APPENDIX IV. 38t

slitutae; illi enim nullo modo a lege Tridentini Decreti immunes ha- beri possunt ; ut proinde ipsorum matrimonia irrita fiant si nullo teste praesente contrahantur. Secundum matrimonium de quo in dubio fit mentio, validum quoque habendum est : Sacra enim Congregatio Con- cilii die 30 Martii anno 1669 declaravit, quod sicubi catholicus parochus aliusve sacerdos vel omnino non adsit vel illius adeundi libera potestas

non sit, matrimonia etiam nullo adstante contracta valida censeantur dummodo coram duobus testibus contrahantur. Pius etiam VI huic in- haerens declarationi rata habuit matrimonia in Gallus tempore revolu- tionis contracta, cum ecclesiae legitimis pastoribus destituebantur.

Ad 6. Matrimonium est validum pro partibus Canadae ob declara- tionem inibi extensam. Repetendum hic est quod iam satis superque monuimus matrimonia huiusmodi valida semper esse, etiam si nullo adstante teste contrahantur. Superfluum itaque videtur percontari utrum magistratus aut minister haereticus velut alter testis possit existimari. Cur tanta de altero teste sollicitudo, cum in casu de quo agitur, ex collato indulto, nullius testis praesentia ad matrimonii validitatem exigatur ?

Leges autem saeculares, si quae in Canadae regione vigent, ma- trimonia clandestina rescindentes, coram Ecclesia vi nulla pollere, me- ritoque explodendas esse iam monuisse in responsione ad dubium i. Di- ligenter itaque commonendi sunt qui in Canadae regionibus matrimonia praedicta sic contrahunt, se in foro conscientiae saecularibus illis legibus non teneri, ideoque coram Deo coniunctos esse, ut nulla possint ho- minum potestate divelli.

Ad 7. Validum. Sic decrevit S. Congregatio Concilii anno 1581 re- spondens 3 quaesito Episcopi Gienn. sic expresso « Si invitus et com- pulsus per vim adsit sacerdos dum contrahitur matrimonium, utrum tale matrimonium subsistat? Responsum fuit: subsistere».

Ad 8. Negative : cum enim alter coniugum haeresim simulat aut apostasiam, non ideo catholicam fidem ex animo deserit. Quocirca cum ambo coniuges sint reapse catholici, clandestinitatis impedimento te- nentur. Quod si coniugum alter non haec simularet solum, sed vere animo a catholica fide deficeret, ad haereticam transiens pravitatem, tunc profecto mixtum exurgeret matrimonium, quod ratum habendum esse ex superius dictis manifeste apparet.

Ad 9. Ratum, si coniuges transferant etiam domicilium: irritum, si primum domicilium retineant. Lubet hic resolutiones a S. Concilii C. tribus dubiis datas afferre, ex quibus patet apertissime quaenam sit Ecclesiae mens circa hos similesve casus. Quaesitum itaque fuit « 1. An