S. AURELII AUGUSTINI HIPPONENSIS EPISCOPI SOLILOQUIORUM LIBRI DUO .
CAPUT PRIMUM. Precatio ad Deum.
CAPUT IV. Certa scientia quae.
CAPUT V. Dissimilium eadem aut par scientia.
CAPUT VI. Sensus animae in quibus percipit Deum.
13. Cum ergo sanos habuerit oculos, quid restat? A. Ut aspiciat. R.
CAPUT VII. Fides, spes, charitas quo usque necessariae.
CAPUT VIII. Quae ad cognoscendum Deum necessaria.
CAPUT X. Amor rerum corporis et externarum.
21. R. Dolor corporis restat, qui te fortasse vi sua commovet. A. 0881 R
CAPUT XIII. Quomodo et quibus gradibus perspiciatur sapientia. Amor verus.
CAPUT XIV. Ipsa sapientia medetur oculis ut videri possit.
CAPUT XV. Anima quomodo cognoscitur. Fiducia erga Deum.
CAPUT PRIMUM. De immortalitate hominis.
CAPUT IV. Ex falsitatis seu veritatis perpetuitate possitne colligi animae immortalitas.
8. R. Defini ergo verum. A. R. A. 0889 R. A. R. A.
CAPUT VI. Unde falsitas, et ubi.
10. R. Prius quid sit falsum, etiam atque etiam ventilemus. A. R. A. R. A. R. A. R. A. R. A.
CAPUT VII. De vero et simili. Soliloquia cur dicta.
CAPUT VIII. Unde verum aut falsum.
CAPUT IX. Quid falsum, quid fallax et quid mendax.
CAPUT X. Quaedam eo vera quo falsa.
CAPUT XI. Disciplinarum veritas. Fabula quid. Quid sit grammatica.
CAPUT XII. Quot modis quaedam sint in alio.
CAPUT XIII. Immortalitas animae colligitur.
24. R. Noli gemere, immortalis est animus humanus. A. R. A. R. A. R. 0897
CAPUT XIV. Excutitur superior syllogismus.
CAPUT XV. Veri et falsi natura.
CAPUT XVI. An meliora deteriorum nominibus vocari possint.
CAPUT XVII. Num aliquid ex omni parte falsum sit aut verum.
CAPUT XVIII. An vere sit corpus.
3. R. Now I will have you answer me, does the soul seem to you to feel and perceive, or the body? A. The soul. R. And does the intellect appear to you to appertain to the soul? A. Assuredly. R. To the soul alone, or to something else? A. I see nothing else besides the soul, except God, in which I believe intellect to exist. R. Let us now consider that. If any one should tell you that wall was not a wall, but a tree, what would you think? A. Either that his senses or mine were astray, or that he called a wall by the name of a tree. R. What if he received in sense the image of a tree, and thou of a wall? may not both be true? A. By no means; because one and the same thing cannot be both a tree and a wall. For however individual things might appear different to us as individuals, it could not be but that one of us suffered a false imagination. R. What if it is neither tree nor wall, and you are both in error? A. That, indeed, is possible. R. This one thing therefore you had past by above. A. I confess it. R. What if you should acknowledge that anything seemed to you other than it is, are you then in error? A. No. R. Therefore that may be false which seems, and he not be in error to whom it seems. A. It may be so. R. It is to be allowed then that he is not in error who sees falsities, but he who assents to falsities. A. It is assuredly to be allowed. R. And this falsity, wherefore is it false? A. Because it is otherwise than it seems. R. If therefore there are none to whom it may seem, nothing is false. A. The inference is sound. R. Therefore the falsity is not in the things, but in the sense; but he is not beguiled who assents not to false things. It results that we are one thing, the sense another; since, when it is misled, we are able not to be misled. A. I have nothing to oppose to this. R. But when the soul is misled, do you venture to say that you are not false? A. How should I venture? R. But there is no sense without soul, no falsity without sense. Either therefore the soul operates, or cooperates with the falsity. A. Our preceding reasonings imply assent to this.
CAPUT III. Si falsitas semper erit, et sine sensu esse non poterit, sequitur animam aliquam semper exstituram.
3. R. Nunc respondeas mihi velim, utrum tibi sentire anima videatur, an corpus? A. Anima videtur. R. Quid? intellectus videtur tibi ad animam pertinere? A. Prorsus videtur. R. Ad solam animam, an ad aliquid aliud? A. Nihil aliud video praeter animam, nisi Deum, ubi intellectum esse credam. R. Jam illud videamus. Si tibi quispiam istum parietem non esse parietem, sed arborem diceret, quid putares? A. Aut ejus sensum, aut meum falli, aut hoc nomine ab eo parietem vocari. R. Quid, si et illi species arboris in eo appareat, et tibi parietis? nonne poterit utrumque verum esse? A. Nullo modo; quia una eademque res, et arbor et paries esse non potest. Quamvis enim singulis nobis singula esse videantur, necesse est unum nostrum imaginationem falsam pati. R. Quid, si nec paries nec arbor est, et ambo fallimini? A. Potest id quidem. R. Hoc ergo unum superius praetermiseras. A. Fateor. R. Quid, si agnoscatis aliud vobis videri quam est? numquidnam fallimini? A. Non. R. Potest igitur et falsum esse quod videtur, et non falli cui videtur. A. Potest. R. Confitendum est igitur non eum falli qui falsa videt, sed eum qui assentitur falsis. A. Plane confitendum. R. Quid ipsum falsum? quare falsum est? A. Quod aliter sese habet quam videtur. 0887 R. Si ergo non sint quibus videatur, nihil est falsum. A. Sequitur. R. Non igitur est in rebus falsitas, sed in sensu: non autem fallitur qui falsis non assentitur. Conficitur ut aliud simus nos, aliud sensus; siquidem, cum ipse fallitur, possumus nos non falli. A. Nihil habeo quod contradicam. R. Sed numquid, cum anima fallitur, audes te dicere non esse falsum? A. Quo pacto istud audeam? R. At nullus sensus sine anima, nulla falsitas sine sensu. Aut operatur igitur anima, aut cooperatur falsitati . A. Trahunt praecedentia consensionem.