474 MEDIOLANEN.

quia in aliis causis oportet iudicantem acta rimari, ergo for- tius in hoc casu, in quo maius periculum vertitur ». Sola inspectio corporis nihil decideret, concedamus, sed simul sumpta cum aliis indiciis, posset, sine dubio, aliquam lucem iudici afferre. Inspectio enim talis daret occasionem facere interrogationes quae veracitatem coniugum comprobarent. Donec fiant igitur ea quae a lege praescripta sunt, in causa praesenti dico, dubium semper remanebit. At « quando non versatur dubium circa antecessionem impotentiae, sed dubi- tatur, an vera impotentia sit, et an matrimonium consum- matum sit necne ; et adhibita sufficienti diligentia id dubium vinci nequit : censeo in hoc dubio praesumi pro matrimonii valore, nec illud semel initum posse dissolvi. Ducor, quia cum quilibet naturaliter praesumatur potens, asserenti veram impotentiam, ubi ea dubia est, incumbit onus eam probandi, et dum ea non fuerit certo probata, praesumitur pro naturali potentia, ac subinde pro matrimonii valore. Deinde censeo quod in hoc dubio possessio stet pro matrimonio. Cum id contractum esse constet, et solum dubitetur de eius impedimento, quod nunquam praesumitur ». Sánchez I. VII, d. 103, n. 3. Qua- propter ad dubium : An constet in casu de nullitate ex im- pedimento impotentiae tel de inconsummatione matrimonii, puto respondendum esse : Negative.

VOTUM THEOLOGI. Cum inclinatio sit naturae ad prolis procreationem, per quam natura speciei conservatur, B.Tho- mas supp. Q. 41, 3, et conservatio sine carnali copula inter marem et feminam haberi non possit, ideo, sicuti prosequitur Angelicus, ut vicissim debitum reddant, legitimis coniugibus sub praecepto imponitur iuxta illud Apostoli, / ad Cor. 3: uxori vir debitum reddat, et similiter uxor viro: propterea mutua traditio corporis cum obligatione reddendi debitum, essentialis est in matrimonio, et consequenter si quis ex in- genito et antecedenti corporis vitio ad reddendum sit impotens, matrimonium frustra et invalide contrahit, quod in utroque foro unanimiter praedicatur et docetur.'

Ex hoc impotentiae capite nullum et invalidum fuisse