CAPUT VI.

De forma essentiali metallorum.

Forma autem essentialis in omnibus dat esse, et videtur in metallicis aliud esse a coagulatione : propter hoc quod haec, ut diximus, etiam liquefacta numerum et speciem retinent. Aurum enim liquidum est aurum, et similiter argentum, et alia metalla : et hanc formam praecipue in metallis numeri proportionem, quidam virtutis terrae cum coelesti esse dicunt. In quibusdam enim alchimicis libris qui Platoni inscribuntur, numerus vel proportio numeri vocatur forma metallica, quam proportionem in virtutibus posuit constituentium elementorum : eo quod ipse omnia haec generat proportio- ne virtutis terrae cum caelesti. Est autem virtus terrea frigida sicca : virtus autem coelestis secundum narrationem septem planetarum, ut dixit. Si ergo plus fuerit virtutis ferreae quoad tres virtutes ipsius quam planetarum in immissione luminis et nobilitatis, obtinebit fuscum et ponderosum et frigidum, sicut plumbum est. Si autem plus fuerit virtutis coelestis, minus autem de potentiis terrae, erit fulgens valde incorruptioni appropinquans solidum : et quia solidum, ideo necessario grave, et quoad hoc et e converso dicitur proportio constituens auri speciem. Ad hunc autem modum etiam alia dicit formari. : propter quod etiam septem genera metallorum septem planetarum nominibus vocaverunt, dicentes Saturnum plumbum, iovem autem stannum, Martem autem ferrum, et Solem aurum, Venerem aes, Mercurium vero argentum vivum, et Lunam argentum : asserentes quod propter diversos numeros suae compositionis complexionem acquirunt septem planetarum. Hermes autem hujusmodi auctor videtur esse sententiae, licet Plato postea fuerit hunc in opinione imitatus. Hoc autem ab his alchimici videntur accepisse, asserentes lapides pretiosos stellarum et imaginum habere virtutem : septem autem genera metallorum formas habere secundum septem planetas inferiorum orbium : et sic virtutes caelorum primo in terra resultare, et quasi stellas secundas facere. In testimonium autem hujus assertionis inducunt, quod et verum est, quod orbis movet terram, et hanc esse causam diversitatis figurarum in generatis in terra, et multitudinis quae generatur in eadem potius quam in alio elemento. Hanc opinionem pater Hermes Trismegistus approbare videtur, qui dicit terram esse matrem metallorum, et caelum patrem, et impraegnari terram ad hoc in montibus campestribus et planis et in aquis et caeteris omnibus locis. Nos autem hanc opinionem sic intelligimus, quod proportio principiorum virtutum videlicet agentium et patentium sit

dispositio ad formam substantialem,sicut et in omnibus aliis : et quod forma est quam dant prima formalia et agentia principia, quae prima sunt agentia tanquam virtus formativa in materia, sicut nos diximus in scientia lapidum. Quod autem genera metallorum sint magis attributa planetis quam aliis stellis, ideo dictum est, quia cum lapides sint stabilis esse, et formae coagulationis attribuuntur stellis fixis et imaginibus stellarum fixarum, quae perpetuo suos retinent situs et figuras. Situm autem voco non illum qui est positio stellae in loco orbis, quia illum mutat omnis stella, sed potius quem habet in imagine ad aliam stellam : sicut verbi gratia, quod in una linea secundum aequalem in omni tempore distantiam inveniuntur duae stellae lucidae, quae sunt in cornu Arietis cum ea quae vocatur genu Persei, et sic de aliis stellis, quia aliter imagines caeli corrumperentur. Sic inveniuntur in una dispositione et figura lapides quamdiu sunt: sed metalla quasi crraticum habent motum, modo liquida, et modo coagulata, et cum liquidum sit materia eorum, et liquidum sit errantis motus, videbitur in genere convenire in planetis, et virtutes planetarum influxas elementorum virtutibus dare speciem : et hae virtutes sic causatae et influxae formant ad speciem, et conveniunt cum formis metallorum : sicut formativa quae est in semine animalium, convenit in substantia cum forma quae inducitur per generationem : et sicut forma artis convenit cum artificiato. Et hoc modo verum est quod dicunt Platonici : hoc enim modo prima causa fecit sementem formarum et specierum omnium, et tradidit eam stellis fixis et planetis exsequendam, ut dicitur in Timaeo. Et haec etiam est causa quare juxta planetarum numerum et proprietates species metallorum accipiuntur. Scimus enim ex traditis in prima philosophia ab Aristotele , ''quod omnis generatio est ex convenienti- bus, licet non omnino conveniens sit secundum ideam et formam et rationem : et hoc modo etiam omnis generatio aequivoca ad univocam habet reduci. Quod autem Avicenna dicere videtur, quod aliquando vis terrea dat hujusmodi formas : et quidam attribuunt hoc dictum falso Aristoteli, et non intelligitur quod vis terrea est quae sit secundum solius terrae potentias : operans est enim ex aliis : scimus enim quod id quod dat formam, convenit cum ipsa, in tantum quod Aristoteles dicit animam esse in semine sicut artificem in artificiato : sed vis terrea vocatur a Philosopho vis terrae in loco generationis metallorum. Haec autem habet in se virtutes caelestes per modum quem diximus : licet enim forte concedendum videretur quod vis terrae, quae est frigido et sicco operans, alio modo inspissaret humidum ingrossando ipsum ad naturam et conformitatem terrae : tamen nullo modo potest siccum et frigidum dici causa fortis et tenacis permixtionis, qualem novimus esse in metallorum materiis. Adhuc autem vis terrea hoc modo dicta non convenit nisi cum specie et forma terrae : non igitur daret illam formam quae est elementi, eo quod jam consistit et supponitur omnem generationem esse ex convenienti etiam causa, quae est aequivoca : sicut est omnis generatio lapidum et metallorum, in quibus nequo lapis ex lapide, nequo metallum ex metallo unquam generatur : et si hoc dicatur,quod unus solus lapis concipit alium, tamen non intelligitur quod de parte sui. seminis generatur, sed potius de alia materia quaecumque sit illa, nisi forte sit medium inter lapidem et plantam, sicut multa media inter plantam et animal inve-. niuntur, sicut spongia, et stincus, et hujusmodi.