S. AURELII AUGUSTINI HIPPONENSIS EPISCOPI DE SERMONE DOMINI IN MONTE SECUNDUM MATTHAEUM LIBRI DUO .

 CAPUT PRIMUM. 1. Sermonem quem locutus est Dominus noster Jesus Christus in monte, sicut in Evangelio secundum Matthaeum legimus, si quis pie sobriequ

 CAPUT II.---4. Beati mites quoniam ipsi haereditate possidebunt terram: illam credo terram, de qua in Psalmo dicitur, Spes mea es tu, portio mea in t

 CAPUT III.---10. Sunt autem omnes istae octo sententiae. Jam enim caetera compellans loquitur ad illos qui aderant, dicens: Beati eritis, cum vobis ma

 CAPUT IV.---11. Videtur ergo mihi etiam septiformis operatio Spiritus sancti, de qua Isaias loquitur (Isai. XI, 2, 3), his gradibus sententiisque cong

 CAPUT V.---13. Beati eritis, inquit, cum vobis maledicent, et persequentur vos, et dicent omne malum adversum vos, mentientes, propter me. Gaudete et

 CAPUT VI.---16. Rectissime itaque sequitur, Vos estis sal terrae: ostendens fatuos esse judicandos, qui temporalium bonorum vel copiam sectantes, vel

 CAPUT VII.---18. Sic luceat, inquit, lumen vestrum coram hominibus, ut videant bona facta vestra, et glorificent Patrem vestrum qui in coelis est. Sic

 CAPUT VIII.---20. In hac sententia sensus duplex est secundum utrumque tractandum est. Nam qui dicit, Non veni solvere Legem, sed implere aut addend

 CAPUT IX.---21. Dico enim vobis, quia nisi abundaverit justitia vestra plus quam Scribarum et Pharisaeorum, non intrabitis in regnum coelorum: id est,

 CAPUT X.---26. Deinde hic sequitur: Si ergo obtuleris munus tuum ad altare, et illic recordatus fueris quod frater tuus habet aliquid adversum te rel

 CAPUT XI.---29. Esto, inquit, adversario tuo benevolus cito dum es in via cum eo ne forte te tradat adversarius judici, et judex tradat te ministro,

 CAPUT XII.---33. Audistis quia dictum est antiquis, Non moechaberis. Ego autem dico vobis, quia omnis qui viderit mulierem ad concupiscendum eam, jam

 CAPUT XIII.---37. Deinde sequitur, et dicit: Si autem oculus tuus dexter scandalizat te, erue eum, et projice abs te: expedit enim tibi ut pereat unum

 CAPUT XIV.---39. Dictum est autem, Quicumque dimiserit uxorem suam, det illi libellum repudii. Haec justitia minor est Pharisaeorum, cui non est contr

 CAPUT XV.---40. Illud magis solet sollicitare animum parvulorum, qui tamen secundum praecepta Christi jam vivere gestiunt, quod alio loco ipse Dominus

 CAPUT XVI.---43. Exoritur hic altera quaestio, cum Dominus causa fornicationis permittat dimitti uxorem, quatenus hoc loco intelligenda sit fornicatio

 CAPUT XVII.---51. Iterum, inquit, audistis quia dictum est antiquis, Non pejerabis, reddes autem Domino jusjurandum tuum. Ego autem dico vobis, non ju

 CAPUT XVIII.---54. Sed jam ut istam quoque concludamus summam, quid laboriosius et operosius dici aut cogitari potest, ubi omnes nervos industriae sua

 CAPUT XIX.---56. Sequitur ergo Dominus, et dicit: Audistis quia dictum est, Oculum pro oculo, et dentem pro dente. Ego autem dico vobis, non resistere

 CAPUT XX.---62. In his sane generibus trium exemplorum nullum genus injuriae praetermissum esse video. Namque omnia in quibus improbitatem aliquam pat

 CAPUT XXI.---69. Deinde adjungit, et dicit: Audistis quia dictum est, Diliges proximum tuum, et oderis inimicum tuum. Ego autem dico vobis, diligite i

 CAPUT XXII.---73. Sed illud magis urget istam quaestionem, quod dicit apostolus Joannes, Si quis scit peccare fratrem suum peccatum non ad mortem, pos

 CAPUT XXIII.---78. Quod autem consequenter positum est, Ut sitis filii Patris vestri qui in coelis est, ex illa regula intelligendum est, qua et Joann

 LIBER SECUNDUS. In posteriorem partem sermonis Domini in monte, contentam Matthaei capp. sexto et septimo.

 CAPUT PRIMUM.---1. Misericordiam, usque ad cujus tractationem liber primus terminum accepit, sequitur cordis mundatio, unde iste sumit exordium. Cordi

 CAPUT II.---5. Cum ergo facis eleemosynam, inquit, noli tuba canere ante te, sicut hypocritae faciunt in synagogis et in vicis, ut glorificentur ab ho

 CAPUT III.---10. Et cum oratis, inquit, non eritis sicut hypocritae, qui amant in synagogis et in angulis platea rum stantes orare, ut videantur ab ho

 CAPUT IV.---15. Sed jam considerandum est quae nos orare ille praeceperit, per quem et discimus quid oremus, et consequimur quod oramus. Sic itaque or

 CAPUT V.---17. Utatur ergo voce Novi Testamenti populus novus, ad aeternam haereditatem vocatus, et dicat, Pater noster qui es in coelis: id est, in s

 CAPUT VI.---20. Deinde sequitur, Adveniat regnum tuum. Sicut ipse Dominus in Evangelio docet, tunc futurum esse judicii diem, cum Evangelium praedicat

 CAPUT VII.---25. Quarta petitio est, Panem nostrum 1280 quotidianum da nobis hodie. Nolite cogitare de crastino de nobis hodie: Operamini escam quae

 CAPUT VIII.---28. Sequitur quinta petitio, Et dimitte nobis debita nostra, sicut et nos dimittimus debitoribus nostris. Debita, peccata dici manifestu

 CAPUT IX.---30. Sexta petitio est, Et ne nos inferas in tentationem. Nonnulli codices habent, inducas, Ne nos patiaris induci in tentationem inducas.

 CAPUT X.---36. Sed harum septem petitionum consideranda et commendanda distinctio est. Nam cum vita nostra temporaliter nunc agatur, atque speretur ae

 CAPUT XI.---38. Videtur etiam mihi septenarius iste numerus harum petitionum congruere illi septenario numero, ex quo totus iste sermo manavit. Si eni

 CAPUT XII.---40. Sequitur de jejunio praeceptum, pertinens ad eamdem cordis mundationem, de qua nunc agitur. Nam et in hoc opere cavendum est ne subre

 CAPUT XIII.---44. Recte ergo sequitur, et praecipit, qui mundando cordi nostro instat, dicens: «Nolite vobis condere thesauros in terra, ubi tinea et

 CAPUT XIV.---47. Quod autem sequitur, et dicit, Nemo potest duobus dominis servire, ad hanc ipsam intentionem referendum est, quod consequenter exponi

 CAPUT XV.---49. Ideo, inquit, dico vobis, non habere sollicitudinem animae vestrae quid edatis, neque corpori vestro quid induatis. Nonne, anima plus

 CAPUT XVI.---53. «Nolite ergo, inquit, solliciti esse, dicentes. Quid edemus, aut quid bibemus, aut quid vestiemur: haec enim omnia Gentes quaerunt. S

 CAPUT XVII.---56. Quaerentibus enim primum regnum et justitiam Dei, id est, hoc praeponentibus caeteris rebus, ut propter hoc caetera quaeramus, non 1

 CAPUT XVIII.---59. Et quoniam cum ista vel procurantur in futurum, vel si causa non est quare illa impendas, reservantur, incertum est quo animo fiat,

 CAPUT XIX.---63. Et quoniam de temerario et iniquo judicio nos hoc loco Dominus monet: vult enim ut simplici corde et in unum Deum intento faciamus qu

 CAPUT XX.---67. Sed quoniam potest nonnullos Dei praeceptis obtemperare cupientes nomen simplicitatis decipere, ut sic putent vitiosum esse aliquando

 CAPUT XXI.---71. Cum igitur praeceptum esset ne sanctum detur canibus, et margaritae ante porcos mittantur, potuit auditor occurrere et dicere, consci

 CAPUT XXII.---74. Firmitas autem et valentia quaedam ambulandi per sapientiae viam, in bonis moribus constituta est, qui perducuntur usque ad mundatio

 CAPUT XXIII.---77. Sed hoc quia paucorum est, jam incipit de investiganda et possidenda sapientia loqui, quod est lignum vitae: cui utique investigand

 CAPUT XXIV.---78. Hic ergo illi qui promittunt sapientiam cognitionemque veritatis quam non habent, praecipue cavendi sunt sicut sunt haeretici, qui

 CAPUT XXV.---82. Sed quoniam quamvis quisque oculo mundo sit, id est, simplici et sincero corde vivat, non potest tamen cor alterius intueri quaecumq

Chapter IV.

11. Hence also the sevenfold operation of the Holy Ghost, of which Isaiah speaks,30    Isa. xi. 2, 3.    “The address puts us into the proper attitude of prayer. It indicates our filial relation to God as ‘Father’ (word of faith), fraternal relation to our fellow-men (‘our,’ word of love), and our destination of ‘heaven’ (word of hope).” seems to me to correspond to these stages and sentences. But there is a difference of order: for there the enumeration begins with the more excellent, but here with the inferior. For there it begins with wisdom, and closes with the fear of God: but “the fear of the Lord is the beginning of wisdom.” And therefore, if we reckon as it were in a gradually ascending series, there the fear of God is first, piety second, knowledge third, fortitude fourth, counsel fifth, understanding sixth, wisdom seventh. The fear of God corresponds to the humble, of whom it is here said, “Blessed are the poor in spirit,” i.e. those not puffed up, not proud: to whom the apostle says, “Be not high-minded, but fear;”31    Rom. xi. 20.    Ps. xxxiv. 18.i.e. be not lifted up. Piety32    Augustin follows the Septuagint, which has “piety” instead of “the fear of the Lord” in the last clause of Isa. xi. 2.    Gen. iii. 19. corresponds to the meek: for he who inquires piously honours Holy Scripture, and does not censure what he does not yet understand, and on this account does not offer resistance; and this is to be meek: whence it is here said, “Blessed are the meek.” Knowledge corresponds to those that mourn who already have found out in the Scriptures by what evils they are held chained which they ignorantly have coveted as though they were good and useful. Fortitude corresponds to those hungering and thirsting: for they labour in earnestly desiring joy from things that are truly good, and in eagerly seeking to turn away their love from earthly and corporeal things: and of them it is here said, “Blessed are they which do hunger and thirst after righteousness.” Counsel corresponds to the merciful: for this is the one remedy for escaping from so great evils, that we forgive, as we wish to be ourselves forgiven; and that we assist others so far as we are able, as we ourselves desire to be assisted where we are not able: and of them it is here said, “Blessed are the merciful.” Understanding corresponds to the pure in heart, the eye being as it were purged, by which that may be beheld which eye hath not seen, nor ear heard, and what hath not entered into the heart of man:33    Isa. lxiv. 4 and 1 Cor. ii. 9.    1 Cor. iii. 17. and of them it is here said, “Blessed are the pure in heart.” Wisdom corresponds to the peacemakers, in whom all things are now brought into order, and no passion is in a state of rebellion against reason, but all things together obey the spirit of man, while he himself also obeys God: and of them it is here said, “Blessed are the peacemakers.”34    This is guarded against misconstruction in the Retract. I. xix. 1.    Ps. lxxvi. 1.

12. Moreover, the one reward, which is the kingdom of heaven, is variously named according to these stages. In the first, just as ought to be the case, is placed the kingdom of heaven, which is the perfect and highest wisdom of the rational soul. Thus, therefore, it is said, “Blessed are the poor in spirit, for theirs is the kingdom of heaven:” as if it were said, “The fear of the Lord is the beginning of wisdom.” To the meek an inheritance is given, as it were the testament of a father to those dutifully seeking it: “Blessed are the meek, for they shall inherit the earth.” To the mourners comfort, as to those who know what they have lost, and in what evils they are sunk: “Blessed are they that mourn, for they shall be comforted.” To those hungering and thirsting, a full supply, as it were a refreshment to those labouring and bravely contending for salvation: “Blessed are they which do hunger and thirst after righteousness, for they shall be filled.” To the merciful mercy, as to those following a true and excellent counsel, so that this same treatment is extended toward them by one who is stronger, which they extend toward the weaker: “Blessed are the merciful, for they shall obtain mercy.” To the pure in heart is given the power of seeing God, as to those bearing about with them a pure eye for discerning eternal things: “Blessed are the pure in heart, for they shall see God.” To the peacemakers the likeness of God is given, as being perfectly wise, and formed after the image of God by means of the regeneration of the renewed man: “Blessed are the peacemakers, for they shall be called the children of God.” And those promises can indeed be fulfilled in this life, as we believe them to have been fulfilled in the case of the apostles. For that all-embracing change into the angelic form, which is promised after this life, cannot be explained in any words. “Blessed,” therefore, “are they which are persecuted for righteousness’ sake, for theirs is the kingdom of heaven.” This eighth sentence, which goes back to the starting-point, and makes manifest the perfect man, is perhaps set forth in its meaning both by the circumcision on the eighth day in the Old Testament, and by the resurrection of the Lord after the Sabbath, the day which is certainly the eighth, and at the same time the first day; and by the celebration of the eight festival days which we celebrate in the case of the regeneration of the new man; and by the very number of Pentecost. For to the number seven, seven times multiplied, by which we make forty-nine, as it were an eighth is added, so that fifty may be made up, and we, as it were, return to the starting-point: on which day the Holy Spirit was sent, by whom we are led into the kingdom of heaven, and receive the inheritance, and are comforted; and are fed, and obtain mercy, and are purified, and are made peacemakers; and being thus perfect, we bear all troubles brought upon us from without for the sake of truth and righteousness.

CAPUT IV.---11. Videtur ergo mihi etiam septiformis operatio Spiritus sancti, de qua Isaias loquitur (Isai. XI, 2, 3), his gradibus sententiisque congruere. Sed interest ordinis: nam ibi enumeratio ab excellentioribus coepit, hic vero ab inferioribus. Ibi namque incipit a sapientia, et desinit ad timorem Dei: sed initium sapientiae timor Domini est. Quapropter si gradatim tanquam ascendentes numeremus, primus ibi est timor Dei, secunda pietas, tertia scientia, quarta fortitudo, quintum consilium, sextus intellectus, septima sapientia. Timor Dei congruit humilibus, de quibus hic dicitur, Beati pauperes spiritu, id est non inflati, non superbi: quibus Apostolus dicit, Noli altum sapere, sed time (Rom. XI, 20); id est, noli extolli. Pietas congruit mitibus: qui enim pie quaerit, honorat sanctam Scripturam, et non reprehendit quod nondum intelligit, et propterea non resistit, quod est mitem esse: unde hic dicitur, Beati mites. Scientia congruit lugentibus, qui jam cognoverunt in Scripturis quibus malis vincti teneantur, quae tanquam bona et utilia ignorantes appetiverunt: de quibus hic dicitur, Beati qui lugent. Fortitudo congruit esurientibus et sitientibus: laborant enim desiderantes gaudium de veris bonis, et amorem a terrenis et corporalibus avertere cupientes: de quibus hic dicitur, Beati qui esuriunt et sitiunt justitiam. Consilium congruit misericordibus: hoc enim unum remedium est de tantis 1235 malis evadendi, ut dimittamus, sicut nobis dimitti volumus; et adjuvemus in quo possumus alios, sicut nos in quo non possumus cupimus adjuvari: de quibus hic dicitur, Beati misericordes. Intellectus congruit mundis corde, tanquam purgato oculo, quo cerni possit quod corporeus oculus non vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit (Isai. LXIV, 4; et I Cor. II, 9): de quibus hic dicitur, Beati mundi corde. Sapientia congruit pacificis, in quibus jam ordinata sunt omnia, nullusque motus adversus rationem rebellis est, sed cuncta obtemperant spiritui hominis, cum et ipse obtemperet Deo : de quibus hic dicitur, Beati pacifici.

12. Unum autem praemium quod est regnum coelorum, pro his gradibus varie nominatum est. In primo, sicut oportebat, positum est regnum coelorum, quod est perfecta summaque sapientia animae rationalis. Sic itaque dictum est, Beati pauperes spiritu; quoniam ipsorum est regnum coelorum: tanquam diceretur, Initium sapientiae timor Domini. Mitibus haereditas data est, tanquam testamentum patris cum pietate quaerentibus: Beati mites; quoniam ipsi haereditate possidebunt terram. Lugentibus consolatio, tanquam scientibus quid amiserint, et quibus mersi sint: Beati qui lugent; quoniam ipsi consolabuntur. Esurientibus et sitientibus saturitas, tanquam refectio laborantibus fortiterque certantibus ad salutem: Beati qui esuriunt et sitiunt justitiam; quoniam ipsi saturabuntur. Misericordibus misericordia, tanquam vero et optimo consilio utentibus, ut hoc eis exhibeatur a potentiore, quod invalidioribus exhibent. Beati misericordes; quoniam ipsorum miserebitur. Mundis corde facultas videndi Deum, tanquam purum oculum ad intelligenda aeterna gerentibus. Beati mundi corde; quoniam ipsi Deum videbunt. Pacificis Dei similitudo, tanquam perfecte sapientibus formatisque ad imaginem Dei per regenerationem renovati hominis: Beati pacifici; quoniam ipsi filii Dei vocabuntur. Et ista quidem in hac vita possunt compleri, sicut completa esse in Apostolis credimus . Nam illa omnimoda in angelicam formam mutatio, quae post hanc vitam promittitur, nullis verbis exponi potest. Beati ergo qui persecutionem patiuntur propter justitiam; quoniam ipsorum est regnum coelorum. Haec octava sententia, quae ad caput redit, perfectumque hominem declarat, significatur fortasse et circumcisione octavo die in Veteri Testamento; et Domini resurrectione post sabbatum, qui est utique octavus, idemque primus dies; et celebratione octavarum feriarum, quas in regeneratione novi hominis celebramus; et numero ipso Pentecostes. Nam septenario numero septies multiplicato, quo fiunt quadraginta novem, quasi octavus additur, ut quinquaginta compleantur et tanquam redeatur ad caput: quo die missus est Spiritus sanctus, quo in regnum coelorum ducimur, et haereditatem accipimus, et consolamur; et pascimur, et misericordiam consequimur, et mundamur, et pacificamur; atque ita perfecti, omnes 1236 extrinsecus illatas molestias pro veritate et justitia sustinemus.