[Membrum 1 An et quibus modis creaturae sint in Deo].

Quod ergo creaturae sint in eo, patet per auctoritatem illam : Quod factum est, in ipso vita erat etc. Item, probatur per rationem quam ponit ipse Augustinus 1: Omne quod vere scitur, aliquo modo est in cognoscente. Sed omnis creatura a Deo vere scitur, ergo omnis creatura est aliquo modo in Deo cognoscente. Dicit enim Augustinus : "Quomodo faceret quae sibi nota non erant? Quomodo nota essent, nisi in eo essent"? - Item, Augustinus : " Cum omnia sint in Deo quae Deus condidit, non tamen inquinant eum qui peccant, de cuius sapientia dicitur : Attingit ubique propter sui munditiam, et nihil inquinatum [ m eam] incurrit ".

Supposito ergo quod aliquo modo in eo sunt creaturae,: quaeritur utrum sint in eo mobiliter aut immobiliter. 17 Act., 28: In ipso sumus, vivimus et movemur; sumus ergo in ipso tamquam in motivo, quia ipse est substantia conditiva, conservativa et motiva eorum quae sunt . Et hoc notatur in praedicta auctoritate: per hoc enim quod 'sumus', notatur quod sit conditivae substantia nostri; per hoc quod 'vivimus', quod conservativa; per hoc quod 'movemur', motiva. Sed hoc non tantum dicitur de corporalibus creaturis, sed etiam de spiritualibus, quia [et] illae aliquo modo mobiles sunt ; ergo illae ut huiusmodi sunt in ipso: ergo mobiliter sunt in eo; non igitur omnia sunt in ipso immobiliter. - Contra: si omnia sunt in ipso vita , et illa vita non mutatur, sive sint creaturae sive non sint, ergo omnia sunt in eo immobiliter.

Postea quaeritur utrum diversi sint modi secundum quos creaturae dicuntur esse in ipso. Augustinus, super illud

Act., 28: In ipso sumus etc, dicit : "Non in illo sumus, nisi quia operatur quod sumus, vivimus et movemur ". Sed sic non fuimus ab aeterno in eo, quia ab aeterno non operabatur quod sumus, vivimus et movemur; ergo alius est modus quo dicitur : Quod factum est, in ipso vita erat, et quo dicitur : In ipso sumus, vivimus et movemur, et iterum ille quo dicitur 11 Rom., 36: Ex ipso, et per ipsum, et in ipso sunt omnia.

Item, super illud quod dicit Apostolus: Ex ipso et per ipsum etc, facit Augustinus differentiam, dicens quod ex ipso refertur ad potentiam, quae Patri convenit ; per ipsum ad sapientiam, per quam facta sunt omnia, quae Filio appropriatur; esse in ipso ad Spiritum .Sanctum, in quo postea salvantur vel continentur, secundum quod dicitur 1 Sap., 7: Et [hoc ]lquod continet omnia, scientiam habet vocis. Sed cum dicitur 17 Act., 28: In ipso sumus, vivimus et movemur, 'esse' refertur ad potentiam, 'vivere' vero refertur ad sapientiam, ' moveri' ad bonitatem, ad quam est motus. Et ita 'esse in Deo' dicitur differenter hic et ibi: quia ibi, scilicet in 11 Rom., 36, appropriatur Spiritui Sancto ; hic, scilicet in 17 Act., 28, communiter dicitur.

Item, hi duo [modi] dicuntur secundum quod creaturae sunt, ille autem modus, quo dicitur : Quod factum est, in ipso vita erat, dicitur secundum quod ab aeterno fuerunt in ipso; ergo adhuc iste modus differt ab illis.

Post, supposito quod creaturae sint in Deo et quod differant isti tres modi essendi creaturas in Deo, quaeritur utrum aliter sint vita in eo cum iam factae sunt et antequam factae sunt. Videtur quod sic, quia arca in mente artificis vivit ; sed si viveret extra, secundum quod est res, possem dicere quod plus habet'vivere' quam ante, quia plus habet'esse' cum habeil 'esse' in specie et in re, quam cum habet 'esse' in specie tantum. Sed omnes creaturae habent vitam ab aeterno in Deo, secundum quod dicitur : Quod factum est, in ipso vita erat; et hoc non est nisi secundum rationem vel ideam quae est in mente divina. Sed cum iam factae sunt, habent etiam esse in ipso: dicit enim Gregorius quod res in nihilum devenirent, nisi haberent in ipso vitam ; et praeter hoc habent in se ipsis vitam. Sed plus est esse vel vivere in se et in specie quam in specie tantum ; ergo plus sunt vita creaturae in ipso cum factae sunt, quam antequam factae sint extra. - Item, ad idem : Omnia quae sunt participant superessentiali vita assumptione principii, scilicet illius quod est vita superessentialis. Sed hanc assumptionem non habent antequam sint; ergo vivunt nunc hac superessentiali vita aliter quam antequam erant, quia cum non erant, non participabant superessentiali vita.

Post quaeritur utrum aliquid quod non est et quod non, erit possit dici vita in ipso. Videtur primo quod non: omnia enim sunt in ipso vita per similitudinem quamdam. 11 ad Hebr., 3, super illud: Fide intelligimus aptata esse saecula verbo Dei, dicit Augustinus : " Sicut exemplum aptatur exemplari ", eodem modo quod factum est, in ipso vita erat ; " quia in ipsa sapientia est ratio quaedam qua terra facta est, et. ipsa vita est". " Quomodo possum, dicam caritati vestrae: arca in opere vita non est, arca in mente vita est". Nihil ergo aliud est, nisi quod ratione exemplaris attribuitur vita creaturae exemplatae. Si ergo sic est de illis quae nunquam erunt vel non possunt esse, quod talia non sunt exemplum alicuius exemplaris - exemplar enim est ad cuius similitudinem aliquid fit : ergo exemplar respicit quod fit; si ergo non fit nec fiet aliquid, ratione huiusmodi exemplaris non dicetur illud esse in Deo -relinquitur ergo quod ea quae non erunt vel non possunt esse, non sunt in ipso vita.

Forte dicet quod adhuc hoc non oportet, quia dupliciter dicitur exemplum: vel secundum actum, vel secundum possibilitatem ; et sic illud quod nunquam erit, vel quod non fuit, dicetur [exemplum] secundum possibilitatem.

Sed hoc videtur non sufficere, quia non comparabitur figura ad Achillem propter possibilitatem depictionis, nec propter hanc dicetur habere rationem Achillis. Si enim nunquam depingeretur, licet posset depingi, non propter hoc habet proportionem ad Achillem. Ergo tantum illa quae sunt et quae fuerunt et quae erunt, erant vita in ipso.

Item, exemplar, ratio, idea idem sunt in re, sed exemplar in quantum causa efficiens, idea in quantum formalis, ratio in quantum finalis . Sed cum causa finalis non respondeat nisi eis quae sunt, idem erit in aliis. Quod ergo non est, non habet in Deo rationem: ergo nec exemplar; ergo non est in ipso vita.

Item, esse in ipso vita non dicitur per comparationem ad potentiam qua potest, neque ad sapientiam qua scit, sed per comparationem ad bonitatem propter quam vult facere. Sed hoc est ratio sive finis ; quod autem nunquam erit, non habet rationem; ergo quod nunquam erit, non est vita in ipso. - Item, "nihil est cuius ortum non praecessit legitima causa et ratio " . Sed eorum quae non erunt vel non possunt esse, non praecessit ratio ; ergo huiusmodi non sunt vita in ipso.

Contra: videtur quod illa quae possunt esse, licet non erunt, sint vita in ipso. "Possibile enim est, ut dicit Philosophus , quo posito nihil accidit inconveniens". Vocetur A aliquid quod est possibile, tamen non erit. Inde sic: A non est vita in ipso; sed si non est vita in ipso, ergo non erit vita in ipso, neque fuit in ipso vita, quia omne quod est in ipso vita vel quod erit, fuit ab aeterno in ipso vita. Secundum modum enim immortalis vitae sunt in eo omnia quae sunt. Unde Anselmus : "In se ipsis sunt essentia mutabilis, secundum immutabilem rationem creata; in ipso vero sunt ipsa prima essentia et prima exsistendi veritas". Relinquitur ergo quod ex illa parte non est aliqua mutabilitas. Ex hoc autem sequitur quod non aliter sunt vita in eo antequam sunt quam cum sunt. A ergo non est in eo vita; et si non est, neque fuit neque erit.

Sed contra: possibile est A esse; "possibile autem est, quo posito nihil accidit inconveniens" . Ponatur ergo quod sit A. Inde sic: A est ; ergo est in eo vita; ergo ab aeterno habuit in eo vitam. Ergo omnia possibilia, sive erunt sive non erunt, sunt in eo vita.

Post quaeritur, cum omnia dicantur in eo esse vita, utrum dicatur hoc per comparationem ad essentiam, vel ratione potentiae, vel sapientiae, vel bonitatis seu voluntatis. Quod ratione voluntatis, videtur. Unde Apostolus : Ex ipso,

et per ipsum, et in ipso sunt omnia, ibi Glossa: Ex ipso refertur ad potentiam, quae Patri appropriatur; per ipsum refertur ad sapientiam, quae Filio appropriatur, per quam facta sunt omnia; in ipso ad summam voluntatem vel bonitatem. Ergo si creaturae sunt in ipso, per appropriationem refertur hoc ad bonitatem vel voluntatem.

Item, cum dicimus 'omnia sunt in ipso', dicit Augustinus quod debemus intelligere de iis quae naturaliter sunt bona. Sed ipse cognoscit mala et bona ; similiter extendit se potentia ad mala: non quod possit mala facere, sed quod possit cohibere ea, et punire ea si fiant. Sed voluntas nullo modo se extendit ad mala, quia voluntas beneplaciti non vult mala fieri; sic enim esset auctor malorum, quia "voluntas est summa causa et prima omnium motionum et specierum " . Ergo sola voluntas se tantum extendit ad bona. Si ergo mala non dicuntur esse in eo, sicut nec tenebrae in luce, ut dicit Dionysius ;et in potestate eius et in cognitione sunt mala, et non in voluntate, relinquitur ergo quod esse in Deo per appropriationem respicit voluntatem.

Item ad idem: Omnia sunt in ipso tamquam causatum in causa . Sed causa non attenditur secundum potentiam neque secundum sapientiam, quia poterant prius fieri ab ipso quam facta sunt; item prius erant cognita ab ipso quam erant; sed secundum voluntatem, quia quando volebat ea esse voluntate beneplaciti, tunc erant ; ergo ad voluntatem pertinet esse in eo.

Item, quod hoc pertineat ad sapientiam, videtur: quae dicuntur de Deo, dicuntur secundum aliquam proportionem in spiritualibus creaturis. Sed res dicuntur esse in anima aut in angelo secundum cognitionem, et secundum hoc dicuntur esse vita; relinquitur ergo quod res dicuntur esse vita in Deo secundum sapientiam.

Item, quod secundum potentiam dicuntur esse vita in Deo res, videtur: quia cum dico 'res sunt in ipso vita, aut praedicatur ibi actuale aut potentiale. Constat quod potentiale, et non passivum, sed activum; ergo esse in Deo non est nisi (esse) in potentia activa.

Post videtur quod neque secundum potentiam, neque secundum sapientiam, neque secundum voluntatem dicuntur res esse in ipso vita, sed secundum essentiam tantum. Sapientia est a potentia, quia Filius a Patre; et voluntas ab utraque, quia Spiritus Sanctus a Patre [et Filio]. Si ergo res non dicuntur esse in Deo secundum potentiam, neque dicetur hoc secundum sapientiam aut voluntatem, quia potentia prior est secundum intelligentiam. Sed potentia respicit esse ut fiat, vita autem non; ergo vita est ante potentiam secundum intelligentiam; ergo est ante potentiam, sapientiam et voluntatem. Ergo esse vita in ipso attribuitur essentiae propter se ipsam, abstracta per intellectum potentia, sapientia et voluntate.

Respondeo: Esse 'in ipso' dicitur multipliciter: uno modo secundum quod omnia dicuntur in ipso esse vita ; alio modo secundum quod dicitur Act. 17, 28: In ipso sumus, vivimus [ et movemur]; tertio modo secundum quod dicitur ab Apostolo, Rom. 11,36: Ex ipso, et per ipsum, et in ipso sunt omnia. Et ordo est in iis. Primus modus est aeternaliter, scilicet secundum quod [omnia] dicuntur in ipso esse vita; reliqui modi sunt temporaliter, large sumpto tempore, secundum quod est mensura mutationis a non esse in esse. Sunt ergo tres modi essendi in Deo: scilicet esse in eo quod est causa secundum rationem vel ideam, et hoc est illud quod dicitur in Evangelio : Quod factum est, in ipso vita erat; vel esse in causa ut causa, [et] sic sumitur illud Act. 17, 28 ; vel esse in causa salvante et terminante, et huic respondet illud quod dicitur ad Rom. 11, 36: summa enim bonitas salvat et finit. Unde concedendum est quod aliter dicuntur creaturae 'in ipso' secundum istos tres modos (4).

Ad hoc quod quaeritur de illo modo: Quod factum est, in ipso vita erat, utrum convenit iis quae non erunt sicut iis quae erunt vel sunt (6-9), dicendum quod intelligitur ibi quod sit 'exemplar' non ad cuius similitudinem fit aliquid vel fiet tantum, sed ad cuius similitudinem potest fieri. Verbi gratia, ecce liber: etsi nunquam aliquis liber fieret penes eum, nihilominus esset exemplar habitualiter. Sed amplius est in hoc quod dico 'vita'. Aliud enim est secundum rationem esse, vivere et intelligere. Vivere enim proprie ab anima est, et intelligere ab intelligentia, esse a summa essentia. Non minus haec omnia sunt a summa essentia ; sed alia ratio est propter quam dicuntur esse, et alia propter quam vivere et intelligere. Sit enim arca in intellectu artificis: non propter hoc dicitur esse vita; quia bona et mala intelliguntur ab anima, non tamen omnia dicuntur esse vita in anima, sed ea quae primo intelliguntur ab anima, scilicet quae habent convenientiam secundum quam intelliguntur. Imperfecta autem et mobilia et mala et diversa, ut diversa, non habent hanc convenientiam; unde mobilia intelliguntur eo quod est sine motu, multa uno et mala bono, imperfecta perfecto, [possibilia] autem hoc quod actu est. Unde Dionysius, 7 : "Per unam causae continentiam omnia continens et sciens, sicut lumen". Plus est ergo esse in ipso per modum vitae, quam esse in ipso per modum intellectus. Si enim dico 'aliquid est in intelligentia per modum vitae', plus dico quam per modum intellectus. - Sed tunc quaero: quid est hoc? Dico quod duplex est scientia in anima: scientia per modum intelligentiae speculativae, et per modum practicae. Quando ergo [res] dicuntur esse in ipso vitat, hoc dicitur quia sunt in intelligentia practica. Unde-Augustinus : " Ars quaedam omnipotentis et sapientis Dei, plena omnium rationum viventium et incommutabilium, in qua Deus omnia novit quae fecit", 31 dist. I Sententiarum, cap. Non est praetereundum . Esse ergo vita in ipso non ponit tantum esse in (exemplari) vel esse in intelligentia, sed esse in intelligentia quae habet in se ut possit operari, et sciat et velit.

Ad hoc quod quaeritur, utrum possibilia, sive erunt sive non erunt, debeant dici esse vita in ipso (6-9), dico quod si dicitur attingere rationem entis, sive est actu ens sive potentia, est vita in ipso; sed non est in ipso per modum potentiae imperfectae, sed actu. Unde quae potentia sunt, dummodo ponas rationem potentiae, eo modo quo se habent ad esse, dicuntur esse in eo. Augustinus, XII De civitate Dei , quaerit qualiter numerus, cum sit infinitorum, comprehenditur ab eo; et respondet: " Si quidquid scientia comprehenditur, scientis comprehensione finitur, omnis potentiae infinitas quodam modo Deo finita est". Sed illo modo essendi in eo, quo dicitur: In ipso sumus, vivimus et movemur , non dicuntur in eo esse quae possibilia sunt non exsistentia.

Ad hoc quod quaeritur, an plus dicantur esse vita in ipso postquam sunt quam antequam sunt (5), dicendum quod, secundum illum modum quo dicitur in Evangelio : Quod factum est, in ipso vita erat, nec aliter nec plus sunt in ipso vita quando sunt quam antequam sunt. Unde Augustinus : " Omnia, antequam fierent et cum facta sunt, et cum corrumpuntur sive aliquo modo variantur, sunt in ipso: non eo quod in se ipsis sunt, sed eo quod in ipso sunt secundum immutabilem rationem". Unde, cum sint in ipso secundum immutabilem rationem, sive sint sive non, dicuntur esse in ipso vita. Dico tamen quod creaturae, cum vitam participant, magis vivunt in ipso quam quando non sunt, quia vivere earum in ipso est ; non tamen sunt magis vita in ipso, quia vita refertur ad illum secundum aeternam rationem.

Ad aliud, utrum circumscripta per intelligentiam potentia, sapientia [et bonitate ]vel voluntate, dicantur esse in essentia vita (10-13), dicendum quod secundum intelligentiam practicam dicuntur esse vita in ipso. Augustinus : "Est prima similitudo, in nulla re dissidens, nullo modo inaequalis, nullo modo dissimilis, sed (ad identidem respondens ei cuius imago est]; ubi prima et summa vita est, cui non est aliud vivere, aliud intelligere et esse, tamquam verbum perfectum cui non desit aliquid". Patet ergo quod esse vita in ipso non est propter essentiam in se, sed convenit intelligenti essentiae practicae.

Ad hoc quod obicitur, quod mala dicuntur esse in cognitione et non dicuntur esse in ipso: unde esse vita non respicit intelligentiam (10), respondeo quod in practica cognitione non sunt mala.

Ad hoc quod obicitur: sapientia et voluntas sunt posteri riores secundum intellectum quam potentia, et potentia respicit rem ut fiat et vita non: unde non refertur ad potentiam, sed est ante potentiam, et ita respiciet essentiam (13), respondeo dicens quod est potentia qua fiunt res: sic dico quod vita secundum intellectum est prior quam potentia. Est alia potentia qua potest intelligere et velle: haec antecedit secundum rationem intelligentiae et intelligere et velle. Sic potentia appropriatur Patri, et ante hanc potentiam non.est vita Unde iste est ordo secundum divisionem: primo est essentia divina, post potentia intelligendi, post ratio intelligendi, et post actus intelligendi, et post venit vita. Unde quod res dicitur vita in ipso, non dicitur propter essentiam nec propter potentiam; immo propter hoc, quod res iam practice intelligitur. Intelligamus enim divinam essentiam, per impossibile circumscriptis potentia et actu intelligendi: non diceremus quod creaturae viverent in essentia quia Pater et Filius vivunt ipsa essentia; sed per actum intelligendi practice dicuntur esse vita in ipso. Et quia aeternaliter intelligit se ipsum practice, et creaturae sunt aeternaliter in ipso vita. Anselmus : " Nihil aliud summo spiritui est dicere, quam cogitando intueri"; et una conditio ultra hoc est esse vitam in ipso.