245

ὅλον με θεόν τῇ Θεοῦ κοοινωνίᾳ ἐν αἰσθήσει καί γνώσει, οὐχί οὐσίᾳ, μετουσίᾳ δέ γενέσθαι πάντως χρή φρονεῖν ὀρθοδόξως. Ὥσπερ ἐγεννήθη γάρ Θεός ἀτρέπτως ἄνθρωπος ἐν σώματι καί πᾶσιν ὤφθη, οὕτως ἀφράστως, πνευματικῶς γεννᾷ με καί ἄνθρωπον μένοντα θεόν ποιεῖ με˙ καί ὥσπερ ὁρώμενος σαρκί ἐκεῖνος τό Θεός εἶναι ἠγνοεῖτο τοῖς ὄχλοις, οὕτω καί ἡμεῖς, οἷον ἦμεν, τοῖς πᾶσιν θαῦμα! - βλεπόμενοι ἄνθρωποι πάντως (365) τό, ὅπερ γεγόναμεν χάριτι θείᾳ, οὐ πεφύκαμεν τοῖς πολλοῖς καθορᾶσθαι. Μόνοις δ᾿ οἷς ὄμμα ψυχῆς κεκαθαρμένον πρόσεστι, φαινόμεθα ὡς ἐν διόπτρᾳ, τοῖς δ᾿ ἀκαθάρτοις ὁ Θεός, οὐδ᾿ ἡμεῖς γε οὔθ᾿ ὁρώμεθα οὔθ᾿ ὅλως γεγενῆσθαι τοιοῦτοί ποτε πιστεύομαθα πάντως. Ἄπιστοι καί γάρ τῇ πίστει καί μόνῃ προσεπερειδόμενοι χωρίς τῶν ἔργων˙ εἰ δ᾿ οὐκ ἄπιστοι, τέως νεκροί εἰς ἅπαν, ὥσπερ ὁ θεῖος ἀπεφήνατο Παῦλος. Μή ἀπιστήσῃς, ἐμοί δέ λέγε καί σοφῶς ἀποκρίνου. Ποῖον ἐκ τούτων προτιμήσεις τῶν δύο˙ νεκράν γε πίστιν ἔργων ἐστερημένην ἤ ἀπιστίαν τῆς πίστεως ἐν ἔργοις; Πάντως ἐρεῖς μοι˙ Τίς τῶν ἔργων ἡ χάρις πίστεως δίχα τῆς ὀρθῆς καί τελείας; Κἀγω σοι πάλιν ἀντιφθέγξομαι˙ Τί δέ ὄφελος τῆς πίστεως τῶν ἔργων δίχα; Εἰ οὖν τά, ἅπερ προειρήκαμεν, γνῶναι βούλει τε θεός κατά χάριν γενέσθαι, οὐ λόγῳ, οὐ δοκήσει, οὐκ ἐπινοίᾳ, οὐ μόνῃ πίστει ἐστερημένῃ ἔργου, ἀλλά πείρᾳ, πράγματι καί θεωρίᾳ νοερᾷ καί γνώσει τε μυστικωτάτῃ, πρᾶξον ἅτινα ὁ Σωτήρ σοι προστάττει κἀκεῖνος ταῦτα διά σέ καθυπέστη, καί τότε ἴδοις φῶς λαμπρότατον φάναν, ἀέρι ψυχῆς πάμπαν λελευκασμένῳ, ἀΰλως τήν ἄϋλον σαφῶς οὐσίαν ὅλην δι᾿ ὅλου ὄντως διϊκνουμένην,