[Membrum 1 An sit licitum sua repetere].

(T2) Circa primum: dicit Apostolus 1 Cor. 6,12: Omnia mihi licent, sed non omnia expediunt, Glossa: " Licebat Apostolo repetere ". Sed licitum est " quod nullo iure prohibetur " ; si ergo repetere prohibetur a Domino, et praeceptum est quod non repetatur; sed si aliquibus praeceptum est, constat quod Apostolis. Sed dicit Ambrosius quod praeceptum est; ergo non est licitum Apostolo repetere.

Item : " Si de necessariis [hoc] est imperatum, quanto magis superflua contemnere convenit". Ergo prohibitum fuit Apostolo aliquo iure repetere, quia [praeceptum iure] divino ; ergo non fuit ei licitum.

(O ) Quaentur de illo verbo Luc. 6,30: Qui aufert tua, ne repetas. Dicitur enim I Cor. 6, 12: Omnia mihi licent. Glossa: " Licitum est quod nullo iure prohibitum est"; et ibidem: "Licitum fuit Apostolo repetere". Sed Dominus dixit Apostolo: Ne repetas, et dicit Glossa quod praeceptum est, cum valeat ad salutem proximorum.

Alia Glossa: " Si de necessariis [hoc] est imperatum, quanto magis superflua contemnere convenit". Ergo Apostolo est praeceptum non repetere, et ita prohibitum est repetere aliquo iure: non ergo licitum fuit Apostolo repetere.

(T ) Item, licitum fuit repetere, non expediens ergo aliqua differentia est inter 'licitum' et 'expediens'. In intentione autem utriusque cadit 'bonum': quaeritur ergo quid in licito superaddatur bono.

Si dicatur quod licitum est quod ex iure naturae est inditum, contra: non occidere est inditum a iure naturae ; sed praecepit Dominus Abrahae ut occideret ; ergo permanente praecepto fuit licitum Abrahae aliquid a iure naturae prohibitum ; ergo non importat 'lritum' quod [non] sit prohibitum de iure naturae.

(O ) [ltem, licitum fuit Apostolo repetere], sed non fuit expediens: habebat enim ius quod sibi ministrarentur temporalia, qui seminabat spiritualia ; aliqua ergo est differentia inter 'licitum' et 'expediens'. Cum in intentione utriusque sit bonum, quaeritur quid sit ratio superaddita bono in utroque.

Si dicatur quod licitum est quod inditum est de iure naturae, contra: non occidere hominem inditum est a natura: praeceptum autem fuit a Domino occidere Isaac: ergo permanente praecepto erat illicitum non occidere Isaac: ergo illicitum non importat in se inditum a natura.

(T ) Item, Apostoli reliquerunt omnia, 19 Matth., 27: Ecce nos reliquimus omnia etc., et non tantum res, sed propositum possidendi . Sed ex quo renuntiaverunt omni proprietati et iuri possidendi, non habuerunt ius repetendi.

(O ) Item, Matth. 19, 27: Ecce nos reliquimus omnia, dicit Apostolus, non solum possessiones, sed voluntatem possidendi. Sed qui ius habet possidendi, aliquod proprium habet: ergo tales non habent ius proprium possidendi: ergo per consequens nec ius repetendi propria. Idem est de omnibus apostolicis viris, ut videtur.

(T ) Contra, quod Apostoli et apostolici viri non solum habuerunt ius repetendi, sed in iudicio repetendi: quia Paulus ad Caesarem ius habuit appellandi ; ergo habuit ius repetendi sua; ergo etiam habuit ius repetendi sua etiam in iudicio. - Item, I Cor. 6,12, Gl o s s a 2: " Perfectis licet sua repetere simpliciter, sine lite, sine causa, sine iudicio "; ergo possunt repetere.

(02) Sed contra, dicitur in Actibus quod Paulus appellavit (ad] Caesarem, et iudex detulit appellationem: ergo ius habuit appellandi, et ita trahendi in iudicium coram superiori: et ita habuit ius repetendi sua; ergo, ut videtur I Cor. 6, 12, potuit repetere in iudicio. - Item, I Cor. 6, 12: " Perfectis licet sua repetere sine causa, sine lite, sine iudicio "; ergo licet illis renitere.

(T ) Item : Si peccaverit in te frater tuus, corripe eum etc, et post, duos vel tres testes vocare, postea dic Ecclesiae. Ergo si hoc conceditur perfectis, quod corripiant, et post advocent testes, deinde dicant Ecclesiae, ergo perfectis etiam licet coram iudice ecclesiastico sua repetere.

(O ) Item, quod in iudicio liceat, videtur, quia dicitur in Matthaeo: Si peccaverit in te frater tuus; et infra: Si te non audierit etc. Tenetur ergo, si non vult corrigi nec per te nec per testes, dicere Ecclesiae. Et hoc dicitur perfectis: ergo perfectis licet repetere in iudicio.

(T ) Item, Gregorius : "Si iniuria inferatur praelato, pro propria iniuria personae ei non licet ferre sententiam "; ergo quaerere ab alio quod exerceatur iustitia, minus licet ei: minoris enim perfectionis est clamare coram alio iudice quam ipsum ferre sententiam, cum ad hoc positus sit. Item, si quoad corpus proprium non est licitum proclamare coram alieno iudice, ergo [multo magis] de iniuria quoad res non potest repetere.

(O ) Item, quod non liceat repetere, Gregorius: " Si iniuria inferatur praelato, pro propria iniuria non potest ferre sententiam "; ergo, ut videtur, non quaerere poterit ab alio iudice iustitiam. Et si hoc non potest cum infertur iniuria personae, multo magis nec quando infertur iniuria in rebus.

(T ) Item, dicitur in Glossa quod non potest repetere " cum lite, cum causa, in iudicio "; quaeritur an omnibus perfectis est praeceptum [hoc], an aliquibus sic, aliquibus non. Est enim multiplex perfectio.

Si dicatur quod illis perfectis qui abdicaverunt omnem proprietatem, ergo viris religiosis in communi non licet repetere. - Si dicatur quod illis qui abdicaverunt omnia et in toto et in parte, sic non servatur praeceptum, quia dicitur in praecepto quod sua non repetant ; ergo cum huiusmodi non habeant suum, non est eis praeceptum non repetere suum ablatum.

(O ) Item, I Cor. 6, 12: "Perfecto non licet repetere cum causa"; quaeritur ergo utrum omnibus perfectis sit prohibitum hoc.

Si dicas quod illis perfectis qui abdicaverunt propria, ergo cum hoc sit eis prohibitum ratione status, cum non possint exuere statum illum, nec pro se nec pro comniunitate poterunt repetere.

Si dicas quod intelligitur de talibus, qui abdicaverunt temporalia in capite et in membris, [sic non servatur praeceptum], cum Dominus prohibet habentibus sua, isti autem sua non habent.

(T ) Item, Iudaeis praeceptum est 24 Deut., 12-13, quod pignus reddendum est pauperi ante solis occasum. Sed plus fuit reddere pignus quam repetere sua; ergo, si abundare debet iustitia christianorum a iustitia Legis , relinquitur quod debet quilibet christianus non repetere, et hoc maxime si indigens fuerit frater.

(T ) Item, I Cor. 13, 5: Caritas non quaerit quae sua sunt, Glossa: "Ablata non repetit"; ergo qui repetit sua, facit contra caritatem. Sed cum hoc non debeat facere christianus, relinquitur quod tenetur non repetere sua.

(O ) Item, Iudaeis praecepit Deus, 22 Ex., 26, quod si acceperint pignus et indiguerit eo proximus, debeant reddere eadem nocte. Sed christiani ad plus tenentur: ergo, cum plus sit reddere pignus quam non repetere, videtur quod christiani omnes tenentur non repetere sua a proximo si fuerit indigens.

Item ad idem, I Cor. 13, 5: Caritas... Glossa: "Non repetit sibi ablata"; ergo... caritatem. Sed cuiuslibet christiani est non facere contra caritatem: ergo cuiuslibet est non repetere sua ablata.

(T ) Responsio: Dico quod [hoc verbum], 'qui aufert quae tua sunt, non repetas , in re duo dicit, scilicet petere quod suum fuit prius, et praeterea quod coram iudice petatur. Et hoc est quod innuit Apostolus quod sub nullius redigatur potestate; dicit Glossa ibi quod "sub potestate iudicis". 'Repetere' ergo est in iudicio petere quod tuum est; et hoc non expedit, quia ibi est occasio contentionis et divisionis pacis infirmis. Secus esset si fieret ab aliquo qui non de facili moveretur. - Distinguo ergo, quod aliquando fit repetitio propter se, et aliquando propter alterum, scilicet ut possit pauperibus distribuere ; item propter unitatem pacis servandam. Si ergo repetere importat quod 'propter se' repetat, ita quod tantum intuitu sui boni, et non intuitu distributionis vel utilitatis proximi, sic cadit sub prohibitione. 39 Iob, 16: Frustra laboravit etc, Glossa gregorii : "Non solum cura ne nostra subtrahant, sed ne rapientes non sua, semetipsos perdant". Ergo secundum quod importat 'propter se' tantum, cadit sub prohibitione. Repetere ergo coram iudice propter suum bonum tantum, non licet perfectis. Item, dicit Gregorius ibidem : "Dum pro terrena re pax a corde cum proximo scinditur, apparet quod plus res quam proximus amatur ". Respicere ergo debet perfectus non tantum quod suum est, sed bonum proximorum [et] etiam bonum commune. Si ergo repetit propter bonum proximorum vel propter bonum commune, non dicitur repetere sub prohibitione. Et nota quod bonum commune praeponderat bono proximi, bonum proximi bono proprio. Si ergo tantum sit ibi bonum proprium, non licet repetere ; si vero salus proximi concurrat, licet repetere.

(O ) Respondeo quod hoc verbum 'repetere', prout cadit sub praecepto Domini, importat per appropriationem petitionem rei prius habitae, et etiam coram iudice. Et hoc videtur innuere Apostolus I Cor. 6, 12: Non omnia expediunt; et reddit causam: ut sub nullius redigar potestate: et dicit Glossa" Id est iudicis". Ea ergo sensus prohibitionis Domini: ne repetas quod tuum est in iudicio. Et licet iudicium sit ad faciendum pacem, tamen petitio coram iudice daret occasionem infirmis recedendi a pace.

Repetitio ergo aliquando fit propter se, et hoc importat vis verbi, quod importat reflexionem. Sic cadit sub prohibitione, quia repetere solum intuitu sui est prohibitum. Unde Gregorius, 39 Iob, 16: Frustra laboravit, Gl o ss a: " Non sola cura ne nostra subtrahant debemus repetere, sed ne rapientes non sua, semetipsos perdant". Idem: "Dum pro terrena re... amatur ". Quia ergo repetit propter salutem proximi vel propter communitatis bonum, non facit contra prohibitionem. Unde Glossa super Luc 6, 29: "Praecepit tolerare, et pertinet ad misericordiam ". Bonum autem commune praeponderat bono proximi, et bonum proximi bono proprio. Cum ergo concurrit proximi salus vel bonum commune cum bono proprio, tunc licet repetere. Si autem scandalizetur proximus si repetas, et pereat veritas iustitiae publicae nisi repetas, tunc licet repetere, quia maius bonum est commune bonum.

(T ) Ad hoc quod obicitur, quod licitum fuit Apostolo repetere et Apostolis prohibitum etc. (2), dico quod licitum fuit repetere, scilicet petere quod sibi ministrarentur temporalia, et [hoc] nullo iure fuit prohibitum. Sed istud petere non fuit coram iudice: non enim expediebat, propter plures causas. Unde repetere non fuit istud quod prohibitum [est] in Evangelio. - Ad hoc quod obicitur, utrum licitum sit repetere quantum est de generali statu (4), dico quod sic; sed non quantum est de ratione status apostolatus.

(O ) Quod obicit de Apostolo (2), respondeo quod licuit Apostolo [petere] necessaria sibi ministrari, et hoc non erat prohibitum aliquo iure: immo dixerat Dominus 2 Dignus est operarius etc.

Et aliud est de repetitione bonorum propriorum, ut possessionum: non enim licuit Apostolo ratione status repetere sic sua: tamen ratione generalis status Ecclesiae poterat repetere.

(T ) Ad hoc quod quaeritur, utrum proclamare licebat Apostolis et viris apostolicis, sicut Paulus fecit ad Caesarem (5), respondeo: Licuit ei ex causa, scilicet ut procelleretur cursus praedicationis, non ut defenderet vitam suam, cum ibidem dicat : Non solum alligari, sed mori paratus sum pro nomine Iesu. Proclamatio ergo illa tantum respiciebat quod fuit secundum legem mentis.

(O ) Quod obicit de appellatione Apostoli (5), dicendum quod hoc potuit, ut protelaretur praedicatio eius: nec fecit hoc ut defenderet et vitam suam carnalem. Unde non respexit aliquid quod esset secundum legem carnis, sed mentis.

(T ) Ad hoc quod obicitur: Si peccaverit in te frater) tuus etc., hoc dictum est perfectis: ergo eis licet provocare iudicem (6), respondeo: Principaliter dirigitur ad praelatum, sicut dicit Augustinus ; tamen extenditur ad correctionem fraternam. Denuntiatio autem illa non est ut trahatur in iudicium, sed ut verecundetur peccator [propter] peccatum; et si non verecundatur, quod eiciatur sicut ethnicus et publicanus iudicio Ecclesiae.

(O ) Quod obicitur de Matthaeo, quod praecipitur perfectis dicere Ecclesiae si non velit corrigi aliter, et dicit Augustinus quod hoc praecipitur praelatis (6), dicendum quod praelatus non debet sic dicere Ecclesiae, ut sic coram iudice causa ventiletur, sed ut verecundetur et resipiscat ; et nisi sic corrigatur, sit quasi ethnicus et publicanus. Et ita non repugnat illi prohibitioni quae est de non repetendo sua.

(T ) Ad aliud, quod praelatus in causa quae tangit personam suam vel res suas non potest ferre sententiam (7), [d i c o quod verum est], quia videretur propriam causam agereiudicium autem Dei est, et nihil proprium debet iudicem movere. Dico ergo quod in quantum praelatus non potest repetere coram superiore quae attingunt ei de praelatione. Si qua tamen aliunde suppetunt ei, cum secundum statum illum habeat infirmitatis statum, potest repetere coram superiore ablata. - Ad hoc quod obicitur, quod praelatus in sua causa non potest iudicare: ergo coram alio non potest provocare alium in iudicio (7), dico quod non sequitur. Quia maior pronitas ad iniuriam [vindicandam est] in causa propria, et quia induit statum perfectionis, ideo non debet ferre sententiam in propria causa.

(O ) Et quod obicit, quod non potest fere sententiam in causa personali (7), d icendum quod hoc verum est, ne videatur aliquid proprium agere, et videatur moveri a propria utilitate. Tamen, si habeat bona propria, potest illa repetere coram iudice: et sic neque est in statu perfectionis, sed in statu infirmitatis. Quantum enim ad statum perfectionis, non habet nisi bona communia: et si simpliciter esset in statu perfectionis, non liceret repetere.

Quod ergo obicit: si non licet ferre sententiam in causa propriae personae vel rerum, ergo nec provocare ad iudicem ratione illius iniuriae (7), dicendum quod non sequitur.

(T ) Ad hoc quod obicitur, quod cuilibet christiano convenit non repetere, quia Iudaeus tenebatur reddere pignus (9), respondeo: In Lege tenebatur reddere pignus ut benediceret ei Dominus ; nihilominus poterat repetere sua, quia non erat nisi accommodatio pignoris. Unde, quia habuit ius repetendi quod suum fuit, reddere pignus non fuit magis quam non repetere sua.

(O ) Quod obicitur, quod ad omnem christianum pertineat ex praecepto non repetere (9), respondeo quod Iudaeus tenebatur reddere pignus ut benediceret ei Dominus: tamen adhuc competebat ei actio repetendi sua. Unde plus est non repetere sua quam reddere pignus. Et licet [frater] sit indigens, potest tamen repetere causa iustitiae publicae conservandae: sed ex pietate tenetur postea distribuere indigenti.

(T ) Ad hoc quod obicitur, quod si repetas, iste scandalizabitur; si autem non repetas, [fit] raptor alienae rei et praeterea perit iustitia rei[publicae]: quod ergo illorum tenendum est ? Respondeo: Oportet tenere quod certum est. Dico ergo quod certum est quod raptor [esset]; incertum est quod scandalizabitur. Si vero ponitur adhuc quod scandalizatur, tu non scandalizas; quia sic debes repetere: redde, iuvabo te. Unde, si sic repetas, consideras in eo bonum, et praeterea bonum commune ; et si sic scandalizatur, ex se scandalizatur, et non pro te. Et hoc est quod dicit Gregorius .

Distinguendum tamen quod aliquando sunt tolerandi latrones, aliquando prohibendi. Si enim credas ipsum postmodum fieri meliorem si non repetatur, tunc tolerandus est. Unde GlossaI Reg. 25, 37: "Cum ad se redeunt, tanto libentius verba exhortationis recipiunt, quanto (se tranquillius) tolerari verecundantur". Si hoc praesumatur, tolerandi sunt; si vero praesumatur quod pertinaces sint in malo, prohibendi, ne crescat in eis malitia. Et ita semper in illo respicitur bonum in altero simpliciter et principaliter.

(O2) Ad id quod obicit, quod si repetis, scandalizatur: si non repetis, perit iustitia publica (11), dicendum quod tenendum est illud quod est certum. Hoc autem certum est, quod raptor esset: sed incertum an scandalizetur. Tu non scandalizas, quia tu repetis rem tuam ne ipse sit raptor: et si ipse est indigens, tu vis ei subvenire.

Dicendum tamen est, sicut dicit Gregorius, quod aliquando sunt tolerandi raptores, aliquando prohibendi. Tales tolerandi sunt, de quibus est spes quod verecundentur et fiant meliores. I Reg. 25, 37: " Cum ad se redeunt, tanto libentius exhortationis verba recipiunt, quanto se tranquillius tolerari cognoscunt".

(T ) Ad hoc quod obicitur, quid importat licitum et in quo differat ab expediente (3), respondeo: Honestum, [expediens, licitum continentur] sub bono Honestum autem est bonum propter se expetendum; expediens vero est bonum propter aliud expetendum; licitum vero est quod ex iure divino, vel alio relato ad divinum, ubi non praeiudicat damnum, [permittitur] Licitum ergo respicit concessum alicui personae, scilicet homini, vel iure divino, vel alio relato ad divinum; unde importat bonum, et praeterea comparationem ad ius divinum.

(O2) Ad illud quod quaerit de differentia inter licitum et expediens, quae ambo continentur sub bono (3) , dicendum quod honestum est bonum propter se expetendum: expediens, bonum propter aliud expetendum: licitum est bonum quod ex iure divino, vel ex iure aliquo relato ad divinum, cui non praeiudicat damnum, permittitur. Unde licitum non respicit statum, sed genus, scilicet quod concessum est homini in genere, non concernendo aliquem statum.

Quod autem ex verbo repetitionis intelligatur iudicium, patet ex verbis Dornini, ut dicitur Matth. 5, 39-40: Ego ilico non resistere omnino: si quis voluerit contendere tecum in iudicio, dimitte et pallium.

(T ) Praeterea quaeritur quibus perfectis dicatur hic quod (non) licet repetere, cum multiplex sit perfectio: an illis qui abdicaverunt proprietatem in parte et in toto. Videtur enim quod iis non sit hoc praeceptum, quia non habent ius possidendi, et ita non habent sua; alii vero religiosi nomine Ecclesiae possunt repetere (8). - Dico ad hoc quod (licet) non habeant ius possidendi, tamen quantum ad hoc quod usum habent, potest aliquo modo fieri repetitio. Proprietas tamen prope aliquem residet ; unde si fieret repetitio, nomine eiusdem fieret, apud quem residet proprietas, ut ipsi usum possint habere.

(O ) Quod quaerit, quibus perfectis sit hoc praeceptum (8), dicendum quod illis qui abdicaverint pro capite et membris, id est pro se et pro Ecclesia. Quaelibet tamen religio habet aliqua bona ad usum, quae si auferantur, repetentur ab eo [penes quem residet proprietas: et fieret ab illo repetitio ut illi haberent usum.

(T ) Ad hoc quod obicitur, utrum christianus possit repetere, cum caritas non repetit ablata (10), respondeo quod sic non repetit ablata, scilicet causa propriae utilitatis: " non enim est amatrix pecuniae " propter se, sicut ibi Glossa dicit, quia ipsa amat bonum incommutabile, et omnia commutabilia refert ad illud.

(O ) Quod obicit, quod caritas non quaerit quae sua sunt (10), dicendum quod Glossa dicit, quod " non est amatrix pecuniae ", et intelligendum: propter se.