QUAESTIO III

De ascensione.

Quaestio est an sit et quomodo sit mutatio corporis glorificati de loco ad locum; et hoc quaeritur ratione eius quod ascensio est mutatio a superiori (!) loco. Deinde quaeritur cuius sit ascensio et descensio. ratione illius auctoritatis : Qui ascendit, ille est qui descendit. Tertio ad quid sit ista ascensio, scilicet ad locum, vel ad dignitatem ampliorem. Quarto de effectibus ascensionis, qui diversis locis Scripturae tanguntur. Dicitur ad Eph. (4, 8) quod ascendens duxit captivam captivitatem: item (4, 10): Ut adimpleret omnia. Et iterum dicitur a Sanctis quod aperta fuit tunc porta paradisi. Item quid dicitur proprie 'dextera Patris', ad quam ascendens dicitur sedere ?

Videtur autem primo quod non sit mutatio localis corporis glorificati : mutatio enim est actus imperfectus ; est ergo cum aliqua carentia. Et hoc patet, quia omnis motus est propter aliquid habendum : ergo habito, est completio vel in ipso vel in altero. Sed glorificatum corpus est in summa perfectione quae ei convenit ; ergo corpus glorificatum non est mutabile de loco ad locum.

Si forte dicatur quod perfectionem habet secundum substantiam, et non secundum virtutem, et ideo adhuc mutabile, contra: proportio est eadem unius corporis luminosi ad motum et cuiuslibet: et voco corpora luminosa corpora supercaelestia. Si ergo corpora supercaelestia non moventur nisi dum est imperfectio aliqua in eis vel in aliis secundum naturam, et habita illa perfectione quiescunt, sicut dicitur ad

Rom. (8, ergo corpora glorificata, cum sint maxime caclcstia, habita illa perfectione quiescunt. Ergo non erunt agilia: supervacuum enim esset in eis ponere potentiam sine actu aliquo .

Praeterea, animae glorificatae si deesset aliquid quod ei competeret, non esset summe gloriosa et beata ; unde ipsa habet quidquid eam habere convenit. Pari ratione de corpore glorificato ; ergo, si convenit corpori glorificato habere locum determinatum, tunc plene glorificatum habebit illum locum. Ergo corpus plene glorificatum non movebitur: ergo non competit ei ascensio vel descensio.

Praeterea, corpus glorificatum cum movetur de uno loco ad alterum, aut describit spatium medium, aut non. Et videtur describere, nam aliter non videretur ascendere, immo statim esset in termino. Praeterea, cum sit corpus divisibile, ita quod pars post partem describat locum, ergo movebitur successive describendo spatium intermedium.

Contra hoc est quod, si describeret spatium intermedium, ergo non aeque cito inaequalia spatia essent pertransita. Sed dicit Augustinus in Quaestionibus de resurrectione quod " utraque intervalla pari celeritate contingit, ut radius qui non citius pervenit ad propinquiora spatia opposita quam ad remotiora".

Deinde quaeritur cuius sit ista ascensio, propter illud verbum in Ioan. (3, 13): Nemo ascendit etc. "Descendere enim et ascendere, sicut dicit Ioannes Damascenus , sunt actiones circumscripti corporis "; si ergo attribuuntur Filio Dei, hoc erit secundum humanam naturam, et hoc secundum corpus. Si ergo secundum corpus non descendit, ergo non ascendit.

Quod autem secundum corpus non descendit, patet per hoc quod corpus illud non fuit in caelo. Sed eius dicitur descensus primo, quod est in termino a quo est descensus, et iste terminus fuit caelum; ergo non descendit secundum corpus ; quare non ascendit, cum eidem primo hoc attribuatur.

Forte diceretur quod 'descandere' non dicitur ibi proprie, sed translative: sed sive sic sive sic, necesse est habere mutationem localem vel quasi localem: ergo rei mutabilis vel quasi mutabilis exsistentis. Sed mutatio descensus non fuit nisi aut (in) persona divina, aut in natura divina; sed neutra est mutabilis. Praeterea utraque est ubique; ergo non convenit ei proprie vel translative descendere. Et tamen dicit Glossa quod Filius secundum quod Deus descendit, secundum quod homo ascendit.

Si vero dicatur quod 'descendere' nihil aliud est quam uniri inferiori naturae cum non esset prius unitum: cum hoc conveniat communiter tam personae divinae quam naturae, utraque descendit ; ergo haec est concedenda: 'divina natura descendit'.

Contra: quod convenit naturae, convenit toti Trinitati: inseparabilis enim est actus totius Trinitatis . Sed hic non est verum quod Pater descendit aut Spiritus Sanctus; ergo nec est vera haec: 'divina natura descendit'. Praeterea videtur ipse sermo Domini dissonare, quia dicit : Nemo ascendit nisi qui descendit ; ergo vult quod hominis sit descensus sicut et ascensus. Sed divina natura non est homo: ergo nec ille descensus est eius de quo factus est sermo.

Item quaerunt (utrum), si non esset eius descensus, esset noster ascensus in caelum secundum corpus. Quod non videtur, quia sicut se habet sua resurrectio ad nostram resurrectionem, ita sua ascensio ad nostram. Sed eius resurrectio est causa nostrae resurrectionis : ergo eius ascensio est causa nostrae ascensionis. Et hoc dicit Augustinus : "Ascendit caput, ut sequacibus membris latum panderet ingressum ". Sed [si] non esset descensio eius, non esset eius ascensio: ergo si non esset eius descensio, non esset nostra ascensio.

Contra: alius modus nostrae liberationis fuit possibilis , quo liberaretur [a culpa] anima et a poena corpus: ergo si non esset descensio, nihilominus adhuc esset nostra ascensio.

Deinde quaeritur ad quid fuit ista ascensio. Et dicitur in Glossa ad Eph. (4, 10), super illud: Qui descendit, ipse est qui ascendit: Qui super omnes est "loco et dignitate ".

Sed videtur hoc falsum quantum ad illud quod dicitur de loco. Cum enim angeli sunt spiritus, spiritus autem non sunt in loco corporali per se: definit autem Ioannes Damascciuis locum dicens quod "locus est corporalis finis eius quod continet secundum quod huiusmodi^ sic autem non habet se corpus ad essentiam angelorum ; restat ergo quod contineantur, eo quod sunt creaturae spirituales, loco spirituali. Sed caelum spirituale est natura superius caelo corporali; cum ergo ascensio corporis non possit esse nisi ad summum locum corporale, non erit ascensio Christi secundum corpus supra angelos.

Quod fortasse aliquis concederet, et diceret quod intelligitur hoc secundum animam et non secundum corpus eius, ita quod secundum locum spiritualem ascensio eius est secundum spiritum supra angelos ; et quia ascendit usque ad caelum Trinitatis, quod videtur quod est supra caelum angelorum, sicut dicit glossa Hieronymi in Glossa super Genesim.

Contra hoc est primo, quod non tantum intelligitur quantum ad locum spiritualem, sed corporalem. Dicit enim Ioannes Damascenus quod angelus " dicitur esse in loco quia adest intelligibili loco et circumscribitur ubi operatur". Sed oportet quod omnis operatio eius, qua se habet ad res corporales, sit inferior loco caelo ultimo, ubi tantum contemplaturi restat ergo quod, si angeli dicuntur esse in loco corporali, iste erit inferior loco ad quem humana natura secundum corpus in Christo est exaltata.

Praeterea, videtur quod non sit exaltata usque ad caelum Trinitatis. Caelum enim Trinitatis est ipsa Trinitas. Non enim, sicut dicit Ioannes Damascenus , aliud est locus eius quam ipse proprie: continens enim in quantum huiusmodi nobilius est contento. Sed Trinitas est supra humanam naturam, in quantumcumque exaltata sit creatura. Non enim hic est dicere 'supra' nisi dignitate et gloria. Restat ergo quod, si non sint plures caeli ex parte superiori, nisi caelum angelorum et caelum Trinitatis, et anima Christi non est exaltata usque ad caelum Trinitatis, erit ergo in summo caelo angelorum, ut unum sit caelum angelorum continens animas et angelos. Sed cum non separetur loco corpus unitum animae ab anima, erit corpus Christi supra locum angelorum.

Deinde de effectu ascensionis. Et constat quod habet proprium effectum, non tamen quantum ad ipsum, sed quantum ad nos. Omnis enim eius operatio propter nos. Sicut et passio proprium habet effectum, et resurrectio proprium, ita habebit ascensio proprium.

Si forte dicatur quod ascensio aperit ianuam, sive dat introitum regni caelorum, contra: venerabilis Beda, super Marc. 15,33, super illud: Hora sexta, Glossa: "Divinae pietatis ordo poscebat ut eodem temporis articulo, quo Adae praevaricanti obcluserat, latroni poenitenti ianuam reseraret paradisi "; ergo ianua per passionem aperta est.

Et iterum Beda, super Luc. (3, 21), super illud: Baptizato Iesu et orante, Glossa: "Dum aquas Iordanis subiit, nobis ianuam caeli pandit; et dum caro innoxia frigentibus aquis tangitur, opposita quondam nobis rumphaea exstinguitur". Ex his auctoritatibus videtur elici quod ascensio non aperuit ianuam.

Si forte diceretur quod aperuit ascensio quantum ad effectum, sed illa duo, scilicet passio et baptismus, quantum ad causam, non videtur verum. Quod enim obstruitur aditus regni caelorum, non est nisi per aliquam causam quae est ex parte eius qui introire debet, non ex parte caeli quod debet introire. Hoc autem non est nisi peccatum aut poena peccati ; sed hoc removetur per passionem Christi et baptismum ; ergo nullum effectum superaddit ascensio.

Si forte dicatur quod ascensio est causa ascensionis nostrae secundum corpus, non secundum animam: hoc enim videtur fieri per passionem et resurrectionem, hoc non videtur verum. Si non esset ascensio, nihilominus meruisset suam glorificationem in se et in corpore, et impedimentum esset ablatum per passionem et baptismum. Ergo esset introitus animae cum corpore in caelum etiam si non esset ascensio; ergo ascensio non est causa nostrae ascensionis secundum corpus.

Praeterea, dicitur in epistola ad Ephesios (4, 8) quod Ascendetis Christus in altum, captivam duxit captivitatem. Aut hoc intelligitur secundum animas, aut secundum corpora unita animabus. Non enim videtur intelligi ex ordine verborum de illa liberatione quae facta fuit in descensu ad inferos. Haec enim praecessit ascensionem, et dicitur quod 'ascendens duxit': ergo ex virtute verborum ascensio est causa istius ductionis. Aut ergo quoad animas per se, aut quoad corpora. - Quoad animas non videtur, cum illae, facta ablatione poenae quae est carentia visionis Dei,

statim essent in caelo, cum Dei visione fruerentur. Unde videtur hoc esse factum per resurrectionem quae ducit in gloriam plenam, nam in resurrectione unita fuit caro glorificata animae glorificatae, et hoc est plena gloria animae.

Si vero dicatur quod hoc intelligitur secundum corpora, contra: ista het in generali resurrectione et ascensione: qua enim ratione de quibusdam corporibus glorificatis, eadem ratione de aliis: et ita relinquitur quod in generali resurrectione, non in ascensione fuit ductio in regnum caelorum.

Similiter quaeritur de illo verbo Apostoli ad Eph. (4, 10): Ascendit super omnes caelos,ut omnia impleret ; et dicit Glossa: " Suis donis". Numquid ascensio dedit causam alicuius effectus omni creatiirae ? Non videtur: non enim in hoc meliorata fuit creatura elementaris, et sol, et luna, et sic de aliis.

Deinde quaeritur de 'dextera Patris', in qua dicitur sedere post ascensionem, quid scilicet dicatur. Constat quod corporaliter loquendo non habet dexteram neque sinistram. Praeterea, si spiritualiter intelligitur, non videtur tantum intelligi de eo: dicitur enim in Evangelio a Domino: Sedere enim ad dexteram non est meum dare vobis, sed quibus paratum est etc: ergo omnes praedestinati habebunt illud 'sedere ad dexteram' spiritualiter.

Si forte dicatur quod 'dextera Patris' sunt potiora bona Patris , et haec aut huiusmodi non habet alia creatura: sed adhuc quaeritur quae sunt illa potiora bona Patris. Si dicatur quod hoc est quod est Deus, quod summe potens etc, secundum hoc et Spiritus Sanctus sedet ad dexteram Patris ; secundum hoc [ipse Christus] ab aeterno sedet ad dexteram Patris, et non [hoc] meruisset sua passione, cum dicatur ad Phil. (2, 9): Propter quod dedit illi nomen quod est super omne nomen. - Si forte intelligitur de Christo secundum quod homo, et hoc non fuit ab aeterno, non videtur verum: quia nulla creatura in quantum huiusmodi potest pervenire ad aequalitatem gloriae Creatoris, et ita non est secundum quod homo in potioribus bonis Patris.

Respondeo: Ad primum (3-4) dicendum quod corpus glorificatum est in summa perfectione secundum substantiam et secundum qualitatem, licet non semper sit verbi gratia suum [ubi quod] maxime conveniens est; unde potest ei competere ratio motus secundum quod est exitus de potentia ad 'ubi' sibi conveniens. Praeterea, si sit in... maxime convenientis secundum naturam, non erit motus de loco ad locum signum imperfectionis in eo, sicut nec in angelis glorificatis cum moventur ad haec inferiora ; sed est signum imperfectionis in illis propter quorum utilitatem moventur. Vel est manifestatio potentiae, quia potest esse subito ubi vult anima cui coniungitur. Nec est simile de sole et luna et huiusmodi corporibus, quibus non est unita potentia voluntatis; sed ordinantur ad corpus glorificatum unitum animae habenti voluntatem ; unde quiescunt illo fine habito. Haec enim moventur ad perfectionem corporis animati anima rationali ; unde ista habita quiescunt. Sed corpus huiusmodi adhuc erit agile, ut ostendatur conformitas organi ad virtutem moventem: ut quemadmodum voluntas potest transire subito ab uno volito ad aliud, ita corpus, quod est organum eius, subito potest esse ubi vult.

Ad id vero quod obicitur de motu corporis glorificati per medium (5), dicendum est quod, licet transeat medium, minime tamen pars eius commetitur se parti illius, immo improportionaliter se habet ad ipsum, et nullatenus est prohibens ipsum. Non differt si plus et minus in tempore, sive subito vel repente est ab A in B. Nihilominus tamen hoc corpus est divisibile, et illud in sui natura ; sed haec divisio non est commensurabilis illi divisioni.

Ad id vero quod obicitur de similitudine inter animas et corpora (4), dicendum quod anima glorificata habet locum spiritualem, scilicet Deum, qui non deest ei, eo quod sit ubicumque ; similiter et angelus. Non sic autem est de corpore glorificato, quod loco circumscribitur. Propterea (I), sicut cum anima primam habet stolam, adhuc deest ei secunda stola, ita corpus, cum primo glorificatur, non habet locum vel 'ubi' sibi maxime convenientem, sed movetur ad ipsum.

Ad id quod quaeritur, cuius sit ascensus et cuius sit descensus proprie (7), respondeo quod, licet descendere et ascendere sit circumscripti corporis, ubi proprie sumitur et primo, haec tamen dico relatione ad corpus circumscriptum sive definitum: et est planum in ascensione. In descensu autem aliter est, quia descensus ille non fuit nisi iunctio cum corporali natura, cum prius non esset; fuit autem haec iunctio subita. Attribuitur ille descensus personae divinae habenti humanam corporalem naturam: descendere enim dicitur in utero, et non intercedit hic mutatio media, quemadmodum in ascensione.

Si vero obiciatur de illo descensu, cui primo secundum rationem convenit (8), dicendum quod Filius Dei descendit, etsi dicatur quod Deus descendit in supposito personaliter, vel si pro natura, tunc secundum quod est in uno personaliter, et ita non oportet quod conveniat toti Trinitati. Non enim attribuitur divinae essentiae nisi m quantum est in uno personaliter, scilicet Filio Dei.

Si vero quaeratur utrum descendere conveniat naturae divinae, cum natura descendit et divina natura non est homo (9), dicendum est quod, sicut Filio Dei secundum quod homo attribuitur descensus, ita non proprie dicitur de divina essentia quod descendit: quia ei proprie dicitur attribui descensus, cui conveniunt proprietates esse inferioris. Sed de Filio Dei aut Deo secundum quod personaliter tenetur dicuntur hae proprietates, quia mortalis, quia passibilis, quod in loco secundum quod homo. Non sic autem de divina natura, quam non communicat homo, sed fit unita. Unde plus est in ratione descensus quam in ratione naturae, quia communicatio idiomatum, id est proprietatum, sicut dicit Ioannes Damascenus .

Ad id vero quod obicitur, utrum si non esset eius descensio, esset nostra ascensio (10), respondeo quod non secundum convenientiam optimam, sicut dicit Augustinus in libro De Trinitate : "Et alius modus liberationis erat possibilis, sed nullus convenientior".

Ad aliud vero quod obicitur quantum ad locum ad quem facta est ascensio (12), dicendum quod ad corporalem in fine summae nobilitatis, corporeum separatum ab anima. Locus autem spiritualis licet sit dignior genere loco corporali in quantum huiusmodi, nihilominus simul sunt; unde (ascensio) ad locum spiritualem non distinguetur ab ascensione ad locum corporalem. Unde, cum corpus Christi ascendit ad locum corporalem, anima ascendit ad locum spiritualem. Quemadmodum in ordine locorum spiritualium superior est anima Christi quocumque angelo, sic est dicere quod in loco corporali superius est corpus Christi unitum animae eius angelis prout sunt in loco corporali secundum accidens.

Ad id vero quod obicitur de caelo animae Christi, utrum sit in caclo Trinitatis (16), dicendum quod ipsa est exaltata usque ad caelum Trinitatis [exclusive], quod caelum Trinitatis est ipsa Trinitas. Nisi dicatur per illum modum, quod omne superius continet inferius in suo ordine .

Ad id vero quod obicitur de effectu ascensionis (18): nihilominus per passionem aperta fuit ianua paradisi et quoad animam et quoad corpus.

Ad id vero quod obicitur, quod ablata poena peccati, nihil restat nisi introitus paradisi, respondeo quod, licet anima sibi et corpori meruerit introitum, ablata poena per passionem, nihilominus conveniens fuit dux qui viam ostendit per quam fit ascensio secundum corpus ad locum convenientem.

Ad id quod obicitur per hoc quod dicitur 'ascendens duxit' etc. (21), dicendum quod secundum vim verborum et ordinem, licet aliter exponat Glossa, ascensio quae secundum corpus fuit, fuit causa exemplaris ascensionis generalis, quae fit post resurrectionem generalem. Unde sic est intelligendum: ascendens duxit causaliter illam multitudinem, quae ante passionem fuit captivitas et quoad corpus et quoad animam; et post passionem captiva quantum secundum corpus, quoad corpus poenalitatis et esse iterum captivitas captiva: ut ergo naturae duplex captivatio et duplex liberatio a poena animae et corporis, et tunc erit in effectu ductio.

Ad id vero quod obicitur de adimpletione omnium per ascensionem (22), dicendum est quod vel 'omnia' dicuntur rationales creaturae, quae miserationem (I) Spiritus Sancti quantum in se est faciunt adimplere; et hoc non esset factum nisi recessisset carnalis amor, secundum quod dicit Dominus : Si ego non abiero, Paraclitus non veniet ad vos. Hoc autem factum fuit in ascensione. Tunc enim recessit amor carnalis de ipso, et propter hoc conveniens fuit ut veniret spiritualis. - Vel 'omnia' accipiuntur pro omnium principiis quae innovabuntur in resurrectione, cum omnia elementa innovabuntur ; et tunc exponitur per consequens ad expositionem praedictam de ductione. Nam in die iudicii vernet Filius et sedebit in sede maiestatis, ad exemplum quo ascendit. secundum quod dicitur : Sic veniet quemadmodum vidistis eum, (et) fiet omnium innovatio, scilicet corporum elementorum, et corporum supercaelestium, et rationalium creaturarum.

Ad ultimum dicendum est quod 'dextera Dei' communiter [accipitur] secundum quod dicitur 'vita aeterna', prout dicitur in Matth. (25, 34): Et tunc dicetur [his] qui erunt a dextris, id est qui ad vitam aeternam sunt ordinati ; proprie secundum quod 'potiora bona Patris'. Hoc autem contingit dupliciter: vel ut essentialiter sumantur illa bona, et ita ab aeterno habuit Spiritus Sanctus illa potiora bona; vel ut bona dicuntur omnia ea quae potest alteri personae divinae communicare: communicat enim Filio quod ab ipso procedit Spiritus Sanctus, et hoc est bonum. Hoc autem habet Filius in quantum est imago Patris. Christus autem secundum quod homo communicat per unionem omnia bona imaginis, et ita est in potioribus bonis Patris: non [quod] secundum quod homo sit aequalis Patri, sed qui est homo est aequalis Patri in quantum est Filius Dei, et sic sedet a dextris.

Vel 'potiora bona' dicuntur quae nunquam Pater communicavit alii creaturae; haec autem creatura est super omnem creaturam. Sed eodem modo possent dici potiora bona Filii et Spiritus Sancti, quia et haec communicant Filius et Spiritus Sanctus ; nisi dicamus quod ei attribuatur quia Pater est principium totius Trinitatis, sicut dicit Augustinus .