CAPUT IV.

De sententiis Antiquorum de materia

metallorum. Hoc autem quod Avicenna tradidit tam in physicis quam in alchimica sua epistola quam scribit ad HazemPhilosophum, his quae hic dicuntur non est contrarium. Dicit enim in utroque istorum librorum argentum vivum et sulphur esse omnium materiam metallorum. Humidum enim de quo locuti sumus, sicut diximus, terreo admixtum est materia argenti vivi proxima, et substantia unctuositatis quam descripsimus, est propria et essentialis materia sulphuris. Hermes autem et quidam a orum dicere videntur metalla . ex omnibus elementis constitui, quod procul dubio negandum non est: sed tamen rerum materia non determinatur ex his quae aliquo modo sunt in eis,sed potius ex his quae in ipsis abundant. Sed prae omni bus mirabilis et derisibilis est sententia, quam quidam in alchimicis Democrito attribuunt, quod videlicet calx et lixivium sunt materia metallorum : si enim calx esset materia, . cum ipsa sit combusta, aqua permixta sibi, are fieret sicut in caemento, et rediret ad duritiem lapidis me- tallum, et comminuibile et non liquabile efficeretur. Amplius autem igne supposito,procul dubio metallum induraretur, et non liquesceret, sicut videmus de caemento. Si autem lixivium vocat aquam acutam, sicut alchimici exponunt, removentem a calce salsedinem et acredinem, quae est ex combustione, sicut docent alchimici in loturis suis, et haec aqua sit materia metallorum, adhuc inconvenienter dictum est : quia calx est subtantia terrestris : sed per ea quae in meteoricis tradita sunt, scimus quod omne terrestre combustum, contractos et constrictos habet poros : talis autem calx existens impedit ingressum aquae ad interiora calcis : non ergo unquam bene et fortiter conglutinatur : propter quod et caementum de facili per ignem, evanescente humido, farinatur et cadit de muro. Non ergo conveniens est dictum Democriti de materia metallorum : deceptus autem fuit signo non sufficienti: vidit enim quod elixir ad lunam melius, hoc est, ad argentum habuit radicem in qua recipitur calx et cerusa : et propter hoc credidit aliquid simile esse in physica materia et naturali corporum metallorum : hoc autem non est necessarium : multis enim indiget ars quibus non indiget natura : ars autem non indiget calce et cerusa, nisi ad indurandum et colorandum : hoc autem in propria materia operatur natura sola digestione.Nos enim ostendimus in Meteoris omnem digestionem decoctionem facere constare et inspissare digesta et decocta etiam, praeter quod aliquid extrinsecus apponatur his quae decoquuntur.

Gilgil autem quidam ex Arabia Hispalensi, quae nunc Hispanis reddita est, in secretis suis probare videtur cinerem infusum esse materiam metallorum, persuadens hoc ratione debili. : quoniam nos videmus, quod per assationeiii fortem calidi et sicci cinis liquatur in vitrum, qui congelatur frigido et liquatur calido sicco, sicut metallum. Videbitur ergo quod eorum materia est una : quorum enim unus est modus congelationis et

unus modus liquefactionis, eorum materia videtur esse una secundum naturam, sicut traditur in scienti a Meteororum, ut dicit. Amplius autem terrestre non videmus subtiliari et dividi et permisceri cum humido, nisi per maximam vim ignis subtiliantis et dividentis ipsum in humidum ut illi permisceatur : sic autem se habet terrestre quod est incineratum in metallorum humidis : quare videtur isti, quod cinis terrestris sit propria materia metallorum : propter hoc, inquit, merguntur sub aqua omnia metalla : quod non facerent, ut ait, si in ipsis abundaret humidum unctuosum, ut dictum est. Adhuc quaecumque habent unctuosam humiditatem, ut inquit Gilgil, sunt cremabilia sicut ligna : nullum autem omnino metallorum cremabile et inflammabile est : et ideo unctuosam non videtur habere humiditatem pro materia. Habent igitur cinerem terrestrem infusum humido aqueo, ut asserit.

Haec autem inconvenienter et stulte dicta sunt : quoniam ipse Gilgil mechanicus et non Philosophus fuit,sed de mechanica alchimia praesumens pnesumpsit mentiri de physicis. Quod autem falsum dicat, patet per ea quae in Meteoris de cinere dicta sunt : ibi enim dictum est quod per aquam infusam non includitur, eo quod habet poros patulos ubique emittentes aquae humidae conceptum : si igitur cinis esset materia metallorum, nunquam per aliquod humidum conglutinantur in ipsis. Adhuc autem per operationes ignis in cineribus videmus humidum quod distillat per cineres, effici citrinum vel rubeum : si igitur cinis esset propria materia metallorum, eam coloraret in citrinum colorem vel rubeum, quod nos occulta fide probamus esse falsum. Sed tunc negamus materiam quae intrat in esse vitri, esse cinerem, sed potius humidum illud purissimum, quod erat radicale et intrinsecum ei quod incineratum est : quod propter vim ignis incinerantis extrahi non poterat, sed fluit per ignem fortissimum in camino confri- catum : et hoc est humidum passum a sicco vehementissime, sicut diximus in scientia libri de Lapidibus. Haec igitur materia liquabilium et materia prima et remota una communis, hujusmodi videlicet humidum. Et si aliquis dicat quod commisceri non potest nisi dividatur, dicendum quod his dimissis non est incineratio, sed commixtio quae est commiscibilium alteratorum unio, ita quod minimum ferrei est cum minimo aquei, et c converso, et plurimum unius cum plurimo alterius, ita tamen quod neutrum a sui generis particulis separatur : nunquam enim invenitur pars terrea separata ab alia terrea, vel aqua separata ab alia aqua : sed ita est plurimum unius cum minimo et plurimo alterius, quod nequaquam, ut jam dixi, alterutra separantur a suis homogeniis : et haec Gilgil ignoravit. Quod autem dicit mergi metallum, non est sufficiens : causa autem hujus non est ultra modum in eis abundare siccum terreum cinerum : sed potius quia habent terreum incorporatum humido, clausis poris aerem retinentibus per humidum : et ideo omnia submerguntur in aqua. Nec est conveniens de humiditate unctuosa cremabilium : quoniam nos in Physicis ostendimus unctionem oleagineam esse separatam a materia tali, et remansisse subtilem humiditatem cremabilem. Haec igitur sub compendio dicta sint de materia metallorum.