Lectio 1

Posita iam exhortatione ad bonum in generali, hic consequenter exhortatur eos ad quoddam bonum particulare, scilicet ad largitionem collectarum pro sanctis qui erant in ierusalem. Nam, sicut act.

C. XV, 2 dicitur, et apostolus tangit ad gal.

C. II, 9, apostoli imposuerunt Paulo et barnabae, ut proponerent verbum salutis gentibus, exhortando eos ad subveniendum sanctis, qui erant in ierusalem, qui venditis omnibus, et positis ad pedes apostolorum, in maxima erant paupertate; et ad hoc inducit eos ad praesens. Ubi duo facit.

Primo inducit eos ad dandum; secundo monet ad modum dandi, ut scilicet cito et abundanter dent, et hoc cap. IX, ibi nam de ministerio, etc..

Circa primum duo facit.

Primo tractat de collectis dandis; secundo de ministris per quos huiusmodi collectae fiant, ibi gratias autem deo qui dedit, etc..

Circa primum duo facit.

Primo inducit eos ad dandum; secundo excludit excusationem, ibi si enim voluntas prompta est, etc..

Inducit autem eos ad dandum tripliciter.

Primo exemplo aliorum qui dederunt; secundo exemplo christi, ibi scitis enim gratiam domini nostri, etc.; tertio ex ipsorum propria utilitate, ibi hoc enim vobis utile, etc..

Circa primum tria facit.

Primo ponit exemplum; secundo ostendit se permotum ab hoc exemplo, ibi ita ut rogaremus titum, etc.; tertio monet ut ipsi hoc exemplum sequantur, ibi sed sicut in omnibus abundatis, etc..

Circa primum sciendum est quod apostolus ad hoc, ut Corinthii liberaliter tribuant, proponit eis Macedones in exemplum. Et commendat eos quantum ad duo, scilicet primo quantum ad patientiam in adversis; secundo quantum ad liberalitatem in donis, ibi et altissima paupertas, etc..

Circa primum sciendum est quod apostolus inducit eos ad eleemosynas ut merita ipsorum crescant, et ideo in illo tempore hoc fecit, quando possunt mereri, scilicet tempore gratiae; tunc enim eleemosynae meritoriae sunt. Et hoc est quod dicit notam vobis facimus gratiam, id est gratuitum donum dei, scilicet eleemosynarum largitionem.

Et dicit hoc esse gratiam, quia quidquid boni facimus, est ex gratia dei. Quae, quidem gratia, non est data istis, sed mihi, inquantum scilicet ex mea procuratione et sollicitudine et monitione, Macedones ad hoc moti sunt. Eph. III, 8: mihi autem omnium sanctorum minimo, etc.. Data est, inquam, mihi in ecclesiis Macedoniae, id est apud fideles Macedoniae.

Quae quidem gratia est quantum ad duo, scilicet quantum ad patientiam, quia in multo experimento, etc.. Ubi ponit conditiones patientiae perfectae.

Una est quod homo sit constans, ita quod nec timore tribulationis deiiciatur, sed nec etiam in ipso tribulationis experimento. Et ideo dicit quod in multo experimento tribulationis, constantes fuerunt.

Alia est quod in ipsis tribulationibus gaudeat, sicut legitur de beato Laurentio; et quantum ad hoc dicit abundantia gaudii ipsorum, scilicet Macedonum, fuit. Iac.

C. I, 2: omne gaudium existimate, etc.. Rom.

C. XII, 12: in tribulatione gaudentes, etc.. Vel in multo experimento tribulationis, non quam ipsi passi fuerunt, sed quam viderunt pati in Macedonia, abundantia gaudii ipsorum fuit.

Item secundo, gratia est quantum ad liberalitatem in eleemosynis. Et quantum ad hoc dicit et altissima, etc.. Ubi duo facit.

Primo ponit eorum liberalitatem; secundo exponit quod dixerat, ibi quia secundum virtutem, etc..

Dicit ergo primo: non solum fuerunt patientes in tribulationibus, scilicet Macedones, sed etiam fuerunt liberales, quia altissima, id est maxima, paupertas eorum, vel nobilissima. Secundum Glossam facit paupertatem altam elevatio spiritus supra res temporales et contemptus earum. Et sic istorum paupertas altissima erat, quia non habebant divitias, et contemnebant eas. Iac. II, 5: nonne deus elegit pauperes in mundo, etc..

Haec, inquam, paupertas abundavit, id est excrevit, in divitiis copiose dando.

Sed haec expositio Glossae non videtur esse secundum intentionem apostoli, et ideo aliter dicendum est altissima paupertas, etc..

Ubi sciendum est, quod homo ex duabus causis habet promptum animum ad dandum satis, scilicet ex abundantia divitiarum, sicut divites, vel ex contemptu divitiarum; et sic idem facit in paupere contemptus, quod facit in divite abundantia. Et ideo dicit altissima paupertas, sic supra, abundavit, id est effectum abundantiae fecit, in divitias simplicitatis eorum, quia cor eorum erat solum ad deum, et ex hoc provenit contemptus divitiarum.

Prov. XI, 3: simplicitas iustorum, etc..

Consequenter cum dicit quia secundum virtutem, etc., exponit quod dixit commendando ipsorum liberalitatem quantum ad tria, scilicet quantum ad quantitatem dati, quantum ad voluntatem dandi, et quantum ad ordinem dationis.

Quantum ad quantitatem dati, quia dederunt supra virtutem. Et ideo dicit: vere abundavit in divitias, quia ego reddo illis testimonium quod fuerunt voluntarii ad dandum secundum virtutem rerum suarum et supra virtutem, quia intantum dederunt quod post eguerunt.

Vel dicendum est, et melius, quod est virtus interior animi, et virtus exterior, scilicet facultas rerum temporalium. Virtus interior est promptitudo animi ad dandum. Et ideo dicit testimonium illis reddo, quod fuerunt voluntarii ad dandum, secundum virtutem animi interiorem, et supra virtutem exteriorem, scilicet divitiarum. Tob. IV, 9: si multum tibi fuerit, etc..

Contra: quicumque dat supra virtutem, dat immoderate; non ergo ex hoc est dignus laude.

Respondeo. Dicendum est quod virtus in dando potest considerari dupliciter, scilicet simpliciter seu absolute, et secundum proportionem aliorum. Quando ergo dat plus quam alii suae proportionis, non peccat; sed si simpliciter dat supra virtutem, tunc immoderate dat. Sic ergo commendat eorum liberalitatem quantum ad quantitatem dati.

Commendat autem eam quantum ad voluntatem dandi, cum dicit quia voluntarii fuerunt, Ex. XXV, 2: ab omni qui ultroneus offert. In hoc autem fuerunt voluntarii, quia rogaverunt nos cum multa exhortatione, obsecrantes, id est rogantes. Quasi dicat: non solum rogaverunt, sed etiam per rationes nos induxerunt, ut habeant gratiam et communicationem ministerii, etc., id est ut liceret eis dare sua pauperibus sanctis, qui sunt in ierusalem, non reputantes se facere gratiam nobis, sed quod eis gratia fiat. Hebr.

Ult.: beneficentiae autem et communionis, etc..

Commendat etiam eorum liberalitatem quantum ad ordinem dandi, quia non solum sua dederunt, sed primo seipsos, quia talis debet esse ordo in dando, ut primo homo sit acceptus deo, quia nisi homo sit deo gratus, non sunt accepta munera eius. Gen. IV, 4: respexit dominus ad Abel, scilicet primo, et ad munera eius consequenter.

Eccli. XXX, 24: miserere animae tuae, etc..

Et ideo dicit non sicut speravimus, quasi dicat: vere voluntarii fuerunt, quia non sicut speravimus, id est non ea intentione qua putabamus, ut scilicet darent pro culpis redimendis, sed semetipsos dederunt primum domino, emendando vitam suam, et deinde nobis, obediendo per omnia, per voluntatem dei, quae est ut subdantur homines vicariis suis. Hebr. Ult.: obedite praepositis vestris, etc..

Glossa dicit quod non aliter erat ab eis recipiendum, nisi scilicet prius seipsos dedissent deo; ergo videtur quod non sint recipiendae eleemosynae a peccatoribus.

Sed dicendum est quod non est ab eis recipiendum, quando dant ea intentione ut foveantur in peccatis.

Sic ergo, posito exemplo Macedonum, ostendit se consequenter permotum esse hoc exemplo, cum dicit ita ut rogaremus titum, quasi diceret: intantum nos permoti fuimus hoc exemplo de liberalitate Macedonum, ut scilicet rogaremus titum, ut etiam vos sitis participes ipsius gratiae, ut, scilicet titus, quemadmodum coepit vos monere ad benefaciendum, postquam vidit vos correctos, et inducere vos ad communionem, ita perficiat in vobis, et spiritualiter gratiam istam de largitione eleemosynarum, ut non desit vobis. Phil. I, 6: qui coepit in vobis, etc..

Consequenter admonet eos, ut hoc exemplo ipsi inducantur, cum dicit sed sicut in omnibus, etc.. Ubi duo dicit.

Primo monet ut ipsi, exemplo Macedonum, sint prompti ad eleemosynas faciendum; secundo quamdam suspicionem aufert, ibi non quasi imperans dico, etc..

Dicit ergo sed sicut in omnibus, etc., quasi dicat: sicut vos superatis Macedones in omnibus aliis gratiis, ita debetis eos superare etiam in ista, scilicet eleemosynis faciendis. Et hoc est quod dicit sicut in omnibus aliis abundatis; et, primo in his quae pertinent ad intellectum, et quantum ad hoc dicit in fide, qua creditur, et sermone, quo confitemur, Rom. X, 10: corde creditur ad iustitiam, quantum ad fidem, ore autem confessio fit ad salutem, quantum ad sermonem; et in scientia Scripturarum. I Cor. I, 5: in omnibus divites facti estis, etc..

Secundo in his quae pertinent ad opus, et quantum ad hoc dicit et in omni sollicitudine, scilicet bene operandi. Rom. XII, 11: sollicitudine non pigri.

Tertio in his quae pertinent ad affectum, et quantum ad hoc dicit in charitate vestra spirituali habita in nos superabundantius.

Col. III, 14: super omnia charitatem habentes, etc.. Sicut, inquam, in omnibus istis abundatis, ita scilicet rogavi titum, ut in hac gratia, scilicet eleemosynarum, abundetis.

Et quia posset haberi suspicio quod quasi ex imperio mandaret, ut darent eleemosynas, contra quod est quod dicitur Ez. XXXIV, 4: vos autem cum austeritate, etc., et ideo contra removet, dicens non quasi imperans dico. Hoc est quod rogavi titum, vel quod ego ipse hoc dico vobis, id est non feci quasi imperans. I Petr. Ult.: non ut dominantes in cleris. Sed dico hoc comprobans, id est volens comprobare per aliorum sollicitudinem, scilicet Macedonum, vestrae charitatis ingenium.

Ubi sciendum est, quod ingenium bonum sumitur non solum pro aptitudine ad sciendum faciliter, sed etiam ad bene operandum.

Cuius ratio est, quia ad hoc quod aliquis bene operetur, exigitur scientia dirigens. Et ideo sicut in addiscendo dicitur boni ingenii esse qui cito capit verba magistri, ita, in operando, boni ingenii dicitur, qui exemplo aliorum cito movetur ad bene operandum. Et ideo dicit apostolus comprobans, id est probare volens, bonum ingenium vestrum, id est quam promptam voluntatem habeatis ad dandum, moti exemplo Macedonum. I cor.

C. IV, 14: non ut confundam vos haec scribo.