▾
Alexander of Hales, Quaestiones Antequam Esset Frater
⎗←→⎘
▾
Quaestiones Antequam esset Frater.
QUAESTIO I De nomine Trinitatis.
[Membrum 1 ''De verbo Isidori: ' Trinitas est trium unitas'].''
Membrum 2 ''Quare conceditur 'trinitas' in divinis, non autem 'ternarius'.''
[Membrum 3 ''An trinitas 'multiplex' et quare Deus 'trinus' et non 'triplex'].''
[Membrum 4 An trinitas dicat substantiam vel relationem].
Membrum 5 An trinitas ponat numerum in divinis.
[Membrum 6 An sit multitudo in trinitate].
Membrum 7 Quid subest hypostasibus divinis.
[Membrum 8 Quomodo sint unum tres personae].
QUAESTIO II De quatuor nominibus apud Graecos et Latinos.
[Membrum 1 An substantia dici possit in divinis].
[Membrum 2 An tres substantiae dici possint in divinis].
[Membrum 3 Quare non una subsistentia sicut una substantia
(Membrum 4 Unde differentia horum nominum apud Graecos et Latinos].
[Membrum 5 An subsistentiae, substantiae, personae respondeant proprietas, relatio, notio].
[Membrum 6 Qua necessitate inventa sunt illa nomina].
[Membrum 7 Ait essentia divina una numero dica possit].
QUAESTIO III De hypostasi divina.
(Membrum 1 An hypostasis superfluum sit nomen idemque cum persona].
(Membrum 2 An relationi, notioni, proprietati respondeant subsistentia, hypostasis, persona
(Membrum 3 An hypostases sint simplices vel compositae].
QUAESTIO IV De differentia notionum et relationum.
[Membrum 1 An tres tantum relationes ac notiones sicut tres tantum sunt proprietates
[Membrum 2 An tres relationes in Patre sint tres res et quare non est innascibilitate Pater
(Membrum 3 Quare 'a quo nullus' et 'qui ab alio' non dicunt notiones
[Membrum 5 An abstractis relationibus adhuc intelligi possint tres hypostases].
(Membrum 6 An divinis relationibus conveniat 'csse in'
(Membrum 7 Quare 'inspirabilis' non facit notionem sicut ' innascibilis'].
[Membrum 8 An 'qui a nullo a quo nullus' faciat notionem
(Membrum 9 Quare distinctiva duodecim et non duodecim notiones
(Membrum 10 An innascibilitas et auctoritas sint duae notiones].
QUAESTIO V De paternitate et filiatione divina.
[Membrum 1 De verbo Apostoli: 'Ex quo omnis paternitas'.
(Membrum 2 An sint gradus et ordo, maioritas et minoritas in divinis].
QUAESTIO VI De notitia et amore in divinis.
[Membrum 1 ''De verbo Apostoli: 'Filii caritatis suae'].''
(Membrum 2 An abstractis hypostasibus et personis, sit intelligere mentem, notitiam et amorem].
[Membrum 3 An notitia praecedat universaliter amorem].
QUAESTIO VII De processione aeterna Spiritus Sancti.
(Membrum 1 An procedere dicatur communiter de Filio et de Spiritu Sancto
[Membrum 2 Quid est procedere et in quo differt a generari].
QUAESTIO VIII De controversia Graeeorum et Latinorum circa processionem ab utroque.
[Membrum 1 Obicitur contra Graecos et respondetur pro eis).
[Membrum 2 Positio Graecorum pressius exploratur].
[Membrum 3 Utriusque positionis concordantia].
(Membrum 1 Ad similitudinem cuius verbi creati dicitur verbum aeternum].
(Membrum 2 Quae sit intentio prior, sapientiae an verb].
(Membrum 3 Quod verbum creatum, cognitivum an operativum, magis conveniat cum increato].
(Membrum 4 An Pater sapiens sapientia quam genuit].
(Membrum 5 An sit unum verbum in Trinitate vel plura
[Membrum 6 De verbo Matthaei: 'Nemo novit Patrem nisi
(Membrum 7 De verbo Ioannis: 'Qui videt me, videt et Patrem'
[Membrum 1 An Verbum dicat respectum ad creaturas
(Membrum 2 De verbo Ioannis: ' Omnia per ipsum facta sunt'
(Membrum 3 De verbo Magistri: 'Eo imago quo verbum
(Membrum 4 An sequatur: dixit ab aeterno, ergo facta ab aeterno
(Membrum 5 An quam cognitionem Trinitatis pervenerunt Philosophi
(Membrum 6 De verbo Augustini: 'Pater non perfecte se dixisse'
QUAESTIO X De praedestinatione.
(Membrum 1 Quid sit praedestinatio secundum noomten
(Membrum 2 Quid sit praedestinatio secundum rationem
(Membrum 3 Quid subest praedestinationi
[Membrum 4 An praedestinatio sit entis vel non entis
[Membrum 5 An praedestinatio sit angelorum
[Membrum 6 An Christus fuerit praedestinatus
[Membrum 1 An et cuiusmodi causa sit praedestinatio
(Membrum 2 An ipsa praedestinatio habeat causam, et primo ex parte
(Membrum 3 An speciale donum in creatura sit causa praedestinationis
(Membrum 4 An merita sint ratio praedestinationis
(Membrum 1 De praescientia et libero arbitrio
(Membrum 2 De praedestinatione et Dei voluntate beneplaciti
[Membrum 1 Cuiusmodi veritas, signi vel rei, sit in praedestinatione
[Membrum 2 An sit una veritas praescientiae et praedestinationis
(Membrum 3 Qualis sit respectus praedestinationis ad praedestinatum
(Membrum 4 An veritas futurorum sit veritas ipsius primi
(Membrum 5 An veritas scientiae divinae sit tantum necessariorum
[Membrum 6 An definitus sit numerus praedestinatorum
[Membrum 7 An simpliciter necessarium sit praedestinatum saluari).
[Membrum 2 Quid sit electio divina
(Membrum 3 Ad quid sit electio divina
[Membrum 4 An et quae sit ratio electionis ex parte
(Membrum 5 An sit ratio electionis ex parte creaturae
QUAESTIO XII De praedestinatione Christi.
[Membrum 1 An Christus sit praedestinatus
[Membrum 2 Quoad quid dicitur Christus praedestinatus
(Membrum 3 An praedestinatio Christi sit nostra ordine prior eiusque causa
[Membrum 4 Qualiter Christus sit lumen nostrae praedestinationis
QUAESTIO XIII De Dei apparitionibus in Veteri Testamento.
(Membrum 1 An Deus videri possit oculis corporalibus
(Membrum 2 An Deum apparere conveniebat ante incarnationem
(Membrum 3 An subiectam creaturam ipse Deus vel angelus assumebat, et an mediante gratia vel sine
[Membrum 4 Quare non apparuit Deus Moysi in humana natura nisi confuse
(Membrum 5 An distincte apparuerint tres personae
QUAESTIO XIV De missionibus divinis.
[Membrum 2 Cui conueniat mitti).
[Membrum 3 Cui conveniat mittere, et an dicat essentiale, notionale vel personale
(Membrum 1 Quaedam narrative praemittuntr
[Membrum 2 An missio facta sit etiam ad angelos).
(Membrum 3 An missio facta fuerit ad Christum).
(Membrum 5 De missione jacta Apostolis
[Membrum 1 An natura divina sit unibilis humanae
(Membrum 3 An unibilitas conveniat prius naturae vel personae divinae
[Membrum 4 An unibilitas conveniat magis naturae vel essentiae divinae
[Membrum 1 An humana tantum natura sit unibilis, vel etiam angelica
(Membrum 2 An humana natura secundum animam et corpus sit unita divinae
(Membrum 4 An utilis esset incarnatio non exsistente lapsu Adae
(Membrum 5 An per illam unionem aliquid Deo acquiratur
[Membrum 6 An abstracta persona et hypostasi divina adhuc intelligi posset unio illa
[Membrum 1 De necessitate incarnationis ad lapsum reparandum
(Membrum 2 An unio esse posset et non in hac persona vel illa
[Membrum 1 An sit unitas in Christo]
[Membrum 2 Cuiusmodi unitas sit in Christo].
(Membrum 3 An unitas Christi maior aliis unitatibus crcatis].
QUAESTIO XVI De passibilitate animae Christi et Adae.
[Membrum 1 An passibilis anima Adae in statu innocentiae].
(Membrum 2 An eadem passibilitas Adae post peccatum quam ante).
[Membrum 3 Att passibilis anima Adae secundum omnem sui partem].
(Membrum 1 An Christus assumpsit animam cum passibilitate),
[Membrum 2 An passibilitas animat Christi creata vel contracta].
(Membrum 3 An passibilis anima Christi secundum omnem sui partem].
[Membrum 4 An passibilis anima Christi vero timore mortis].
(Membrum 5 An passibilis anima Christi sensu doloris corporalis).
(Membrum 6 An passio haec fuerit in ipsa parte superiori].
(Membrum 1 An propassio fuerit in Christo).
[Membrum 2 An attigit passio supremam vim animae et e converso gaudium ipsam partem sensitivam].
(Membrum 3 An vera passio compossibilis cum conversione ad Deum).
(Membrum 4 An vera passio compossibilis cum summa delectatione].
[Membrum 5 An vera passio compossibilis cum gaudio comprehensoris].
[Membrum 1 An passio Christi fuerit maxima poena].
(Membrum 2 An passio mortis maior in Christo quam in alio fuisset h
[Membrum 3 An passio maior in Christo quam fuisset in Adam].
(Membrum 4 An si occisus in paradiso, Adam passus esset sine poena].
[Membrum 5 An passio Christi satisfactoria pro omni poena].
[Membrum 1 Quid sit superfluum].
(Membrum 2 An superfluum determinari possit circa singula].
(Membrum 4 An dare superfluum sit prdeceptum vel consilium].
(Membrum 5 Sub quo vitio contineatur habere vel tenerem superfluum].
(Membrum 6 An superfluum opponatur iuri naturali].
(Membrum 1 De superfluo in quantitate vestium].
(Membrum 2 De superfluo in qualitate vestium).
(Membrum 1 An prophetia sit in homine tantum vel etiam in angelo].
[Membrum 2 An in angelis malis sit prophetalis cognitio].
(Membrum 3 In qua potentia animae visiva sit visio prophetalis].
(Membrum 4 Per quid fiat visio prophetalis).
(Membrum 5 Quid sit speculum aeternum et quid videre in eo).
[Membrum 6 Quot sint modi videndi in speculo et unde eorum differentia).
(Membrum 8 An sit delectatio in visione prophetali].
(Membrum 9 An conveniebat prophetiam dari fidelibus per infideles).
(Membrum 10 An omnis occultorum visio sit prophetalis].
(Membrum 11 An mediantibus angelis fiat visio prophetalis].
(Membrum 12 An visio prophetalis fallax esse possit].
(Membrum 1 An prophetice denuntiatis possit subesse falsum].
(Membrum 2 An prophetiae subsint differentiae temporum, scilicet praesens, praeteritum et futurum].
(Membrum 3 An prophetiae subsit veritas mobilis aut immobilis].
(Membrum 4 Quot modis dicatur prophetia et an aeaualiter de omnibus).
[Membrum 5 An prophetia comminationis innitatur praescientiae divinae].
[Membrum 6 Adhuc de prophetia comminationis et praescientia divina].
(Membrum 7 De quo doluit Ionas et num dolendo peccavi].
(Membrum 8 ''De verbo Glossae: 'Deus revelat sententiam et non consilium).''
(Membrum 9 An futurum contingens prophetatum necesse sit evenire].
(Membrum 10 An omnis prophetatio sit a Spiritu Sancto].
[Membrum 11 An spiritus prophetiae stare possit cum peccato].
[Membrum 12 An spiritus prophetiae stare possit cum actu coniugali].
(Membrum 13 Unde scit propheta visionem suam esse prophetiam].
[Membrum 14 Unde scit propheta visionem suam esse rei praeteritae vel futurae].
(Membrum 15 An sit aliqua visio prophetica pure intellectualis).
QUAESTIO XIX De quatuor quibus contexuntur Evangelia.
[Membrum 1 An differant illa quatuor quibus contexta dicuntur Evangelia].
[Membrum 2 An illis tantum quatuor contexantur Evangelia].
(Membrum 1 Ad quod praedictorum quatuor reducantur consilia].
[Membrum 2 An praecepta sint de substantia Evangelii].
(Membrum 3 An recto ordine enumerentur illa quatuor in Glossa].
(Membrum 4 An sacramenta sint de substantia Evangelii, et ad quod dictorum quatuor reducantur].
[Membrum 1 An eisdem quatuor contexantur Lex Vetus et Noua].
[Membrum 2 Quomodo se habent dicta quatuor ad quatuor notata II Tim.
[Membrum 3 Quomodo se habent dicta quatuor ad quatuor virtutes dictas in Glossa).
[ Membrum 4 Adhuc de relatione dictorum quatuor ad virtutes).
QUAESTIO XX De iustitia Legis Veteris.
(Membrum 1 An et qualiter Lex Vetus iustificabat).
[Membrum 1 An moralia Decalogi iustificabant].
(Membrum 3 An et qualiter legalia iustificabant].
[Membrum 4 An omnia Veteris Legis praecepta iustificabant].
[Membrum 5 An aeque iustificent praecepta Veteris Legis et Novae].
[Membrum 6 An omnia quae in Veteri Lege aeque iustificabant].
QUAESTIO XXI De adimpletione Legis per Christum.
(Membrum 1 Quid sit impletio Legis et an facta sit per Christum).
[Membrum 2 Qualiter moralia primae tabulae adimpleta].
[Membrum 3 Qualiter moralia secundae tabulae adimpleta].
(Membrum 4 Quare nulla adimpleta ex caerimonialibus et sacramentalibus]
QUAESTIO XXII De gradibus caritatis.
[ Membrum 2 Quare quindecim gradus caritatis).
[Membrum 3 Quare actus donorum non similiter attribuuntur caritati].
(Membrum 4 Quare quaedam vitia removentur, alia non).
QUAESTIO XXIII De peccato in Spiritum Sanctum.
(Membrum 1 An omne peccatum ad mortem sit in Spiritum Sanctum].
[Membrum 2 Quare peccatum in Spiritum Sanctum dicitur irremissibile et an hoc sit ei proprium].
[Membrum 3 An peccatum Adae sit peccatum in Patrem vel in Filium vel in Spiritum Sanctum].
(Membrum 4 An peccatum diaboli sit in Spiritum Sanctum].
[Membrum 7 An aliquod peccatum possit esse simul in Patrem vel in Filium et in Spiritum Sanctum].
(Membrum 8 Quomodo differunt blasphemia et spiritus hlasphemiae].
[Membrum 1 An et quot sint species peccati in Spiritum Sanctum).
(Membrum 2 An obstinatio sit species peccati in Spiritum Sanctum].
(Membrum 5 Alia dubia de speciebus peccati in Spiritum Sanctum.].
QUAESTIO XXIV De intentione et merito.
(Membrum 1 Quid sit intentio, an actus rationis aut voluntatis).
[Membrum 2 An meritum sit in intentione aut in voluntate].
(Membrum 3 ''Instantiae contra regulam 'quantum intendis, tantum facis' '' .
(Membrum 4 An motus a malo sit meritorius, vel solus motus ad bonum].
[Membrum 5 An oculus bonus etsi veritatis nescius].
(Membrum 6 Quid exigitur ad hoc quod intentio sit bona].
(Membrum 1 An substantia operis addat aliquid merito intentionis].
[Membrum 2 An qualitas operis privilegiati addat aliquid merito intentionis].
(Membrum 3 An numerositas operum addat aliquid merito intentionis).
(Membrum 4 An quantitas dati in eleemosyna aliquid faciat ad meritum].
(Membrum 1 An voluntas mali innixa credulitati pro facto reputetur).
(Membrum 2 An quaelibet voluntas mali, etiam semiplena, pro facto reputetur).
(Membrum 3 An actus et intentio sint duo peccata).
[Membrum 4 Quae poena respondet actui et quae voluntati].
[Membrum 5 An peior actus additus minus malae intentioni faciat maius peccatum vel e converso].
(Membrum 6 In quibus tenet argumentum ab intentione ad actum].
(Membrum 7 An augeri possit culpa vel poena, intentione non aucta].
QUAESTIO XXV De ignorantia et ligationibus rationis.
[Membrum 1 An ignorantia sit peccatum vel poena peccati tantum].
(Membrum 2 Cuiusmodi ignorantia concomitatur omne peccatum]
[Membrum 3 ''Unde est quod 'non velle scire' sit peccatum).''
(Membrum 4 An ignorantia sit peccatum originale vel actuale].
(Membrum 5 Att gravius sit peccare ex ignorantia quam ex infirmitate vel studio].
(Membrum 6 An aliquis possit velle ignorare].
[Membrum 7 An peccatum Evae fuerit ex ignorantia].
[Membrum 8 An ignorantia excuset a peccato].
[Membrum 9 An ignorantia invincibilis semper excuset vel minuat peccatum).
(Membrum 1 De ligatione ex ebrietate).
[Membrum 3 De ligatione ex furia].
(Membrum 4 Quae ignorantia excusat a peccato et quae non].
(Membrum 5 Quae ligatio rationis excusat a peccato et quae non].
(Membrum 1 An eadem ratione dicatur imago in divinis et in creaturis].
(Membrum 2 An sola creatura rationalis sit ad imaginem vel etiam sensibilis].
[Membrum 3 An solus homo sit ad imaginem vel etiam angelus].
(Membrum 4 An anima sit imago tantum ut conversa ad Deum).
(Membrum 5 An anima sit imago secundum potentiam, habitum vel actum).
(Membrum 1 An imago recreationis attendatur penes gratiam aut virtutes).
(Membrum 2 Quae gratia sit imago recreationis, cooperans vel reparans, praeveniens vel subsequens].
[Membrum 3 An gratia sacramentalis sit imago recreationis].
(Membrum 2 An sicut Filius imago Patris, et Spiritus Sanctus imago Fili].
(Membrum 1 Quid sit scandalum].
(Membrum 2 An scandalum sit per se peccatum vel circumstantia peccati]
[Membrum 4 An scandalum activum maius sit peccatum quam passivum].
(Membrum 5 Quid dimittendum est ad scandalum vitandum).
QUAESTIO XXVIII De correctione fraterna.
(Membrum 1 An correctio praecepta sit omnibus vel solis praelatis).
(Membrum 2 De ordine correptionis descripto Matth, 18]
[Membrum 3 An correctio procedat ex iustitia vel ex misericordia].
[Membrum 4 An cum asperitate fieri debeat correptio].
(Membrum 5 An sit dimittenda correctio propter odium].
[ Membrum 6 An ipse inferior teneatur corrigere superiorem].
[Membrum 7 An superior teneatur corrigere ipsam multitudinem].
[Membrum 2 An ipsi mali alios corripere possint vel immo debeant].
[Membrum 3 An ipsi inferiores corripere debeant vel possint superiores].
(Membrum 4 An liceat aliquando differre correptionem].
QUAESTIO XXIX De officio praedicationis.
[Membrum 1 An officium praedicationis solis clericis spectet
[Membrum 2 An actus prophetandi sit eminentior actu praedicandi].
[Membrum 3 An mali peccent praedicando, immo et docendo].
QUAESTIO XXX De eo quod est psallere.
[Membrum 1 Quid sit psallere].
[Membrum 2 An exsistens in peccato demereatur seu peccet psallendo].
[Membrum 3 An teneatur psallens intelligere quod psallit].
QUAESTIO XXXI De sensu spirituali.
[ Membrum 1 Quid sit sensus spiritualis].
[Membrum 2 An sensus spiritualis sit divisibilis in plures).
[Membrum 3 An sensus spirituales sint quinque tantum vel plures].
[Membrum 4 Adhuc de numero sensuum spiritualium]
(Membrum 5 An sensus spirituales ad cognitionem tantum spectent].
[Membrum 6 An sensus spirituales multiplicentur secundum dona gratiarum].
[Membrum 7 Quis horum sensuum sit principalior].
[Membrum 8 An sensus spirituales eodem modo sint in via et in patria].
QUAESTIO XXXII De immortalitate animae rationalis.
[Membrum 1 An anima rationalis intereat cum corporei.
(Membrum 3 An anima sit immortalis secundum omnes suas vires].
QUAESTIO XXXIII De libero arbitrio.
[Membrum 2 An liberum arbitrium respiciat actus tum interiores, tum exteriores]
[ Membrum 1 Quid sit liberum arbitrium definitione].
[ Membrum 2 An liberum arbitrium sit ratio aut voluntas vel utraque simul aut aliquid aliud].
(Membrum 1 ''Quare 'liberum' dicitur arbimum].''
(Membrum 2 Quare non vocatur nomine simplici, sed composito].
Membrum 3 An liberum arbitrium sit idem quod proheresis]
(Membrum 4 An penes liberum arbitrium sit meritum et demeritum).
(Membrum 5 An ad illud pervenerunt Philosophi, et an se habeat in ratione iudicis vel arbitr].
[Membrum 1 An liberum arbitrium possit de se resurgere ad bonum].
[Membrum 2 An liberum arbitrium possit de se velle bonum].
[Membrum 3 An liberum arbitrium possit de se converti ad bonum].
(Membrum 4 Art per liberum arbitrium possit quis stare in bono).
[Membrum 5 An liberum arbitrium possit de se projicere in hortum].
[Membrum 6 An liberum arbitrium de se possit resistere tnalo].
(Membrum 7 An liberum arbitrium possit de se vitare malunt].
(Membrum 8 An liberum arbitrium de se possit non declinare in deterius].
(Membrum 1 An sacerdotium Melchisedech dignius sacerdotio Levi quia iste decimatus et non ille]
[Membrum 2 Quid sit decimatio].
[Membrum 3 Cuius est decimatio et per quem facta
(Membrum 4 Quo tempore facta est decimatio].
[Membrum 1 An Christus fuerit decimatus).
[Membrum 2 An caro Christi decimata in carne B. Virginis].
(Membrum 3 An decimatio virtute sua minuebat concupiscentiam].
. (Membrum 4 An sicut omnes in Abraham decimati, ita omnes in eo benedicti].
[Membrum 1 An sit licitum sua repetere].
[Membrum 2 Att sit licitum repetere superfluum
[Membrum 3 An sit licitum repetere servum).
[Membrum 1 An omnes articulos simul credere teneamur].
(Membrum 2 An haberi possit fides Christi quin credatur distincte articulus mortis vel passionis].
(Membrum 3 An articulus possit incipere vel desinere esse articulus).
(Membrum 4 An Abraham salvaretur sua fide et caritate si non esset incarnatio].
[Membrum 1 An suspicio sit de genere boni vel mali, et si malum, cuiusmodi).
[Membrum 2 Quare non est simile de suspicione boni et mali, operis et personae].
[Membrum 3 Quodnam iudicium sit peccatum et quaenam suspicio].
[Membrum 4 An cuilibet liceat iudicare de manifestis et an alicui de occultis]
[Membrum 5 An homini spirituali liceat omnia iudicare]
[Membrum 6 An de aliquo, saltem de Antichristo, liceat iudicare cum desperatione].
[Membrum 7 De radice peccati suspicionis].
[Membrum 9 De differentia iudiciorum in Lege Veteri et Nova].
[Membrum 10 An dubia semper in meliorem partem sint interpretanda]
[Membrum 1 An fides sit substantia rerum sperandarum magis quam aliae virtutes].
[Membrum 2 ''Qualiter fides sit 'substantia'et in quo differat haec definitio ab aliis].''
[Membrum 3 Quare dicitur ferunt sperandarum , id est rerum bonarum tantum et futurarum].
[Membrum 4 ''De altera parte definitionis: Argumentum non apparentium']''
QUAESTIO XXXIX De fide informi.
[Membrum 2 An fides informis sit in daemonibus, et an data eis ante peccatum vel post].
[Membrum 3 An homines fidem informem habentes sint daemonibus deteriores].
[Membrum 4 An actus fidei informis in daemonibus egrediatur ex quadam luce].
QUAESTIO XL De mota seu merito diaboli.
[Membrum 1 An diabolus possit in suo statu demereri]
[Membrum 2 Unde est quod diabolus confirmatus est in malo et homo non].
[Membrum 3 An diabolus continue peccet].
[Membrum 4 An diabolus omni motu suo peccet].
[Membrum 5 An placeat diabolo malitia in se et in alio].
[Membrum 1 An liber vitae sit Filius Dei et secundum quam rationem]
[Membrum 2 An dicatur liber ratione scriptionis vel lectionis].
[Membrum 3 Qua ratione dicitur vitae].
[Membrum 4 ''An possit dici 'liber mortis'].''
[Membrum 5 An liber vitae sit sui liber et aliorum, vel aliorum tantum]
[Membrum 6 An liber vitae sit tantum bonorum, et an illorum tantum qui finaliter boni sun].
[Membrum 7 An contingat aliquos deleri de libro vitae].
QUAESTIO XLII De scientia Christi.
[ Membrum 1 An aliqua scientia Christi fuerit temporaliter acquisita].
[Membrum 2 An fuerit in Christo sicut in angelis cognitio matutina et vespertina].
[Membrum 3 An Christus habuit scientiam operativam omnium sicut et cognitivam].
[Membrum 4 An scientia Christi cognitiva sit omnium vel non].
(Membrum 5 An Christus omnia sciverit uno aspectu vel successive discurrendo).
[Membrum 6 An Christus per gratiam unionis ita limpide noverit sicut Deus].
[Membrum 7 An eadem sit in Christo scientia creata et increata].
[Membrum 8 An aliquod genus scientiae receperit Christus ab angelis].
[Membrum 2 An gratia Christi sit finita vel infinita].
[Membrum 3 An plenitudo gratiae Christi comprehendat omnia gratuita].
[Membrum 4 An per gratiam inhabitantem Christus sit filius tantum Patris vel totius Trinitatis]
[Membrum 5 An plenitudo gratiae collata sit Christo in instanti conceptionis].
[Membrum 1 De qua plenitudine accepimus, an Christi hominis].
[Membrum 2 An de plenitudine Christi acceperint angeli].
[Membrum 4 An de illa plenitudine accepimus ad mensuram vel non ]
[Membrum 5 An de ista plenitudine effluat tam gratia virtutum quam gratia sacramentorum].
(Membrum 6 An de plenitudine veritatis etiam accepimus).
[Membrum 1 An Deus Pater dicatur univoce pater Filii et pater noste].
[Membrum 2 ''An 'pater noster' dicatur solus Pater vel tota Trinitas].''
(Membrum 4 Secundum quid dicimur filii).
[Membrum 5 An solum post incarnationem dicantur homines filii
[Membrum 1 An Deus sit ubique et in loco].
[Membrum 2 Quid sit esse ubique et Deum esse ubique].
[Membrum 3 Quid sit esse ubique essentialiter, potentialiter et praesentialiter].
[Membrum 1 An Deus sit ubique].
[Membrum 2 An Deus sit alibi quam in se ipso].
[Membrum 3 An Deus repleat rem antequam forma materiam et locatum suum locum].
[Membrum 4 An esse ubique sit proprium Det].
(Membrum 5 Qualiter insit Deus per gratiam et qualiter sit in malis).
[Membrum 6 An Deus sit cum malis sicut est cum bonis].
[Membrum 1 An et quibus modis creaturae sint in Deo].
[Membrum 2 An omnia quae sunt sint in Deo ab aeterno, et an sint ibi vita magis cum sunt quam ante].
[Membrum 3 An omnia quae sunt in Deo ibi sint unum vel multa, id est una idea seu ratio vel multae].
[Membrum 2 Quid sit esse essentialiter in rebus].
[Membrum 3 An prius sit creaturas esse in Deo vel e converso].
[Membrum 1 An cadunt empyreum sit corptis].
[Membrum 2 An caelum empyreum moveatur].
[Membrum 3 An caelum empyreum, eo quod nec grave nec leve, moveatur sphaeraliter].
[Membrum 4 An caelum empyreum sit locus conveniens angelis]
[Membrum 5 An caeli conveniant in aliqua natura communi].
[Membrum 1 An cadunt Trinitatis idem sit quod Deus].
[Membrum 2 An cadunt Trinitatis sit idem quod caelum empyreum].
[Membrum 3 An Christus secundum quod homa sit in caelo Trinitatis].
(Membrum 1 Quid sit caelum aqueum seu crystallinum, et cuiusmodi aquae sint supra jirmatttentum].
[Membrum 2 Ad quid sit caelum crystallinum].
[Membrum 3 De ordine et situ caeli crystallini].
QUAESTIO XLVIII De sacramentis in genere.
[Membrum 1 An sit unum sacramentum vel plura].
[Membrum 2 An sacramenta sint plura pauciorave quam septem].
[Membrum 1 De conuenientia horum novem baptismatum praenotanda].
[Membrum 1 An unumquodque illorum baptismatum sit sacramentun].
[Membrum 2 An plura quam novem debeant esse baptismata].
[Membrum 3 De eodem necnon de ordine baptismatum inter
[Membrum 4 Quodnam baptisma praeemineat inter illa Novae Legis].
[Membrum 5 Quodnam baptisma praeemineat inter illa Veteris Legis].
[Membrum 1 Quid sit circumcisio].
[Membrum 2 Cuius rei signum est circumcisi].
[Membrum 3 An ex vi circumcisionis conferatur gratia].
[Membrum 4 An character imprimatur in circumcisione].
[Membrum 5 Quinam tenebantur ad circumcisionem].
[Membrum 6 Quare non fuit datum similiter mulieribus aliquod signum speciale].
QUAESTIO LI De sacramento Altaris.
[Membrum 1 An necesse fuerit hoc sacramentum ab initio figurari].
[Membrum 2 De numero et ordine figurarum].
[Membrum 3 Quare Baptismus et Eucharistia in tot figuris praecesserunt, et non alia sacramenta]
[Membrum 4 Quare Eucharistia sub duobus signis continetur, et non sic alia sacramenta].
[Membrum 6 De efficacia Baptismi et Eucharistiae eorumque figurarum comparative]
(Membrum 1 An sacramentum Altaris sit conficiendum ex azymo vel fermentato).
[Membrum 2 An in solo fermentato rite fiat consecratioj].
[Membrum 3 An aqua sit addenda vino et qua ratione additur].
[Membrum 1 An substantia panis et viiii maneat sub sacramento].
[Membrum 2 An sit vera conuersio panis in corpus Christi].
[Membrum 3 Quorum sit conversio et an omnia simul vel successive convertantur].
[Membrum 4 Quae sint propositiones concedendae in hac materia et quae non].
[Membrum 1 Quale corpus dedit Christus discipulis in coenet].
[Membrum 2 An materia prima seu remota panis maneat sub sacramento].
[Membrum 3 An et qualiter accidentia sint ibi sine subiecto].
[Membrum 1 An corpus Christi sit quantitative sub sacramento].
[Membrum 2 Unde habet corpus Christi quod in pluribus locis simul esse possit].
[Membrum 2 An verbis consecrationis aliquid addere liceat vel mutare].
[Membrum 3 An in forma consecrationis ordo verborum mutari possit].
(Membrum 4 De virtute verborum, et primo an sit).
(Membrum 5 Quid sit maioris virtutis, conceptio Christi sine viro, an panis transsubstantiatio).
[Membrum 6 Quare soli verbo et non facto insita est illa virtus].
[Membrum 7 An virtus insita verbo sit de se sufficiens praeter potestatem sacerdotalem].
[Membrum 2 An alia deberet esse manducatio praeter sacramentalem et spiritualem].
[Membrum 3 An omnis et sola rationalis creatura possit manducare sacramentaliter].
[Membrum 4 An aliquo istorum modorum sumpsit Christus se ipsum in coena].
[Membrum 5 Qualis manducatio sit in anima glorificata].
[Membrum 6 An corpus Christi sumpserit Iudas in coend].
[Membrum 7 An sacramento saturari vel inebriari contingat].
[Membrum 1 An poenitentia sit virtus].
[Membrum 2 An poenitentia sit prima virtus].
[Membrum 3 An poenitentia timore concipiatur et quo timore].
[Membrum 4 An poenitentia sit vere virtus et qua sub ratione].
[Membrum 1 An poenitentia sit virtus generalis vel specialis].
[Membrum 2 An poenitentia revocet omnes defectus ad perfectum].
[Membrum 3 An poenitentia reparentur naturalia et gratuita].
[ Membrum 4 An poenitentia sit medicamentum vulneris].
[ Membrum 5 An poenitentia virtus idem sit quod res seu gratia sacramenti Poenitentiae]
[Membrum 1 Quid in Poenitentia sit res tantum, quid sacramentum tantum, quid res et sacramentum].
[Membrum 3 An passio Christi sub eadem ratione sit deletiva peccati originalis et actualis].
[Membrum 1 An Poenitentia sit commune sacramentum Legis Veteris et Novae].
[Membrum 2 Quando fuit instituta Poenitentia].
QUAESTIO LIII De iustificatione impii.
[Membrum 2 An iustificatio sit opusalicui personae divinae appropriatum].
[Membrum 3 An iustificatio fiat mediante gratia creata].
[Membrum 3 An in iustificatione aliquid exigatur ex parte nostra].
[ Membrum 4 De numero eorum auae exiguntur in iustificatione].
[Membrum 5 De ordine illorum quatuor in processu iustificationis].
[Membrum 6 An simul sint per instans peccatum et gratia].
[Membrum 1 An contritio sit idem cum iustificatione]
[Membrum 2 An contritio sit simul cum iustificatione]
[Membrum 3 An attritio sit idem quod contritio].
[Membrum 4 An contritio exigatur in omni iustificatione].
[Membrum 5 An attritio et contritio sint a Spiritu Sancto].
[ Membrum 6 An attritio possit fieri contritio].
[Membrum 7 De diversis causis attritionis].
[Membrum 1 Ali contritio possit esse ex timore filiali et qualiter sit causa iustificationis].
[Membrum 2 An praeceptum contritionis perfecte impleri possit in
[Membrum 3 An sit possibile simpliciter conteri de peccato].
[Membrum 4 De primo effectu contritionis, qui est conterere peccatum].
[Membrum 5 De secundo effectu, qui est lavatio seu mundatio].
[Membrum 6 De tertio effectu, qui est detersio caliginis].
[Membrum 7 De quarto effectu, qui est dimissio reatus poenae aeternae].
[Membrum 8 De ordine illorum effectuum].
QUAESTIO LV De sanatione mentis.
[ Membrum 1 Quid sit sanatio mentis].
[Membrum 2 An sanationem mentis mereri quis possit].
[Membrum 3 An sanatio mentis fiat per virtutes vel per sacramenta].
[Membrum 4 An sanatio fiat per omnes partes Poenitentiae vel per solam contritionem].
Membrum 5 An initium sanationis sit a confessione vel a contritione].
[Membrum 6 An simul insint sanitas et aegritudo].
[Membrum 7 An subito fiat illa sanatio vel successive].
[Membrum 8 Quare sanatio fidei appropriatur et cui fide].
(Membrum 1 Quid sit confessio.
[Membrum 2 An confessio sit necessaria ad iustificationem et ad ipsum initium iustificationis].
[Membrum 1 An confessio sit sacramentum].
[Membrum 2 Cuius virtutis actus sit confessio].
[Membrum 3 An sit Deo confitendum].
[Membrum 4 An Uniusmodi confessio sit de Lege naturae].
[Membrum 5 Quando primitus instituta fuit confessio].
[Membrum 6 De comparatione confessionis Veteris Legis ad confessionem Novae Legis].
(Membrum 7 An sit confitendum sacerdoti tantum vel etiam alii].
[Membrum 1 An teneamur confiteri ipsa peccata venialia].
[Membrum 2 An teneamur confiteri peccata mere interiora].
[Membrum 3 An non habens conscientiam mortalis peccati teneatur confiteri].
[Membrum 4 An confessio dividi possit vel de omnibus simul esse debeat].
[Membrum 5 An teneamur confiteri etiam circumstantias peccati]
[Membrum 1 An sint Matrimonii plura significata et quod sit principalius].
[Membrum 2 Quid in Matrimonio sit signum tantum, quid signatum tantum, et quid signum et signatum].
[Membrum 3 An Matrimonium fuerit signum linius duplicis conformitatis iam in paradiso].
[Membrum 4 Cuius gratiae causa sit Matrimonium].
[Membrum 5 Quando fuit institutum Matrimonii sacramentum].
[Membrum 1 An sacramentum quod est bonum Matrimonii differat a sacramento quod est Matrimonium].
[Membrum 2 Quid sit sacramentum quod est bonum Matrimonii].
[Membrum 3 An insolubilitas Matrimonii sit separabilis ab
[Membrum 4 Unde sit insolubilitas Matrimonii].
[Membrum 5 An altero coniugum convolante ad religionem ante copulam, maneat vinculum in reliquo].
[Membrum 6 An maneat vinculum in infidelibus altero coniugum transeunte ad fidem].
[Membrum 1 An Matrimonium sit bonum de genere honesti].
[Membrum 2 An matrimonium sit honestius ipsa virginitate].
[Membrum 3 An idem sit honestum in coniugio et virginitate].
[Membrum 1 et 2 Quid sit fructus et qualiter ab aurea aureolaque differt].
[Membrum 1 Quot modis dicatur fructus].
[Membrum 2 An fructus sit in carne aut in anima vel in utraque].
(Membrum 3 Secundum quam virtutem et quam vim animae determinentur fructus et aureola].
[Membrum 4 Secundum quam virtutem determinetur fructus].
[Membrum 5 An fructus et aureola spectassent homini in statu innocentiae].
[Membrum 6 An fructus conveniat etiam parvulis].
[Membrum 7 Quare et an sufficienter dividatur in centesimum, sexagesimum, trigesimum].
QUAESTIO LIX De repudio et divortio.
[Membrum 1 An repudium uxoris peccatum fuerit mortale et an a Moyse licite permissum].
[Membrum 2 An quod peccatum est possit fieri non peccatum permissione].
[Membrum 3 De causis repudii].
[Membrum 4 Quare non permissum est repudium in Lege naturae et Nova sicut in Veteri Lege].
[Membrum 1 Quid sit diuortium et qualiter differat a repudio].
[Membrum 2 An sola voluntas sit sufficiens causa divortii].
[Membrum 3 An defectus fidei in altero coniugum sit causa divortii].
[Membrum 4 Quare sola fornicatio sit causa divortii].
[Membrum 5 De solutione vinculi ante copulam carnalem].
[Membrum 6 Quare vir et mulier parificantur quoad divortium et non quoad repudium].
(Membrum 7 Quando non liceat dimittere adulteram et quando non liceat eamdem tenere).
[Membrum 8 De reconciliatione divortii et de pluribus uxoribus in antiquis Patribus].
[ Membrum 1 An licitum fuerit antiquitus simul habere plures
[Membrum 3 An licitum fuerit antiquis habere concubinam cum uxore].
[Membrum 4 An regibus licitum fuerit in Veteri Lege plures habere uxores).
[Membrum 3 Quot sint claves et an scientia sit clavis
[ Membrum 4 Quorum sint claves, an sacerdotum tanttum
[Membrum 5 An claves commissae sint Petro ut apostolo vel ut sacerdoti).
(Membrum 6 An claues sint bonorum tantum, vel etiam malorum].
[ Membrum 7 An eadem sit clavis qua ligatur in foro iudiciali et in foro poenitciitiali
(Membrum 1 Ubi institut ac sunt claves in Nova Lcge
(Membrum 2 Au aliquis usus clavium fuerit in Veteri Testamento
(Membrum 3 Quis sit usus clavis in foro poeiiitentiae
[Membrum 2 Quid sit relaxatio]
(Membrum 3 Cuius poenae fieri potest relaxatio
[Membrum 4 An relaxatio effectum sortiatur in pracsenti vel tantum in purgatorio].
(Membrum 5 Quacnam exiguntur ut relaxatio fieri possit].
[Membrum 6 An relaxatio fieri possit per sacerdotes minores].
(Membrum 7 An suis tantum subditis valcant cpiscopi relaxationes).
[Membrum 8 An insta aestiiiidtio requiratur et an Ecclesia
[Membrum 9 Quare datur indulgentia plenaria peregrinis Terrae Sanctae].
(Membrum 1 Quid sit resurrectio et quomodo differat a resuscitatione).
[Membrum 2 An sit resurrectio vel non].
(Membrum 3 An resurrectio sit naturalis vel miraculosa).
(Membrum 1 An resurrecti????atur aequivoce de resurrectione Christi et nostra).
[Membrum 2 Ad quid fuit resurrectio Christi principaliter et quare non citissima fuit].
[Membrum 3 An resurrectio Christi sit causa resurrectionis animae et corporis vel corporis tantum].
[Membrum 4 An resurrectio Christi sit causa resurrectionis bonorum et malorum vel bonorum tantum].
[Membrum 5 Quare corporum resurrectio simul, illa animarum non simul].
[ Membrum 1 Quid dicatur veritas humanae naturae].
[Membrum 2 Quid sit de veritate humanae naturae].
[ Membrum 3 An costa sit de veritate Adae aut Evae et in quo resurget].
[Membrum 4 ''An 'purissimi sanguines' Mariae sint de veritate eius aut Christi].''
(Membrum 1 An et qualiter elementa resurgent in corpore glorificato].
[Membrum 2 An humores resurgent in corpore glorificato).
(Membrum 3 An capilli et ungues resurgent in corpore glorificato].
[Membrum 4 An intestini resurgent in corpore glorificato]
Membrum 5 An corpora martyrum cum cicatricibus suis resurgent].
QUAESTIO LXVI De dotibus corporis gloriosi.
[Membrum 1 Quid sit dos secundum rem].
[Membrum 2 Quid sit dos quoad significationem et definitionem]
[Membrum 3 Quare quatuor tantum dotes, cum sponsae plura dentur].
[Membrum 5 An dotes qua dotes fuissent etiam in statu innocentiae et sine incarnatione]
[ Membrum 1 Quae et quot sint dotes].
(Membrum 2 An sint quatuor dotes, non plures nec pauciores].
[Membrum 3 An unum corpus subtilius erit altero vel ?gilius]
(Membrum 1 Qualis mutatio facta sit in corpore Christi transfiaiirato].
[Membrum 1 Quid sit raptus et an dicat separationem aniniae a corpore].
(Membrum 2 Secundum quam potentiam animae raptus fuit Panlus]
[Membrum 3 ''Quid sit 'tertium caelum' ad quod raptus est Paulus]''
[Membrum 4 An visio Pauli fuerit imaginaria vel intellectualis).
[Membrum 5 An visio Pauli fuerit per speciem vel in aenigmate].
(Membrum 6 A quibas animae potentiis fuit raptus seu alienatus].
[Membrum 7 Quis actus magis opponitur raptui].
[ Membrum 9 De differentia raptus ad visionem angeli et animae gloriosae].
(Membrum 10 De differeuti? raptus ad visionem propheticam et contemplativam]
[Membrum 11 De differentia raptus ad visionem Moysi].
(Membrum 12 De differentia raptus ad soporem Adae et ad visiones Ioannis].
APPENDIX I Aliae reportationes, redactiones, abbreviationes.
QUAESTIO III Quid resurget in corpore glorificato.
QUAESTIO XII De scientia Christi.
QUAESTIO XIII De libero arbitrio.
APPENDIX II Aliae quaestiones Alexandro forte spectantes.
APPENDIX III Quaestiones e scriptis Alexandri maxime compilatae.
APPENDIX IV Aliae quaestiones cum illis halesianis externe tantum connexae.
-2. Quaestio est de libero arbitrio: primo an sit liberum arbitrium in rationali creatura. Et videtur quod non sit: ait enim Magister in Sententiis, II libro, 24 dist.: " Libertas arbitrii est ab omni labe et corruptela rationis immunis atque voluntatis rectitudo ". Sed talis libertas in nullo fuit vel est, nisi in Christo vel Adam; ergo in nullo aliorum est vel fuit liberum arbitrium, cum ab ipsa libertate liberum appelletur.
Si dicatur quod est libertas naturae quae a coactione et necessitate est, et est libertas naturae secundum naturalia bona in quibus fuit primo instituta, et quod Magister intellexerit de illa Ubertate primitus instituta et quod non sumpsit generaliter, contra videtur dicere Augustinus, 15 Eccli., 14, super illud: Dereliquit cum, scilicet hominem, in manu consilii sui, Glossa: "Hacc manus potentia est liberi arbitrii, qua homo in primo statu stare potuisset, si voluisset et si mandata servasset ". Et haec est libertas de qua hic loquitur, scilicet generalis ; ergo prima distinctio nulla est.
Hicronymus in quadam epistola ad Diomccritum , probans quod liberum arbitrium esset: Deus bonus est voluntate, et creavit hominem ad imaginem et similitudinem suam; ergo creavit ipsum bonum voluntate. A simili ergo: Deus bonus est necessitate, et creavit hominem ad imaginem suam: ergo creavit eum bonum necessitate; ergo in ipso non est liberum arbitrium quod est flexibile ad opposita.
Item, Gen. 1, 31: Vidit Deus cuncta quae fecerat, et erant valde bona, sicut et ibi dicitur : Quodlibet creatum in se bonum fuit, sed universitas optima ; et hoc quia ibi universitas erat ad exemplar primi, quod est optimum. Sicut est in sigillo, sic fuit ibi: in forma enim cerae secundum se totam est similitudo formae sigilli, et non in parte. Dicatur ergo universalitas illa A, et B sit quaedam naturalis potentia bona, scilicet potentia bene faciendi et non non bene faciendi ; C vero sit potentia naturalis bona, scilicet bene faciendi et non bene faciendi. Cum igitur B melius sit et in se et in coniunctione ad A quam C, si A optimum, et B adiunctum erit ad A ad minus ratione alicuius partis A, qui ipsius A pars. Et sic videtur quod si illa universalitas optima, et homini inerit potentia bene faciendi et non non bene faciendi ; quare nec in ipso erit liberum arbitrium quod est flexibile ad opposita.
Si dicetur quod non necesse est B coniungi ad A, cum illud sit bonum naturale, diminuta erit universalitas aliquo bono naturali ; non ergo fuit optima: quod falsum est.
Item, cum maior fuisset similitudo illius universalitatis ad suum exemplar, si fuisset bene scilicet faciendi et non non bene faciendi, et hoc sit in ipso exemplari, quaeritur quare non fuit illa potentia in universalitate.
Item, dicit Bernardus quod in infantibus, dormientibus et insanis nihil boni vel mali imputatur quod faciunt, quoniam sicut non sunt suae compotes rationis, ita nec eis inest libertas arbitrii. Patet igitur quod in omni homine non sit liberum arbitrium.
Item Anselmus: "Malum defectus est libertatis ". Cum igitur liberum appelletur arbitrium a Ubertate, liberum autem quod est flexibile ad opposita est, non erit in homine, quoniam nec libertas a qua denominari possit, cum integra Ubertas dicatur in homine secundum naturam boni.
Item, quod liberum arbitrium sit in rationali creatura, sic probant: Ioannes Damascenus ait in libro De libero arbitrio, 15 cap.: "Omne generabile vertibile est: inanimata et irrationabilia secundum corporales alterationes, rationale secundum electionem, ut contemplativus quidem excogitatione, activus secundum consilium". Patet ergo quod, cum electio sit in eo, quod etiam liberum arbitrium a quo electio.
Item, in genere corporalium aliquid est movens et non motum, et aliquid mobile quod non est movens, sed motum tantum ; et hoc rationem materiae tenet, quae habet possibilitatem ad esse et non esse. Similiter ergo erit in spiritualibus, quod erit ibi potentia quaedam finita respectu boni tantum et quaedam infinita respectu boni et mali. Sed primum in illo genere fixum (I) est, quod non potest velle nisi bonum; ergo in eodem genere habebit sibi respondens ex opposito, quod quidem infinitum erit respectu boni et mali. Sed hoc ut ultimum proprie in illo genere, quod est homo, sive angelus secum sit in hoc sive non sit secundum naturam ; ergo liberum arbitrium erit in homine.
Item creatus est homo ad imaginem Trinitatis quantum ad potentiam, scientiam et voluntatem, sed non imago ; igitur aliter se habent in homine quam in ipsa imagine. Sed in imagine sunt secundum perfectam (!); igitur et haec in imagine (I) erunt, sed imperfecta. Quod verum est, nam in Deo est potentia facere quodcumque libet, in homine vero nonnisi quod libet ; et in Deo scientia est quodcumque libet, in homine nonnisi de quolibet erit; eodem modo erit de voluntate. Sed in Deo est voluntas ad bonum tantum ; igitur in homine diminuta erit haec potentia, scilicet ut sit in ipso voluntas boni et non boni. Patet ergo quod in homine est flexibilis voluntas ad opposita ; quare et liberum arbitrium.
Item, Hieronymus dicit : Deus creavit hominem ad imaginem suam: sed ipse voluntate bonus: ergo et hominem voluntate bonum creavit: non ergo necessitate bonum ; ergo in homine est liberum arbitrium.
Item, Bernardus: " Tolle liberum arbitrium, et non erit quod salvatur; tolle gratiam, et non erit unde salvetur. Deus auctor est salutis, liberum arbitrium autem tantum capax; hanc non potest dare nisi Deus, nec illius capax est nisi liberum arbitrium ". Sed patet quod homo factus. est ut particeps sit salutis, quod non potest esse nisi precedente merito ; et meritum praecedit principium merendi, quod est liberum arbitrium: ergo in homine est liberum arbitrium.
Item, homo bonus est non coactione. Probatio: nam creatura inferior non potest eum cogere: corporalis enim creatura non potest cogere spiritualem ; neque aequalis, cum utraque spiritualis ; neque superior, scilicet Deus, quoniam non vult. Patet ergo quod homo bonus est voluntate ; quare habet liberum arbitrium.
Ultimo quaeritur quid sit libertas arbitrii et quorum actuum sit principium, et utrum sit in brutis.
Responsio: Concedimus omnia quae pro parte altera opponuntur, scilicet quod liberum arbitrium sit, et amphora, si inveniantur.
Ad illud quod obicitur in oppositum per Sententias, dicimus quod triplex est libertas, scilicet naturae, a coactione ; gratiae, a peccato; gloriae, a miseria. Dicimus ergo quod Magister definivit libertatem gratiae, scilicet gratum facientis, quae contingit post libertatem naturae. Est et alia libertas gratiae gratis datae, quae primo fuit in Adam et praecessit libertatem naturae ; quae non est de qua loquitur beatus Augustinus super verbo Eccli.: Constituit Deus hominem etc. ; hic autem sermo est de libertate naturae ; quare cessat prima obiectio.
Ad illud: Deus fuit bonus necessitate, dicimus quod non est simile ad illud: Deus est voluntate bonus, quoniam cum dicitur: Deus creavit hominem ad imaginem suam, imago *portat convenientiam proportionalitatis exemplati ad exemplari cum ergo non sit proportio exemplati ad exemplar secundum id quod est esse bonum necessitate, nec potuerit esse secundum naturam, quoniam esse bonum necessitate importat perfectionem potentiae quae non potest dechnare ad malum, et hoc non potest esse in creatura per naturam, non potuit homo creari ad imaginem Dei secundum hoc, sed secundum id quod est voluntate bonum, quia et hoc in ipso homine esse potuit.
Ad illud de universitate potentiarum, dicimus quod illa potentia quae est velle bonum et non velle non bonum, non potest esse in creatura, sicut dictum est, secundum naturam, et quod omnis perfectio quae potest esse in creatura per naturam, fuit in universitate creaturarum. Quod notatum fuit in hoc quod dicitur: Et erant valde bona.
Si autem quaeratur quare non fuit praedicta potentia in homine per gratiam ad maiorem similitudinem sui ad exemplar, dicimus quod fuisset causa diminutionis gloriae suae. Unde Augustinus in libro De vera religione : "Meliores iudicavit Deus [servos] suos, si ei liberaliter deservirent "; meliores dico non quantum ad statum, sed quantum ad beatitudinis capacitatem, quia magnum quod(!) eis accrescit eo quod per merita ascenderent ad beatitudinem. Nam nec habuisset gloriam quam habet cum [postquam] peccavit, resurgit ; nec illam quam habet cum non cadit et potest cadere. Ex quo patet angelos maiorem habere gloriam quam habuissent si in suae creationis primordio confirmati fuissent.
-24. Ad aliud Bernardi de infantibus, dicimus quod liberum arbitrium consideratur et secundum naturam et secundum usum, et usum duplicem: rationis vel iudicii, et voluntatis. Unde ibi secundum naturam quantum ad usum rationis vel iudicii, non in potentia. Libertas enim gratiae gratum facientis est velle bonum et nolle malum ; unde velle malum defectus est huiusmodi libertatis (8). Libertas autem naturae, a qua denominatur liberum arbitrium, est velle bonum et non bonum; non dico malum, nam velle malum sic explicite opponitur libertati gratiae, ratione alterius partis, scilicet nolle malum; unde sic dictum, libertatis gratiae defectus est velle malum.
In brutis autem etsi sit virtus appetitiva, tamen quia potius inest eis secundum passionem quam secundum actionem: possunt enim in illa semper cogi, et quia non est in eis voluntas, liberum autem arbitrium magis sit in actione quam passione, immo cuius motus principium cogi non possit, non est in eis liberum arbitrium.
Ex quo patet principium etiam omnium illorum actuum in homine qui cogi non possunt. Et si aliquis motus videatur posse cogi, cuius est principium, non est verum in quantum est principium illius, immo aliquid corporale erit principium illius. Hoc autem bene contingere est, quod unius motus duplex est principium, ut in eleemosyna et similia.
-26. Post quaeritur quid sit liberum arbitrium. Anselmus: "Liberum arbitrium est potestas servandi rectitudinem propter se, id est propter rectitudinem ". Sed videtur quod non umversalis definitio, nam liberum arbitrium et in omni homine dicitur, scilicet iusto, iniusto, praedestinato et praescito, electo et reprobato ; potentia servandi rectitudinem non est in aliquo reprobato in inferno. Quod videtur: potestas servandi est propter servatum ; si ergo potestas servandi, erit et servatum ; et [si] ipsum servatum non erit actu, nec ipsa potentia servandi erit. Aliter enim esset otiosa. Ubi ergo non est servandum, nec potestas servandi. Sed in damnatis non est servandum: ergo nec potestas servandi. Aliter, ut pracdictum est, videtur otiosa. Non igitur in eis erit liberum arbitrium. Quod falsum est.
Item, liberum arbitrium in homine est potestas servandi rectidutinem et etiam deserendi. Cum igitur oppositorum sit illa potentia et determinatur per alterum tantum, quare insufficienter.
Item, dicit 'propter se' id est rectitudinem ; quod non videtur, nam ipsa rectitudo non est finis sibi, immo ad aliud est; ergo nec ipsa rectitudo servanda est propter se: sic enim fieret finis quod non est finis.
Item, Augustinus: "Liberum arbitrium est facultas rationis et voluntatis, qua bonum eligitur gratia assistente, malum vero gratia desistente ". Sed hoc non videtur conveniens, quia dicit Anse1-mus: " Si aliquid additum minuit illud cui additur, et si separatum auget, non est pars illius"; ergo potestas malum eligendi non est pars liberi arbitrii, quia potestas malum eligendi minuit libertatem in quantum hujusmodi ; ergo non est pars libertatis ; ergo male definit per illam.
Item, dicit 'facultas rationis et voluntatis'. Sed ratio cognitiva et voluntas affectiva est; sed haec genere differunt ; ergo una non erit illorum facultas. Ergo liberum arbitrium non erit una facultas; vel si erit una, non erit rationis et voluntatis.
Item, Bernardus sic definit: "Liberum arbitrium est consensus ob voluntatis inamissibilem Ubertatem, et rationis indeclinabile iudicium". Ex hoc videtur quod liberum arbitrium sit consensus. Sed consensus, potestas et facultas ad diversa genera reducuntur ; quare videtur quod, si liberum arbitrium sit unum, non sit alterum. Quae ergo est istarum intentionum differentia ?
Respondeo quod liberum arbitrium diversas habet rationes, secundum quas diversimode definitur. Habet enim rationem ad id ad quod est; habet rationem ad illa quorum est; habet rationem ad id a quo est, et habet rationem ad id in quod est. Quantum ad id ad quod est, definitur ab Anse1mo: est enim proprie ad rectitudinem servandam. Quoniam, etsi in nobis sit principium recipiendi rectitudinem, tamen secundum hoc non videtur dici liberum arbitrium, quia in hoc non sumus ad imaginem, cum hoc in ipsa non sit. Item nec secundum quod est principium deserendi rectitudinem, quoniam nec hoc est in imagine. Principium autem resumendi non est in nobis. Quare relinquitur quod solum ad hoc sit, scilicet servandi rectitudinem, quia secundum hoc sumus ad imaginem. Aliorum tamen etiam est, ut deserendi et recipiendi, sed non est ad illa. Convenit ergo praedicta definitio de libero arbitrio prout comparatur ad id ad quod est, et secundum quod communiter est in Deo et in angelis.
Definitio autem Augustini est secundum ea quorum est, scilicet actuum diversorum, et secundum quod convenit tantum rationali creaturae, non Creatori. Haec autem dicitur oppositorum, et non ad opposita: non enim est ad malum eligendum. - Sed definitio Bernardi data est penes id a quo est. Consensus enim importat in se quod voluntatis est et quod rationis. Unde Bernardus: "Deus operatur tria in nobis, scilicet cogitare, velle et perficere. Primum sine nobis, secundum nobiscum, tertium per nos facit. Immutando malam (!) cogitationem, nos praevenit; mutando (I) bonam voluntatem, nos sibi per consensum iungit: ministrando consensui facultatem, foris per apertum opus opifex innotescit)). Et sequitur: "Nec primum quidem facimus, nec ultimum, sed medium". Liberum ergo arbitrium respicit velle, quantum ad hoc quod dicitur 'immutando malam voluntatem', et in hoc consentit divinae voluntati immutanti, scilicet nostram nobilitatem (I). Liberum ergo arbitrium secundum hoc comparatur ad fid) a quo est, quia a bona voluntate Dei quae immutat nostram voluntatem malam.
Sed quarta definitio, scilicet "liberum de voluntate iudicium", est penes id in quod, quia liberum arbitrium est in velle iudicium: hoc enim est terminus liberi arbitrii, non dico finis.
Ad illud quod obicitur de rectitudine in damnatis, dicimus quod potestas servandi rectitudinem est praeter rectitudinem: quia si non, bonus cum malus efficitur, statim amitteret liberum arbitrium, quod falsum est. Unde, sive rectitudo sit sive non, in homine est liberum arbitrium, quoniam et potestas servandi rectitudinem.
Ad id, quod otiosa erit in damnatis vel daemonibus, dicimus quod non, quia eadem potestas est servandi rectitudinem et deserendi sive elongandi ab ea, prout dictum est. Unde, etsi in ipsis otiosa sit quantum ad id quod est servare rectitudinem, non tamen quantum ad alteram (I): possunt enim magis et magis elongare: quod quidem est in eis ad ostensionem iustitiae Dei, et alter effectus in electis est ad ostensionem miscricordiae Dei.
Ad illud quod dicunt, quod non plene definit, quoniam illa potestas oppositorum est, dicimus quod potestas oppositorum est multipliciter: quandoque est ad utrumque per se: quandoque ad alterum per se, sed etiam alterius est, etsi non ad ipsum: quandoque ad alterum tantum, et nullo modo, nec ad alterum nec alterius. Liberum ergo arbitrium sic ad alterum est, quod tantum est alterius, ut praedictum: est unde, quando definitur ad id ad quod est, debet definiri tantum quantum ad hoc quod est servare etc. Illa ergo consideratio intelligenda est: quando est potestas oppositorum et aequalitcr.
Ad illud, quod propter se, dicimus quod duplex est rectitudo: increata, quae in Deo, et creata, ad quam servandam iniunctum est liberi arbitrii ; quae etiam tendit ad increatam. Si ergo liberum arbitrium definitur secundum quod commune est Deo et homini, rectitudo illa sumitur pro increata. Aliter tamen servanda est ab homine, quoniam ut finis eius ad quem est: a Deo vero non ut finis proprie, quoniam sibi finis proprie non est, sed solummodo ut finis ratione, scilicet in Deo ratio solum rationem finis tenet respectu sui. Si autem definiatur secundum quod convenit creaturae tantum, prima rectitudo stat pro rectitudine creata ; et hoc quod dicitur 'propter ''se' ''stat pro increata, ut sit sensus: servandi rectitudinem creatam propter se, id est propter rectitudinem increatam.
Ad illud: omne quod additum minuit etc, dicimus quod liberum arbitrium multis modis accipitur: liberum a necessitate sive a coactione, a culpa et miseria. Liberans a coactione vel necessitate est a natura; liberans a miseria datur per gloriam: liberans a culpa per gratiam. Quando ergo dicit: 'quod additum' etc, non intelligitur de libertate naturae, quia non potest augeri vel minui. Unde Bernardus: "Voluntas sicut in bono, ita et in malo acque perdurat; aeque liberum arbitrium tam in [bono quam in] malo integre perseverat". Sed accipit respectu eius quod est a miseria vel a culpa. Potest enim miseria augeri vel minui, et culpa. Unde magis liberum potest [esse] ab iis; et potestas eligendi malum pars est liberi arbitrii secundum quod creaturae est tantum ; quare bene definivit Augustinus.
Ad quod obicitur per Bernardum: "Liberum arbitrium est consensus" etc, dicimus quoniam potestas ordinatur ad finem: unde secundum quod ipsum comparatur ad finem, dicitur potestas: quod consideravit Anselmus. Sed Augustinus consideravit prout est ad opposita: unde dixit facultatem: facultas, quasi facile movens. Bernardus vero consideravit prout est capax meriti, scilicet consentiendo bonae voluntati Dei immutanti nostram malam voluntatem ; unde recte appellavit consensum, qui est per arbitrium rationis et libertatem voluntatis.
Sed nonne dicitur liberum arbitrium in non consentiendo ? Verum est, ratione coactionis. Tamen notandum est quod duplex est coactio: quaedam sufficiens, et haec non cadit in liberum arbitrium; et quaedam inducens, et haec bene cadit in liberum arbitrium.
Item, Bernardus: "Divinae similitudinis primum gradum tenet liberum arbitrium in Deo; secundum angeli; tertium Adam tenuit, nos vero ultimum, daemones nullum "; quare videtur liberum arbitrium non esse in daemonibus.
Ad quod dicitur quod illud intelligitur de libertate a culpa et miseria sive poena: hanc non habent; sed libertatem naturae habent. Huius autem libertatis, quae a miseria et culpa, recte dixit quod homo ultimum tenet gradum in vita ista: nunc etsi a culpa possit [esse] immunis, sed non a poena.
Item, "liberum arbitrium est facultas rationis" etc. Dicimus quod cognitiva est duobus modis: speculativa et practica; nam secundum se speculativa est, sed prout inclinatur ad operandum discretive practica est; et secundum hoc non cedit in diversum genus a voluntate. Unde bene dicit Philosophus quod voluntas in ratione est. Una enim est potentia substantiae quae cognoscit operabilia et quae bono inclinatur. Quod patet per tale exemplum: in corpore gravi est ponderositas qua ipsum tendit ad centrum, et inclinatio quae, si non fuerit aliquid prohibens, ipsum mittit in centrum. Et sic dicimus quod potestas cognoscens operabilia et quae inclinatur ad bonum, eadem est in substantia; nec cedunt in diversum genus, sed solum differunt ratione. Et quod hoc verum sit, habetur 13Matth., 37, super illud: Donec fermentatum est totum, Glossa: " Rationalis, in qua discretio virtutum; concupiscibilis, in qua est desiderium virtutum ; irascibilis, in qua est odium vitiorum". Haec omnia fermentantur, id est (in) unum rediguntur, id est in unitatem, licet ratione distinguantur.
-44. Post haec quaeritur secundum quid attendatur liberum arbitrium, an secundum (rationem aut secundum) voluntatem tantum vel secundum utrumque, vel sit potestas separata ab utroque. Et videtur quod separata ab illis, quoniam imago Trinitatis est in anima et in parte cognitiva et ex parte motivae, scilicet ratio, voluntas ; tertium aliud quod erit, non videtur nisi liberum arbitrium. Videtur ergo separatum esse et a ratione et a voluntate. Illud etiam quod ratio ex parte motivae ponitur secundum quod practica est, ut praediximus, et respicit operabilia. Voluntas etiam in utrumque, quia est voluntas ad cognoscendum, et est voluntas ad operandum: sic in motiva ordinabitur, ut ratio Filio, voluntas Spiritui Sancto et liberum arbitrium Patri.
Item ad idem: Richardus de S. Victore: "Vicinius adhaeret Deo eiusque tenet imaginem ; et sicut Deus omnium caput, ita liberum arbitrium principium: et sicut Deus cogi non potest, ita liberum arbitrium. A Deo enim non cogitur, quia fecit ipsum liberum ; et ab alio cogi non potest ", ut praedictum est. Si ergo vicinius adhaeret Deo quam aliae potentiae, videtur separatum ab aliis.
Item, ratio est quaedam particularis potentia ad cognoscendum, et voluntas singularis ad appetendum ; sed liberum arbitrium non est singularis potentia, quia dicit Augustinus: " Cum de libero arbitrio loquimur, non de parte animae loquimur, sed de tota ". Si ergo universalis potentia differt a particulari, et liberum arbitrium differt a ratione et voluntate.
Item, Damascenus: "Libero arbitrio libere arbitratur, libere iudicat, libere vult, libere consiliatur, libere appetit" etc. Ecce ponit potentiam eius universalem, et universalis motor a particulari motore distinguitur ; ergo liberum arbitrium a ratione et voluntate.
Item, quod non distinguatur, Damascenus: "Liberum arbitrium nihil aliud voco nisi voluntatem"... Item, Bernardus: "Non incongrue... Ex quo videtur quod idem sit quod voluntas.
Item, quod sit idem rationi, videtur: Augustinus: " Ab arbitrando ideo congrue... tantum ergo ad rationem refertur, cuius est arbitrari.
Item, Bernardus distinguit inter liberum arbitrium... Dicit enim quod primi est discernere quid liceat... quidve non libeat. Sed discernere rationis est; quare videtur idem esse rationi.
Item, Damascenus: Liberum arbitrium magis est... Refertur ergo ad potentiam motivam in quantum est activa. Motus autem seiungitur ab actione secundum essentiam: separatur ergo liberum arbitrium a voluntate secundum essentiam.
Item, voluntas appetitus esti sed appetitus est in rationalibus et irrationalibus. Sed liberum arbitrium non cedit in idem genus cum rationali parte et irrationali animae ; voluntas autem cedit, quia est in genere appetitus; relinquitur ergo quod liberum arbitrium distinguitur.
-53. Item, quod non sit idem rationi... Item, Bernardus: "Conformatio est ut faciat imago in corpore quod sapientia facit in orbe... Item, ipsa sapientia potentissima est; ergo et ipsum in corpore: ergo erit universalis potestas imperans.
Respondeo: Concedo quod est potestas universaliter imperans, et sicut motor universalis praesidet toti orbi, et ita hoc est universalis motor in anima. Sed nota quod in trinitate quae est ex parte cognitivae, sicut dicit Augustinus, mens habet imaginem in potendam (I) cognoscendi, et similitudinem in potentiam (!) diligendi; unde mens uno modo totam cognitivam comprehendit, alio modo condividitur contra intelligentiam et voluntatem. Mens autem dicitur... Et notandum quod aliquando sumitur distincte, aliquando indistincte, ut mens ex altera parte... et voluntas in inclinando. Similiter et alia solvi possunt.
-57. Quacstio est de libero arbitrio secundum quod penes ipsum attenditur meritum... Circa primum sic: Bernardus: " Nemo putet... Item, Bernardus: " Eo dicitur liberum arbitrium... Non ergo aeque liber ; non ergo aeque liberum est arbitrium in bono et in malo; ergo non aeque facit liberam voluntatem.
Item, Bernardus: "Liberum arbitrium tenet quemdam locum medium... deiformis est". Ex hoc videtur quod liberum arbitrium inferius sit ratione, et liberum dicatur quia potest converti ut sequatur appetitum carnis et spiritum Dei, scilicet rationem. Item ex hoc sequitur, ut videtur, quod sit in summa (!) potentiarum rationalium ex parte motiva, cum ipsum sit immediatum carni: aliter non videretur medium inter spiritum Domini et carnis appetitum. Quod si verum est, non est ergo potentissimum, ut supra dictum est, nec universalis motor in anima vel in corpore sicut Deus in orbe.
Item, in definitione liberi arbitrii dicitur quod medium est inter bonum et malum in appetendo. Et videtur quod non, per id quod dicit Dionysius... vel apparens bonum. Ratio ergo boni semper cadit sub appetitu. Quod si verum est, non dicetur liberum arbitrium ab eo quod medium inter bonum et malum in appetendo. Ad idem facit quod dicitur Matth.: Aut unum diliget et alterum odio habebit etc: unde semper erit, ut videtur, in appetitivo boni.
Respondeo: Liberum arbitrium dupliciter accipitur, sicut habetur 25 dist. II Sententiarum... Secundum vero quod liberum arbitrium appropriatur creaturae, sic dicitur prout est in bonum et malum: et sic accipitur a beato Bernardo Hugonc de S. Victorc in pracdictis auctoritatibus. Ab eis enim accipitur libertas secundum quod appropriatur rationali creaturae, et sic est libertas quia potest in hoc vel illud consentire: quare non est in altero tantum, sed in utroque.
Ad hoc quod dicit Bernardus: Nemo putet etc, dico... Unde Augustinus, De eccl. dogmatibus: " Liberum... faciendo".
Ad illud, quod in malo est servitus, dico quod acque libera est, nam ex neutra parte cogitur, sed propria voluntate ducitur. Unde dicimus quod liberum arbitrium aequc liberum est quantum ad libertatem natnrae, non autem quantum ad libertatem culpae vel miseriae. Unde Bernardus... non aufertur.
Ad illud, quod liberum arbitrium est medium: quare ultima potentia etc, respondeo quod spiritus Domini dicitur ille qui semper remurmurat contra malum et stimulat quantum potest in bonum. De hoc 2 Malach., 15: Custodite spiritum vestrum etc. Inter hunc spiritum... sed infra illum spiritum; et ratio et voluntas similiter. Unde notandum quod aliquid determinatum est in bono tantum, ut ille spiritus: aliquid in malo, ut fomes in appetitu carnis ; indifferentia sunt praedicta: liberum arbitrium in eligendo, ratio in discernendo, voluntas in appetendo.
Post quaeritur quare non dicitur liberum arbitrium simplici nomine, sicut ratio et voluntas ; ex quo videtur quod non deberet esse una vis. Quod etiam sic probatur: unius potentiae in genere unus est actus in genere, ut appetitivae; et unius potentiae in specie unus est actus in specie. Ergo quo modo potentia est, eo modo habebit actum.
Sed quod una potentia sit, videtur, quia universalis motor est in anima. Sicut ergo universalis motor habet particularem motum cum consideratur in particularibus viribus, universalem cum abstrahitur ab illis, sic et liberum arbitrium habebit cum secundum se considerabitur. Quaero ergo quis sit ille. Sed quod nullum habeat, videtur: est facultas rationis et voluntatis ; alium ergo habebit ex parte rationis, alium ex parte voluntatis, nam rationis est discernere, voluntatis eligere.
Item, Damascenus: Anima rationalis [tres] habet potentias sibi naturaliter insitas: rationalitatem, qua Deum cognoscat: voluntatem, ut diligat; facultatem, ut Deo obtemperet. Quia vel respicit summam bonitatem, et sic habet potentiam qua potest Deum diligere: vel summam veritatem, et sic habet potentiam qua potest Deum cognoscere; vel habet illam qua potest consequi utrumque, et sic facultas. Ergo liberum arbitrium, si naturalis potentia est, refertur ad aliquam istarum. Sed non ad primam, quia illa determinata est ad cognoscendum ; neque ad secundam, quia determinata est ad diligendum: refertur ergo ad tertiam quae ad utrumque, scilicet ad facultatem. Quod videtur, quia e contrario istis dividitur, rationi et voluntati scilicet.
Responsio: Dicimus quod duplex est voluntas: una. bulisis scilicet, quae naturaliter insita est ad bonum: et altera. thclisis. quae sequitur deliberationem quae est in hoc bono vel illo. Et notandum quod sicut aliquid est bonum quod non statim deprehenditur esse bonum, sic prima bonitas ; similiter aliquid est quod non statim offert se in sua veritate in omnibus quantum de se est, scilicet prima veritas in quantum omnis est veritas. Ubi ergo est bonum quod offert se, non est ibi necessarium nisi voluntas, quia per se est in hoc: ubi autem non statim se offert, ibi necessarium est adiutorium potentiae, scilicet cognitivae ut cognoscat bonum. Sed quia adhuc potest [esse] error in cognitiva, exigitur electiva quae dicitur liberum arbitrium. Ad hoc ergo necessariae sunt plures potentiae, ut quod una non potest, plures possint. Primo ergo necessaria est potentia cognitiva, deinde electiva: post venit voluntas, cuius est inclinari in illud quod praeelectum est, et hoc propter bonum ad quod nata fuit. Liberum ergo arbitrium situm habet inter spiritum Domini et carnis appetitum. Et haec sic ordinantur: primo spiritus Dei: secundo cognitiva boni determinativa, quae dicitur cognitiva naturalis: tertio appetitiva boni determinata, quae dicitur naturalis appetitiva: post cognitiva indeterminata et appetitiva indeterminata: deinde liberum arbitrium: post voluntas: ultimo appetitus carnis. Unde liberum arbitrium situm habet in medio. Habet ergo liberum [arbitriuni] in se aliquid quod est a parte voluntatis, et aliquid quod est a parte rationis, eligere scilicet, quod est rationis et voluntatis.
Ad hoc quod obicitur, [quod si una] potentia est, unum habebit actum, dicimus quod duplex est eius actus... Ibi autem solus (!) ille actus necessarius est, ubi nec ratio in cognitione, nec voluntas in appetitu determinatae sunt.
Ad illud, utrum respiciat appetitum boni vel mali, dico quod respicit tantum appetitum boni et electionem boni: tamen est et boni et mali. Appetitus enim semper respicit speciem boni, non tamen oportet quod subsit ibi.
Ad illud, quod creatura rationalis tres habet potentias, dicimus quod est voluntas... accidit tamen non obedire.
-78. Post quacritur utrum liberum arbitrium idem sit quod proheresis... Deinde quacritur quae est illa potentia secundum quam meritum vel demeritum... potest tenere formam arbitri.
-142. Quaestio est de potestate liberi arbitrii et in quid possit de se et ante corruptionem et post, cum bonum dicatur multipliciter, scilicet bonum naturae... retinens eum ne cadat in deterius.