Lectio 3

Ostenso qualiter sancti se praeparant ad praemium aeternae gloriae placendo deo, hic ostendit consequenter quomodo praeparant se ad hoc proficiendo proximo.

Et circa hoc duo facit.

Primo ostendit sollicitudinem suam, quam habet de salute proximorum; secundo vero huius sollicitudinis causam assignat, ibi charitas christi, etc..

Circa primum tria facit.

Primo ponit curam quam habet de salute proximorum persuadendo eis; secundo excludit quamdam falsam suspicionem, ibi non iterum nos, etc.; tertio ostendit quod etiam in modo docendi proximorum utilitatem intendat, ibi sive enim mente, etc..

Circa primum duo facit.

Primo, ponit studium suum de utilitate proximorum; secundo, manifestat hoc, ibi deo autem, etc..

Dicit ergo: dico quod oportet nos manifestari ante tribunal, etc., et haec consideratio inducit homines ad timendum iudicium.

Et ideo dicit scientes ergo timorem domini, id est quam pure et caste timendus sit dominus iesus christus, suademus hominibus, ut timeant et credant. Iob XXIII, 15: considerans eum timore sollicitor. Ier. X, 7: quis non timebit te, o rex gentium? Is. VIII, V. 13: dominum exercituum, ipsum sanctificate, etc..

Sed quia aliquis posset dicere quod non ex conscientia bona, sed ex commodo suo suadebat hominibus, et ideo manifestat hoc esse falsum duplici testimonio, scilicet dei, unde dicit deo autem manifesti sumus, quod scilicet ex timore dei loquimur. Deus enim videt intentionem cordis nostri. Ier.

C. XVII, 9: pravum est cor hominis et inscrutabile, et quis cognoscet illud? ego dominus, etc.. Io. II, 25: ipse sciebat, etc..

Item testimonio conscientiarum ipsorum, unde dicit spero autem in conscientiis vestris, etc.. Et vere spero, quia sic me exhibui ut vos scire possitis nos esse probatos, et firmiter hoc tenere etsi non confiteamini ore.

Supra IV, 2: commendantes nosmetipsos ad omnem conscientiam, etc..

Consequenter, quia possent credere quod hoc dixerit apostolus ad commendationem propriam, removet hanc suspicionem falsam dicens non iterum nos commendamus vobis, id est non dicimus hoc ad commendationem nostram ut quasi iterum velimus nos commendare: supra enim, III, et etiam I Cor. III, aliqua dixerat ad commendationem suam. Et ideo dicit iterum. Infra X, 18: non enim qui seipsum commendat, etc..

Sed hoc dicimus propter utilitatem vestram, quasi dicat damus vobis occasionem gloriandi, id est materiam gloriandi. Pseudo-apostoli enim per elationem gloriabantur, dicentes se fuisse doctos ab apostolis, qui fuerunt a domino, scilicet a Petro et Iacobo, qui erant columnae fidei, detrahentes in hoc apostolo, quasi non fuerit cum domino iesu, et volentes eius doctrinam destruere. Ut ergo et Corinthii haberent in quo gloriarentur contra ipsos pseudo-apostolos, scilicet de gratia apostolo data, ut eos et refellant et non seducantur ab eis, ideo dicit hoc. Unde subdit ut habeatis ad eos, id est contra eos, vel ad eos reprimendos, quid possitis dicere.

Ad eos, dico, qui in facie gloriantur, et non in corde.

Quod tripliciter exponitur sic: in facie gloriantur, id est exterioribus observantiis legalibus, quia ad litteram docebant servare legalia.

Et non in corde, id est in virtute christi, quae est in corde, quia in spiritualibus, sicut apostolus, qui in virtute crucis christi dicebat: mihi autem absit gloriari, etc..

Item in facie gloriantur, id est in conspectu hominum, sicut hypocritae faciunt, et non in corde, id est in testimonio conscientiae, sicut apostolus. Unde dicit: gloria nostra haec est, etc..

Vel in facie gloriantur, quia aliqua praetendebant exterius, quae tamen non ita sentiebant interius in corde, scilicet quod dicebant se doctos ab apostolis, et quod sequerentur eorum doctrinam, quam tamen nitebantur destruere.

Patet ergo qualiter apostolus in docendo proximorum salutem procurabat.

Sequitur videre quomodo ipsorum salutem procurabat etiam in modo docendi.

Unde dicit sive enim mente, etc., quod exponitur dupliciter.

Uno modo sic, ut apostolus dicat se excedere, quando loquitur eis, commendando se sobrium esse; quando non loquitur de commendatione propria. Secundum hoc dicit: quocumque modo doceamus, vel est honor dei vel utilitas proximi, quia si excedimus mente, id est commendamus nos, deo, scilicet est, id est ad honorem dei, vel de servando iudicio dei: sive sobrii sumus, id est non alta dicamus de nobis, hoc est vobis, id est, ad utilitatem vestram.

Sed aliter, et est magis litteralis sensus. Dico quod damus vobis occasionem gloriandi pro nobis, quia nos, in omnibus quae facimus et etiam in modo faciendi, intendimus bonum vestrum.

Unde sciendum quod apostoli sunt medii inter deum et populum. Deut. V, 5: ego sequester et medius fui, etc.. Oportebat ergo quod haurirent a deo quod effunderent populo.

Et ideo necessarium erat quod quandoque elevarent se per contemplationem in deum ad percipiendum caelestia, quandoque conformarent se populo ad tradendum quae a deo perceperant, et hoc totum in eorum utilitatem cedebat. Et ideo dicit sive enim excedimus mente, id est elevamur ad hoc quod percipiamus dona gratiarum, et hoc ut deo scilicet uniamur, quod fit per excessum rerum temporalium. Ps. Cxv, 11: ego dixi in excessu meo. Dionysius: est enim extasim faciens divinus amor, etc.. Sive sobrii simus, id est commensuremus nos vobis, tradendo divina praecepta, hoc est vobis, id est ad utilitatem vestram. Sobrietas enim idem est, quod commensuratio. Bria enim in Graeco idem est quod mensura. Haec sobrietas non opponitur ebrietati, quae est de vino, quae ad bella trahit in terra, sed opponitur ebrietati quae est a spiritu sancto, quae rapit hominem ad divina, de qua dicitur Cant. V, 1: bibite, amici, et inebriamini, charissimi. Nam illa scilicet sobrietas est propter utilitatem proximi, sed haec ebrietas est propter amorem dei.

Huiusmodi autem descensus, signatus est per descensum Angelorum per scalam quam vidit Iacob Gen. XXVIII, 12, et Io. I, 51: videbitis caelum apertum, etc..

Consequenter cum dicit charitas autem christi, etc., subiungit apostolus causam praemissae sollicitudinis, quae quidem est charitas christi.

Circa hoc autem duo facit.

Primo ostendit se urgeri a charitate christi ad procurandam salutem proximorum; secundo ostendit unde provocetur charitas christi in ipso, ibi aestimantes hoc, etc..

Dicit ergo: dico quod sive excedimus deo sive sobrii sumus vobis, est ad utilitatem vestram. Et huius causa est quia charitas christi urget nos ad hoc. Et dicit urget, quia urgere idem est quod stimulare; quasi dicat: charitas christi, quasi stimulus, stimulat nos ad faciendum ea, quae charitas imperat, ut scilicet procuremus salutem proximorum.

Hic est effectus charitatis. Rom.

C. VIII, 14: qui spiritu dei aguntur, id est agitantur, etc.. Cant. VIII, 6: lampades eius, ut lampades ignis, etc..

Unde autem proveniat iste stimulus charitatis, ostendit consequenter, subdens aestimantes hoc, quoniam si unus, etc., et primo assignat rationem huius; secundo exponit, ibi et pro omnibus mortuus est, etc..

Dicit ergo: dico quod omnia pro vobis facimus, quia urget nos charitas christi, quia aestimamus, quod si unus, scilicet christus, pro omnibus mortuus est, quod etiam nos ita vivamus, id est ad utilitatem vestram, quod etiam nobis mortui simus, id est nihil curemus de nobis, sed de christo et de his quae christi sunt. Et hoc est quod dicit si unus. Rom. V, 8: commendat deus suam charitatem in nobis, etc.. I petr.

C. II, 21: christus passus est pro nobis, etc..

Quod ergo infertur ergo omnes mortui sunt, exponitur tribus modis. Primo ut dicatur omnes mortui sunt, morte peccati in Adam. Non enim esset necessarium quod christus pro omnibus moreretur, nisi omnes mortui fuissent morte peccati in Adam.

I Cor. XV, 22: sicut in Adam omnes, etc..

Secundo ut dicatur omnes mortui sunt, scilicet veteri vitae. Christus enim mortuus est ad delenda peccata, ergo omnes debent mori veteri vitae, scilicet peccati, et vivere vita iustitiae, Rom. VI, 10: quod enim mortuus est peccato, etc., ita et vos aestimate vos mortuos esse, etc..

Tertio, et magis litteraliter, ergo mortui sunt omnes, id est ita debet se quilibet reputare ac si esset mortuus sibi ipsi. Col. III, 3: mortui estis, etc..

Et hunc modum exponit consequenter cum dicit et pro omnibus mortuus est christus, I Io. II: mortuus est ut vivamus christo.

Unde subdit ut et qui vivit, scilicet vita naturali, iam non sibi vivat, id est non propter seipsum et propter bonum suum tantum, sed ei qui pro ipsis mortuus est et resurrexit, scilicet christo, id est totam vitam suam ordinet ad servitium et honorem christi.

Gal. II, 20: vivo ego, iam non ego, etc..

Eccli. XXIX, 20: gratiam fideiussoris tui ne obliviscaris, etc..

Et horum ratio est quia unusquisque operans sumit regulam operis sui a fine. Unde si christus est finis vitae nostrae, vitam nostram debemus regulare non secundum voluntatem nostram, sed secundum voluntatem christi. Sic enim et christus dicebat Io. VI, V. 38: descendi de caelo, non ut facerem voluntatem meam, etc..

Nota autem quod duo dicit, scilicet quod mortuus est christus et quod resurrexit pro nobis; ubi duo exiguntur a nobis.

Quia enim mortuus est pro nobis et nos debemus mori nobis ipsis, id est pro ipso abnegare nos ipsos. Unde dicebat Lc. IX, 23: qui vult venire post me, abneget semetipsum, etc.. Quod idem est ac si diceret: moriantur sibi ipsis.

Quia vero christus resurrexit pro nobis, et nos debemus ita mori peccato et veteri vitae et nobis ipsis, quod tamen resurgamus ad novam vitam christi. Rom. VI, 4: quomodo christus surrexit a mortuis per gloriam patris, ita et nos in novitate, etc.. Et propter hoc dominus non dixit solum: abneget semetipsum et tollat crucem suam, sed addidit et sequatur me, scilicet in novitate vitae, proficiendo in virtutibus. Ps.

Lxxxiii, 8: ibunt de virtute in virtutem, etc..