum est corpus : videtur igitur lux illa de natura quinti corporis esse.

Hoc idem accipi dicunt ex analogia hujus luminosae substantiae ad virtutes quas vehit : omnes enim illae virtutes sunt virtutes vitae : cum non possit idem esse vehens sive invehens, et hoc cui invehitur virtus : cum id cui invehitur sit elementum et elementatum, erit id quod invehit has virtutes aliqua substantia praeter omnia elementa et elementata existens : et hoc non est, nisi sint omnes hujusmodi spiritus de natura quintae essentiae : quinta igitur essentia.haec operans erit in corporibus animalium.

Adhuc autem idem probant per naturam complexionis quam hujusmodi luces continent: haec enim recedit ab excellentiis contrariorum, et appropinquat corpori non habenti contrarium : et hoc non est nisi caelum, sicut saepius in libris praehabitis probatum est. Cum igitur deducat ad similitudinem caeli, et contineantur in similitudine orbis etiam ea quae sunt ex contrariis, non videtur aliquid esse posse nisi de substantia et natura caeli.

Amplius prima vita nobilior invenitur in caelo ut dicunt isti, sicut in causa vitae et subjecto. Vita autem non est in elementis secundum quod sunt elementa. Si ergo elementatum aliquid vivit, et inquiunt isti, oportet hoc esse per participationem primo viventis corporis : et hoc non est nisi caelum : natura igitur et substantia caelestis est in omni viventi corpore.

Amplius cum sit vehiculum animae in membra substantia lucis in corpore, sicut lux caeli vehiculum est motoris caeli in totam materiam, oportet lucem ipsam mediam esse inter naturam et materiam: est autem materia elementatum : igitur lux quae est in corpore est media inter animam et materiam elementorum : medium autem neutrum est extremorum, sed est citra unum et supra alterum : lux igitur corporalium spirituum in corpore animalis erit supra corpus elementatum et citra animam : et tunc non potest esse nisi corpus quintum tantum.

Amplius substantia illa contrahitur ad unum punctum qui est in cordis acumine in systole cordis, et expanditur ad dilatationem omnium membrorum in diastole. Talis autem contractio et expansio non potest fieri frequenter et subito in aliquo corpore elementali. Oportet igitur hujusmodi lucem praeter quatuor elemen-

ta et praeter omnia elementata aliquid esse : et sic iterum non dicetur esse nisi corpus quintum.

Amplius haec substantia diminuto corpore elementali aliquando augetur, et o contra aucto corpore elementali diminuitur : quod nequaquam fieri posset, si esset unum ex elementalis aut elementis in corpore. Angustia enim auget ipsum, et in morte egredi videtur spiritus et retrahi a membris tamquam incorruptibilis : et vocatur haec a medicis agonia vel tractus spiritus. A vulgo autem vocatur saltus animae.

Amplius nullum est elementorum aut elementatorum secundum formam nisi unicum. Spiritus autem lucidus qui est in animatis, valde est multiplicis formae : quia alius est naturalis, et alius vitalis, et alius animalis secundum formam. Et quilibet istorum est valde diversus, et praecipue animalis secundum omnes diversitates sensuum et imaginationis et memoriae et aliorum : et secundum diversitatem motivorum variatur spiritus. Haec igitur diversitas cum ad aliquid reducatur sicut ad causam, et non possit haec diversitas causari ab elementis, sequitur quod non potest causari nisi a caelo propter diversitatem formarum quae sunt in lucibus caelestibus, a quibus illa lux quae spiritus vocatur, descendit.

His phantasiis potius quam rationibus quidam innitentes et similibus, dicunt quod lux corpus caeleste existens, est in corporibus animalium, dicentes quod lux caeli penetrat in omnia corpora, et cum quolibet corpore est in eodem loco, et in corporibus existens continet et salvat ea, et est media substantia illa inter corpus et animam, et ipsa anima movet corpus. Et de ista positione alibi disputavimus, hic autem mentionem fecimus quantum ad naturam animalis pertinet, munientes ipsam rationibus, quas licet illi qui hanc positionem invenerunt, non inducant, tamen ideo studuimus pro eis inducere eas, ut cum ostensum fuerit has rationes quae fortiores esse videntur non concludere, haec positio erronea et ab omnibus recte philosophantibus tamquam error pessimus abjiciatur.