CAPUT I.

De causis virtutum lapidum pretiosorum, et redargutione dicentium in lapidibus non esse virtutes.

Considerationem autem facientes de lapidibus pretiosis, non loquemur de causa coloris eorum, neque depassibilite eorum, vel duritie, vel aliquo hujusmodi: eo quod de omnibus his in superiori libro expeditum est quantum sufficit ad hanc intentionem : sed tria sunt quae potissime sunt investiganda, virtutis eorum causa videlicet, et descriptio eorum sigillatim, et sigilla quae inveniuntur in quibusdam eorum depicta. His tribus habitis, non quae- rimus amplius physice scire de lapidum natura. Causa autem virtutis lapidum occulta est valde, et varia in ea sensisse videntur multi physiologorum. Multi etiam dubitare videntur an insit lapidibus virtus aliqua de his quae videntur esse in eis, sicut curare anthraces, fugare venena, conciliare corda hominum, facere victorias, et hujusmodi, asserentes nihil inesse composito nisi ex compositione et compositis. Operatio enim talis qualis dicitur inesse lapidibus, non causatur ex componentibus eosdem. Ex illis enim non convenit eis nisi calidum et humidum et durum et passibile esse et hujusmodi, quae in antecedentibus determinata sunt. Amplius autem cum nobiliora sint animata quam lapides, deberent, ut inquiunt, potius habere virtutes quae lapidibus attribuuntur quam lapides. His igitur et hujusmodi rationibus utuntur, qui nullas concedunt lapides virtutes habere.

Hujus autem contrarium expertum est sapientissime : quoniam magnetem videmus ferum attrahere, et adamantem illam virtutem in magnete restringere. Adhuc autem expertum est saphiros aliquos anthraces fugare, et unum tale videmus oculis nostris. Hoc etiam ab omnibus vulgatum est, et non potest esse quin in toto vel in parte sit verum quod ab omnibus communiter est dictum.

Fuerunt autem aliqui qui etiam virtutes speciales lapidibus dabant, et hoc ab anima lapidum esse dicebant, et sunt quidam Pythagoricorum. IIi enim dicunt solius animae esse hoc, et non in una materia tantum, sed ab una extendi in aliam per operationes animales: sicut homo ad intelligibilia extendit intellectum, etiam imaginationem ad imaginamlia. Et hoc modo dicunt animam unius hominis vel alterius animalis egredi et ingredi in alterum, et fascinare ipsum, et impedire operationes ipsius: propter quod praecipiunt in operationibus cavere et declinare oculum fascinantem. Et hoc etiam modo dicunt quidam augures impedimentum et profectum operationum fieri visu et auditu avium quarumdam vel aliarum bestiarum. Isti ergo tales dant animas lapidibus, et ipsas extendunt ad naturas quae lapidibus attribuuntur.

Schola autem Pythagoricorum quam in multis secutus est Democritus, qui lapides animas habere dixit, omnia plena diis esse dogmatizat, sicut in carminibus suis postea cecinit. Orpheus enim dicebat deos virtutes divinas in rebus diffusas : Deum etiam nihil aliud esse nisi illud quod res format in omnibus rebus diffusum. In lapidibus ergo dicebat partem divinam esse, quam lapidum animam dicebat esse extendentem se ad res circa quas operatur. Haec autem absurdissima sunt. Et de fascinatione quidem an verum sit an non, ad magicas pertinet. Deinde autem Deum esse diffusum in rebus ita quod rebus sit unitus et permixtus sicut aliqua virtus essentialis rebus, dementis est dicere: quoniam si

commiscetur rebus, erit generabilis in quibusdam rebus, et exiens de non esse ad esse et de potentia ad actum : quae omnia impossibile est Deo convenire. Quamlibet autem rem habere aliquid divinum per quod appetit et agit ad esse divinum, vel divino simile, est verum et alibi hoc est determinatum. Animas autem nullas habere lapides in antecedentibus hujus libri determinatum est.

Propter quod etiam haec et his similia quasi derisoria relinquentes, dicamus lapides absque omni ambiguitate virtutes mirabilium effectuum habere,quae quidem virtutes insunt eisdem non ex componentibus, sed compositum consequuntur ex causa quam infra determinabimus. Nec est verum quod has virtutes animata potius habere debeant, quia sicut est in omni re naturali, quod res occupata altioribus virtutibus, abstrahitur et impeditur ab inferioribus. Cujus signum est,quod intellectualia,sicut homines, non bene percipiunt immutationes elementorum, quemadmodum bruta, sicut pulli diversitates horarum et temporum melius judicant quam homines. Et homo ipse quando occupatur meditando, non operatur per visum et auditum, ita quod non percipit ea quae sunt ante oculos. Sicut igitur est in tota natura, quod etiam animata altioribus virtutibus animae occupata, non operantur virtutibus inferioribus nobilibus, quibus commixta non animata operantur. Nihil tamen est in universa natura quod non habeat propriam suae speciei operationem, sicut scamonea choleram purgare, et alia hujusmodi: hoc autem in simplicibus probatur medicinis, et in scientia de incantalione et alligatione, ubi ostenditur membra diversorum animalium, aut collo, aut coxae, aut alii membro corporis hominis alligata, mirabiles operari effectus. Idem est de herbis, radicibus, et lignis. Sed ipsae carnes hominum : et quod minus videtur, superfluitas sicca egesta ab homine, etstereus luporum, mirabiles contra venenum vel alias pestes habent operationes. Propter quod et la- pides procul dubio operationes habere constat, aut omnes, aut fere omnes, licet in pluribus sint ignotae operationes eorum. Et ideo dicit Joannes Damascenus, quod nulla res destituitur a propria st substantiali operatione. Risibile enim esset valde, quod diceremus qualitates primas vehementes habere operationes, et formas substantiales ipsis rebus ut fines naturae datos sicut divinum et optimum, omnino nullas habere operationes, licet non sint activae et passivae ad transmutandum materiam, cum sint operativae operationis illius quae illi perfecto convenit, quod natura perficit per illud divinum et optimum,