S. AURELII AUGUSTINI HIPPONENSIS EPISCOPI SOLILOQUIORUM LIBRI DUO .

 CAPUT PRIMUM. Precatio ad Deum.

 2. Deus universitatis conditor, praesta mihi primum ut bene te rogem, deinde ut me agam dignum quem exaudias, postremo ut liberes. Deus per quem omnia

 3. Te invoco, Deus veritas, in quo et a quo et per quem vera sunt, quae vera sunt omnia. Deus sapientia, in quo et a quo et per quem sapiunt, quae sap

 4. Quidquid a me dictum est, unus Deus tu, tu veni mihi in auxilium una aeterna vera substantia, ubi nulla discrepantia, nulla confusio, nulla transi

 5. Jam te solum amo, te solum sequor, te solum quaero, tibi soli servire paratus sum, quia tu solus juste dominaris tui juris esse cupio. Jube, quaes

 6. Ad te ambio, et quibus rebus ad te ambiatur, a te rursum peto. Tu enim si deseris, peritur: sed non deseris, quia tu es summum bonum, quod nemo rec

 CAPUT II. Quid amandum.

 CAPUT III. Cognitio Dei.

 CAPUT IV. Certa scientia quae.

 10. R. Ergo lineam in duas lineas per longum scindi, manifestum tibi est nullo modo posse? A. R. A. R. A. R. A. R. A. R. 0875 A. R.

 CAPUT V. Dissimilium eadem aut par scientia.

 CAPUT VI. Sensus animae in quibus percipit Deum.

 13. Cum ergo sanos habuerit oculos, quid restat? A. Ut aspiciat. R.

 CAPUT VII. Fides, spes, charitas quo usque necessariae.

 CAPUT VIII. Quae ad cognoscendum Deum necessaria.

 CAPUT IX. Amor nostri.

 CAPUT X. Amor rerum corporis et externarum.

 CAPUT XI. Externa commoda non propter se, sed propter alia vera bona possunt admitti verius quam expeti.

 19. R. Ita istud dicis, quasi ego nunc requiram quid speres. Non quaero quid negatum non delectet, sed qui delectet oblatum. Aliud est enim exhausta p

 CAPUT XII. Nihil expetendum nisi quatenus conducit ad summum bonum, nihil horrendum nisi quatenus avocat.

 21. R. Dolor corporis restat, qui te fortasse vi sua commovet. A. 0881 R

 CAPUT XIII. Quomodo et quibus gradibus perspiciatur sapientia. Amor verus.

 23. R. Prorsus tales esse amatores sapientiae decet. Tales quaerit illa cujus vere casta est, et sine ulla contaminatione conjunctio. Sed non ad eam u

 CAPUT XIV. Ipsa sapientia medetur oculis ut videri possit.

 25. R. Hoc modo posset et iste oculus corporis dicere: Tum tenebras non amabo, cum solem videro. Videtur enim quasi et hoc ad ordinem pertinere, quod

 26. A. Tace, obsecro, tace. Quid crucias? quid tantum fodis alteque descendis? Jam flere non duro, jamjam nihil promitto, nihil praesumo, ne me de ist

 CAPUT XV. Anima quomodo cognoscitur. Fiducia erga Deum.

 28. R. Quid? cum castus aliquis moritur, censes mori etiam castitatem? A. R. A. R. A. R. A. R. A. R. A. R. A.

 29. R. Verane tibi videtur ista sententia: Quidquid est, alicubi esse cogitur? A. R. A. R. A. R. A. R. A. R.

 30. A. Habeo gratiam, et ista mecum atque adeo tecum, quando in silentio sumus, diligenter cauteque tractabo , si nullae se tenebrae immittant, suique

 LIBER SECUNDUS. In eo secum Augustinus de vero et falso copiose disputat, ut demum veritatis perpetuitate bene perspecta, animam ipsam hominis, quae v

 CAPUT PRIMUM. De immortalitate hominis.

 CAPUT II. Veritas perpetua.

 CAPUT III. Si falsitas semper erit, et sine sensu esse non poterit, sequitur animam aliquam semper exstituram.

 4. R. Illud nunc responde, utrum tibi videatur posse fieri ut aliquando falsitas non sit. A. R. A. R. A. R. A. R.

 CAPUT IV. Ex falsitatis seu veritatis perpetuitate possitne colligi animae immortalitas.

 6. R. Videnturne tibi quaeque corporea, id est sensibilia, intellectu posse comprehendi? A. R. A. R. A. R. A. R. A. R. A.

 CAPUT V. Verum quid sit.

 8. R. Defini ergo verum. A. R. A. 0889 R. A. R. A.

 CAPUT VI. Unde falsitas, et ubi.

 10. R. Prius quid sit falsum, etiam atque etiam ventilemus. A. R. A. R. A. R. A. R. A. R. A.

 11. R. Sed haec omnis silva, nisi me fallit, in duo genera dividi potest. Nam partim aequalibus in rebus, partim vero in deterioribus est. Aequalia su

 12. R. Atqui oportet patienter feramus, donec nobis caeteri sensus renuntient in veri similitudine habitare falsitatem. Nam et in ipso auditu totidem

 CAPUT VII. De vero et simili. Soliloquia cur dicta.

 14. R. Ridiculum est si te pudet, quasi non ob idipsum elegerimus hujusmodi sermocinationes: quae quoniam cum solis nobis loquimur, Soliloquia vocari

 CAPUT VIII. Unde verum aut falsum.

 CAPUT IX. Quid falsum, quid fallax et quid mendax.

 17. A. Perge, quaeso nunc enim fortasse de falsis non falsa docere coepisti: sed jam illud genus exspecto quale sit quod dixisti, esse tendit et non

 CAPUT X. Quaedam eo vera quo falsa.

 CAPUT XI. Disciplinarum veritas. Fabula quid. Quid sit grammatica.

 20. R. Quid ipsa grammatica? nonne si vera est, eo vera est quo disciplina est? Disciplina enim a discendo dicta est: nemo autem quae didicit ac tenet

 21. R. Responde nunc quae disciplina contineat definitionum, divisionum, partitionumque rationes. A. R. A. R. A. R. A. R. A.

 CAPUT XII. Quot modis quaedam sint in alio.

 CAPUT XIII. Immortalitas animae colligitur.

 24. R. Noli gemere, immortalis est animus humanus. A. R. A. R. A. R. 0897

 CAPUT XIV. Excutitur superior syllogismus.

 26. R. Vides quam non frustra tantos circuitus egerit nostra ratiocinatio. Quaerebamus enim quid sit veritas, quod ne nunc quidem in hac quadam silva

 CAPUT XV. Veri et falsi natura.

 28. R. Ex eo, quantum memini, veritatem non posse interire conclusimus, quod non solum si totus mundus intereat, sed etiam si ipsa veritas, verum erit

 29. R. Numquidnam ergo dicitur veritas, nisi qua verum est quidquid verum est? A. R. A. R. A. R. A. 0899 R. A. R. A. R. A. R. A. R. A.

 CAPUT XVI. An meliora deteriorum nominibus vocari possint.

 CAPUT XVII. Num aliquid ex omni parte falsum sit aut verum.

 CAPUT XVIII. An vere sit corpus.

 CAPUT XIX. Veritas immortalis arguit animae immortalitatem.

 CAPUT XX. Quaedam vera credimus, quaedam recordamur quaedam nec sensu, nec phantasia, sed tantum ratione deprehenduntur.

 35. R. Tales sunt qui bene disciplinis liberalibus eruditi siquidem illas sine dubio in se oblivione obrutas eruunt discendo, et quodammodo refodiunt

 36. Haec dicentur operosius atque subtilius, cum de intelligendo disserere coeperimus, quae nobis pars proposita est, cum de animae vita quidquid soll

21. R. We have pain of body left, which perhaps moves thee of its proper force. A. Nor indeed do I grievously dread even that for any other reason than that it impedes me in my research. For although of late I have been grievously tormented with attacks of toothache, so that I was not suffered to revolve aught in my mind except such things as I have been engaged in learning; while, as the whole intensity of my mind was requisite for new advances, I was entirely restrained from making these: yet it seemed to me, that if the essential refulgence of Truth would disclose itself to me, I should either not have felt that pain, or certainly would have made no account of it. But although I have never had anything severer to bear, yet, often reflecting how much severer the pains are which I might have to bear, I am sometimes forced to agree with Cornelius Celsus, who says that the supreme good is wisdom, and the supreme evil bodily pain. For since, says he, we are composed of two parts, namely, mind and body, of which the former part, the mind, is the better, the body the worse; the highest good is the best of the better part, and the chiefest evil the worst of the inferior; now the best thing in the mind is wisdom, and the worst thing in the body is pain. It is concluded, therefore, and as I fancy, most justly, that the chief good of man is to be wise, and his chief evil, to suffer pain. R. We will consider this later. For perchance Wisdom herself, towards which we strive, will bring us to be of another mind. But if she should show this to be true, we will then not hesitate to adhere to this your present judgment concerning the highest good and the deepest ill.

21. R. Dolor corporis restat, qui te fortasse vi sua commovet. A. Et ipsum non ob aliud vehementer formido, nisi quia me impedit a quaerendo. Quanquam enim acerrimo his diebus dentium dolore torquerer , non quidem sinebar animo volvere, nisi ea quae jam forte didiceram; a discendo autem penitus impediebar, ad quod mihi tota intentione animi opus erat: tamen mihi videbatur, si se ille mentibus meis veritatis fulgor 0881 aperiret, aut me non sensurum fuisse illum dolorem, aut certe pro nihilo toleraturum. Sed quia etsi nihil majus aliquando pertuli, tamen saepe cogitans quanto graviores possint accidere, cogor interdum Cornelio Celso assentiri, qui ait summum bonum esse sapientiam, summum autem malum dolorem corporis. Nec ejus ratio mihi videtur absurda. Nam quoniam duabus, inquit, partibus compositi sumus, ex animo scilicet et corpore, quarum prior pars est animus melior, deterius corpus est, summum bonum est melioris partis optimum, summum autem malum pessimum deterioris: est autem optimum in animo sapientia, est in corpore pessimum dolor. Summum igitur bonum hominis sapere, summum malum dolere, sine ulla, ut opinor, falsitate concluditur. R Posterius ista videbimus. Aliud enim fortasse nobis ipsa ad quam pervenire nitimur sapientia persuadebit. Si autem hoc esse verum ostenderit, hanc de summo bono et summo malo sententiam sine dubitatione tenebimus.