0021C 7 (Cap. I.—Vers. 1.) Visio Isaiae, filii Amos, quam vidit super Judam et Jerusalem, in diebus Oziae, Joatham, Achaz et Ezechiae, regum Juda. Pro Juda, in quo significantur duae tribus, LXX et Theodotio posuere, Judaeam, quae totam terram duodecim tribuum ostendit. Et pro eo quod nos ex Hebraeo vertimus, super Judam et Jerusalem: illi interpretati sunt, contra Judaeam et Jerusalem. Symmachus more suo manifestius, de Juda et Jerusalem; ut nec prospera, nec adversa velit titulo demonstrari: sed ea quae de Juda et Jerusalem in utramque partem Propheticus sermo praedixerit. Ergo Isaias principaliter de duabus loquitur tribubus, Juda et Benjamin: exceptis decem, quae in Samaria erant, et vocabantur Ephraim et Israel; et quas sub Ozia rege 0021D Juda, et Jerusalem, Phul rex Assyriorum vastare jam coeperat. Denique quinquagesimo et secundo imperii ejus anno, regnante apud Samariam Phacee filio Romeliae, venit Teglathphalasar rex Assyriorum, 0022C et cepit Ajon et Abel, domum Maacha: et Janoe et Cedes et Asor et Galaad et Galilaeam, omnem terram Nephthali, et transtulit eos in Assyrios (IV Reg. XV, 18 19) . Ex quo ostenditur, vicina eversione Samariae in commonitionem duarum tribuum haec universa narrari.

Ozias autem ipse est, qui et Azarias, duplici nomine. Et uno quidem atque eodem tempore Isaiam, Osee, Joel, et Amos prophetasse, ex regibus qui ponuntur in titulo, cognoscimus: sed principium verbi Domini fuit in Osee filio Beeri. Amos autem pater Isaiae, non ut plerique autumant, tertius duodecim Prophetarum est, sed alius; diversisque apud Hebraeos scribuntur litteris. 8 Iste primam et extremam litteras habet Aleph et Sade (); ille Ain 0022D et Samech (): et iste secundum quosdam interpretatur fortitudo, sive robustus; ille populus durus vel gravis: de quo in Amos plenius diximus. Non solum autem hic propheta, sed et alii cum habeant 0023A in titulo: Visio quam vidit Isaias, sive Abdias, non inferunt quid viderint. Verbi gratia: Vidi Dominum Sabaoth sedentem super thronum excelsum et elevatum et Seraphim duo in circuitu ejus; sed quae dicta sunt, narrant, id est: Audi, coelum, et auribus percipe, terra (Isai. VI, 1, 2) . Et: Haec dicit Dominus Deus ad Idumaeam. Auditum audivi a Domino, et legatum ad gentes misit (Abd. I, I) . Prophetae enim prius vocabantur videntes, qui dicere poterant: Oculi nostri semper ad Dominum (Psal. XIV, 15) . Et: Ad te levavi oculos meos qui habitas in coelo (Psal. CXXII, 1) . Unde et Apostolis a Salvatore praecipitur: Levate oculos vestros, et videte regiones: quia jam albae sunt ad messem (Joan. IV, 35) . Istos cordis oculos, et sponsa habebat in Cantico Canticorum, cui sponsus 0023B dicit: Vulnerasti cor meum, soror mea sponsa, uno ex oculis tuis (Cant. IV, 9) . Et in Evangelio legimus: Lucerna corporis tui est oculus tuus (Matth. VI, 22) . In veteri quoque dicitur instrumento, quod populus viderit vocem Dei (Exod. XX, 18) . Ex quo Montani deliramenta conticeant, qui in ecstasi, et cordis a mentia Prophetas putat ventura dixisse: neque enim videre poterant quod ignorabant. Scio quosdam Judaeam et Jerusalem de coelestibus interpretari, et Isaiam sub persona Domini Salvatoris: quod captivitatem illius provinciae in nostra terra praenuntiet, et postea reditum conscensumque ad montem sanctum in diebus novissimis. Quae nos contraria Christianorum fidei judicantes, universa 9 despicimus, et sequentes historiae veritatem, sic interpretamur 0023C spiritualiter, ut quidquid illi de coelesti Jerusalem somniant, referamus ad Christi Ecclesiam, et ad eos qui vel propter peccata egrediuntur ex ea, vel ob poenitentiam revertuntur ad sedem pristinam, de 0024A qua et illud in hoc eodem Propheta dici arbitramur: Illuminare, illuminare, Jerusalem: venit enim lux tua, et gloria Domini super te orta est: et, In te apparebit Dominus, et gloria illius super te ostendetur: et gradientur reges in lumine tuo, et gentes in splendore tuo: quando venient omnes filii ejus de longe, et filiae illius in humeris portabuntur, et operient eam cameli Madian, et Epha, afferentes aurum et thus: et greges Cedar congregabuntur in Jerusalem, et arietes Nabaioth properabunt, et erunt placabiles hostiae super altare Domini (Isai. LXIX, 1 seqq.)

Quodque in titulo ponitur prophetasse eum sub Ozia, et Joatham, et Achaz, et Ezechia, regibus Juda, non ut in aliis Prophetis confuse intelligendum est, ut nesciamus quid sub quo specialiter rege dictum 0024B sit: sed usque ad finem voluminis scriptum refertur, quid seorsum sub Ozia, et quid sub Joatham, et quid sub Achaz, et quid sub Ezechia ei a Domino revelatum sit. Sciamus quoque Ezechiam in Jerusalem duodecimo anno Romuli, qui sui nominis in Italia condidit civitatem, regnare coepisse: ut liquido appareat, quanto antiquiores sint nostrae historiae, quam gentium caeterarum. Interpretatur autem Isaias, salvatus Domini: Juda, confessio: Jerusalem, visio pacis: Ozias, fortitudo Domini: Joatham: Domini perfectio: Achaz, tenens sive robustus: Ezechias, imperium Domini. Qui igitur Domino praesidente salvatur, et est filius Amos, id est, fortis atque robusti, cernit spiritualiter visionem confessionis, dum antiqua peccata deplangit: et pacis, 0024C dum post poenitentiam transit ad lucem, et aeterna pace requiescit: cunctaque illius tempora transeunt sub fortitudine Domini, et perfectione ejus ac robore. 10 Cumque omnia fecerit, dicet 0025A illud Evangelicum: Servi inutiles sumus: quod enim debuimus facere, fecimus (Luc. XVII, 10) .