[Membrum 2 An fides informis sit in daemonibus, et an data eis ante peccatum vel post].

Postea quaeritur de fide secundum quod est in daemorubus. Fides informis in eis est, 2 Iac, 19: Daemones credunt etc.; et 1 ad Rom., 17: Iustus ex fide vivit, ibi dicit hoc Glossa, scilicet quod fides informis est quae est in malis hominibus et daemonibus. - Item, Tit. 1,16: Confitentur quidem verbis etc, Glossa: "Fides talium morum prope est daemoniorum".

Item, 5 ad Gal., 6 " Qui Deum non credunt, vel creditum non timent, daemonibus sunt deteriores".

Posito ergo quod fides sit in daemonibus, quaeritu utrum data sit ante peccatum vel post. Si ante peccatum, ergo ante peccatum potuit credere.

Contra, I Cor. 13,12: Videmus nunc per speculum et in aenigmate, ibi dicit Glossa quod fidei succedit visio facie ad faciem ; ergo videre per speculum fidei est formatae. fSed si hoc est fidei formatae], multo fortius fidei informis ; ergo videre in aenigmate non fuit in eis. [Item, si fuisset in eis], eadem ratione ruisset in bonis, quia pares erant tunc temporis ; sed hoc falsum ; relinquitur ergo quod non fuit in eis.

Postea quaeritur an post fuerit eis datum. Videtur quod non, quia nullus reportat gratiam ex peccato ; sed fides informis est habitus gratuitus ; ergo non datus eis post peccatum.

Item, credere est in daemonibus, ex quo elicitur timor . Sed " sicut Christus omnia bene fecit, ita diabolus omnia male ", Glossa II Cor. 6, 15, super illud: Quae conventio Christi ad Belial. Sed credere est bonum in genere, bonum gratuitum, quod non fit mala intentione, quia mala intentione non potest quis moveri ad assentiendum veritati summae. Duo enim, credere scilicet et diligere, non possunt fieri mala intentione. Ergo huiusmodi [credere] non potest fieri malo fine. Ergo, si bona male agit diabolus, et credere non potest male fieri, ut est dictum, non est credere in daemonibus.

Praeterea, " cetera potest homo nolens, credere non nisi volens" potest ; ergo, si est in daemonibus, non est nisi ex voluntate. Item, super illud Gen. 24, 57: Vocemus puellam, Inter linearis : "Credere, sive fides, est ex voluntate, non necessitate ". Sed nulla voluntas est diaboli in summam veritatem; ergo cum credere sit motus in summam veritatem, non est diaboli.

Item, in credere est cogitare et assentire . Constat quod Deus non cogit animam ex parte superiori, qui fecit eam liberam: ergo, cum assentire procedat ab illa parte qua est libera, et ex illa non cogitur, tunc non cogitur assentire ; ergo haec coactio erit ex parte cogitationis.

Item, 10 Luc, 30: Homo quidam descendebat de [Ierusalem in] Iericho etc, Glossa: "Peccatum vulnerat naturalia et spoliat gratuita". Similiter ergo in angelis ; ergo nullus habitus gratuitus remansit: ergo nec fides ; ergo, si ante casum fuit fides in angelis, per casum fuerunt spoliati illa.

Item, Augustinus : "Quaedam creduntur eti nunquam intelliguntur, ut historiae temporales quae transcua runt. Quaedam creduntur et intelliguntur simul, sicut rationes de figuris et numeris in disciplinis ", et etiam ut principia scientiarum. " Quaedam prius creduntur et post intelliguntur, 7 Is., 9: Nisi credideritis, non intelligetis; ad hoc autem non perveniunt nisi mundi corde, secundum illud : Beati mundo corde " etc. Sed diabolus non est mundo corde: ergo si credit, hoc est primo modo vel secundo, et non tertio, quia hoc solum convenit mundis corde.

Item, 3 ad Eph., 8-10 : Mihi minimo Apostolorum data est gratia etc, [ut innotescat principatibus et potestatibus etc.]; ergo per Scripturas poterant diaboli habere notitiam quamdam. Ergo, si aliquo modo habuerunt fidem ante lapsum, non hoc modo (quo nunc) habent, sed alio, secundum quod dicit Bernardus : "Vidit et invidit"; [ergo] aequivoce dicitur tunc et nunc. - [Contra], Dionysius : "Datas eis angelicas donationes, nunquam mutatas [fuisse] dicimus "; ergo adhuc remanent. Ergo, si erat ibi habitus, adhuc remanet ; et praeterea est alius ex cognitione Scripturarum ; ergo est in eis duplex habitus ad credendum.

Respondeo: Concedo quod credere est in daemonibus et in malis hominibus, sed in fide informi. Multipliciter autem dicitur fides. Uno modo dicitur habitus creditivus, et hoc iterum multipliciter: quidam enim cognitivus, quidam vero motivus. Motivus autem potest esse a malo vel ad bonum; ad bonum multipliciter: vel perventivus, vel non perventivus, id est potens pervenire de se vel non. Ioannes autem D amascenus vult quod cognitivus [etiam] dividatur.

Dico ergo quod fides dividitur. Quidam habent in se habitum cognitivum, et non habent de se ulterius habitum motivum. Quidam de se habent motivum ; sed iste potest esse a malo vel in bonum, et in bonum [vel] perventivus in bonum vel non perventivus. Fides vero solummodo secundum quod est habitus cognitivus motivus, quo potens est aliquis pervenire ad bonum et recedere a malo, est virtus. In peccatoribus autem, qui possunt disponi ad bonum, est habitus motivus ad bonum, sed non perventivus. In daemonibus et damnatis, habitus cognitivus motivus a malo, sed non ad bonum; sensum enim habent credibilium, non assensum. Sentire enim est adhaerere veritati, assentire vero adhaerere veritati et in eam tendere . Sensus ergo veritatis in eis est, sed non disponens in eis ad eam ut perveniant quandoque.

Ad hoc quod obicitur, quod sicut [Christus] omnia bene egit, ita diabolus etc. (17), dico quod verum est, quia procedentia a libertate arbitrii male egit ; sed hoc credere non fuit procedens a libertate arbitrii. Unde dicit Glossa ibi : "Extorta confessio" est, quod diabolus confiteretur istum hominem esse Filium Dei. Ita responderunt quidam . - Sed dico adhuc quod, sicut Christus omnia bene egit, quia bonum egit, et bona intentione, et adhibitis aliis circumstantiis debitis ita per oppositum diabolus omnia male egit, quia defuit aliqua harum conditionum. Voluntarium enim fuit exire a corporibu quantum ad aliquid, scilicet ut aliis nocerent ; quod patet in facto porcorum : unde malo fine exibant.

Cum vero dicitur 'daemones credunt et timent' (17), dico quod timere est agere male, id est poenale; fides autem illorum disponit ad illam poenam. Unde fides in illis est sicut dispositio ad malum poenae: eo enim quod sciunt Deum summum iudicem et ipsius iustitiam in aeternum durare, sciunt se in aeternum punitos, et ideo magis torquentur. Unde hoc agere [diaboh malum est] ex defectu circumstantia quia ex sua voluntate sibi relicta, non vero quod credat summam iustitiam ; unde extorta dicitua actio haec.

Ad hoc quod obicitur, quod credere non potest nisi volens (18), dico quod hoc intelligitur de credere formato. Fide enim informi credere potest etiam nolens: consentit enim in summam iustitiam invitus ; unde dolere potest de hoc quod sentit.

Ad illud quod quaeritur, utrum fides fuerit in angelis ante lapsum, cum modo sit in eis informis (15), dico quod non fuit secundum illum modum secundum quem nunc est in hominibus ; quia in homine secundum visionem specularem et aenigmaticam; haec autem non fuit in eis ante lapsum. Nihilominus aliquam cognitionem habuerunt de iis quae fidei sunt; et de beato Bernardo (accepimus quod Lucifer ; praevidit humanam naturam uniendam. Haec cognitio fuit ex quadam visione quae fides dicebatur, non tamen in hac ratione. Haec autem cognitio per peccatum diminuta est, et facta est fides informis postquam peccavit: non quod prius fuerit formata, sed dicitur 'informis' quia, cum poterat formari per caritatem et gratiam, non formabatur. Unde 'informe' dicitur hic [non] per privationem formae habitae, sed quae potuit haberi. Dia autem cognitio fuit cum quadam nescientia: non enim bene sciverunt quae fidei erant. In genere enim cognoverunt omnia quae fidei sunt solum, quia etiam bonorum angelorum notitia aucta fuit post confirmationem. [Etiam post confirmationem] autem non sciverunt omnia sicut Deus. 63 Is., 1: Quis est iste qui venit de Edom etc, Glossa: "Etiam angelis declarata fuit notitia alicuius quod prius nescierunt "; non quod haec ignoraverant ignorantia quae sit poena. Angeli autem boni habent cognitionem perfectam de intelligibilibus quae apud nos sunt credibilia: boni enim angeli nunc fidem non habent, perfectam cognitionem tamen habent de iis quae fidei sunt.

Sed quod ipsi daemones clara luce postmodum cognoverunt (22), non est verum. Non enim sciverunt vel cognoverunt nisi per coniecturas et Scripturas aliquo modo, scilicet quod iste erat

Filius Dei. 3 ad Eph., 10: Ut innotescat principatibus et potestatibus per gratiam multiformis sapientia Dei etc, dicit Gl o s s a i quod " per hoc accrevit aliquid angelis, qui multa secreta in iis didicerunt", in illis scilicet de quibus dicit Apostolus quoddatum erat sibi et aliis evangelizare etc. Dico ergo quod illa cognitio fuit gratuita, id est gratis data. Si enim fuisset naturalis, non transiret in fidem informem: obtenebratio enim cognitionis in daemonibus est non quoad credibilia, sed quoad lucem.

Ad hoc quod quaeritur, utrum idem habitus est cum praecedenti (22), fdico quod sic): fides enim quae modo est in eis, est idem habitus cum illa cognitione quam prius habuerunt de iis quae fidei sunt. Sed concedo quod quaedam notitia est addita per Scripturas et coniecturas inferiorum, qua possunt nunc venire in aliquod quod eo modo ante non habuerunt, sicut dicit Augustinus in libro De ciuitate Dei , quod scilicet per inferiora cognoscunt : quam cognitionem alio modo habuerunt; idem tamen fuit habitus.

Ad hoc quod obicitur, quod dicit Dionysius quod donationes suas retinent (22), dico quod illud intelligitur de bono naturae, non de bono gratuito, a cuius perfectione ceciderunt. Nihuominus a dato bono naturae non ceciderunt. Unde in angelis duplex lux est: una connaturalis intelligentiae, et alia lux gratiae. De connaturali intelligitur quod "sunt clarissimi et splendidissimi, licet non vident" hanc, quia deest illis lux gratiae, quae dirigit in bonum quod beatificat. Unde secundum hoc non dicuntur habere "inspectivas virtutes", scilicet boni beatificantis . - Notandum ergo quod est quoddam bonum naturae quod non potest diminui per peccatum; quoddam quod potest, ut habilitas liberi arbitrii ad bonum gratiae, quae diminuta est in eis. [Est] aliud autem bonum naturae, scilicet quo angelus est intelligentia, bonum scilicet illud quo potest intelligere luce quadam connaturali sibi, et haec [lux] non potest diminui, sed manet. Habet tamen quoddam operculum per peccatum, ut non possit progredi ulterius. Unde nec cognoscit se habere talem lucem, quia si cognosceret, per illam reflexionem esset coniunctio convenientis cum convenienti, et ita delectatio . Unde est idem fut) in oculo qui non actu videt, quia licet in oculo sit quaedam obscuritas, exterius tamen remanet quaedam claritas, quamvis non ad usum; eodem modo in illis remanet claritas, non ad usum tamen, quia per peccatum obtenebrata; unde non possunt videre suam naturae claritatem.