SUMMARIUM.

Epilogus praedictarum opinionum, et f usi or explicatio opinionis Pythagoricorum, seu Italicorum.

Ex dictis quidem igitur de rationi consentientibus jam sapientibus hoc accepimus ; a primis quidem principium esse corporeum ; aqua namque et ignis, et similia, corpora sunt, et ab his quidem unum, ab illis vero plura principia corporea ; utrisque tamen haec nihil in materiae specie ponentibus, et cum hac illam unde motus, et hanc ab his quidem unam, ab illis vero duas.

Igitur usque ad Italicos, et absque illis mediocrius dixerunt alii de ipsis. Attamen, ut diximus, duabus sunt causis usi, et harum alteram, hi quidem unam, illi vero duas, faciunt illam unde motus.

Recolligit corollarie, quae dicta sunt de opinione antiquorum. Et primo quae dicta sunt de opinionibus primorum Philosophorum. Secundo, quae dicta sunt de opinione Pythagoricorum. Secunda ibi: Pythagorici vero. Dicit ergo concludendo quod ex dictis Philosophis, scilicet consentientibus, idem, scilicet causam materialem esse rerum totam substantiam, et jam ratione sapientibus, id est, qui jam per rationem incipiebant scire et sapere causas rerum ea accepimus, scilicet ea quae dicta sunt, a primis Philosophis supple accepimus esse primum principium corporeum: quod probat, namque pro quia aqua et ignis, et similia, corpora sunt, quae scilicet illi ponebantesse rerum principia, sed differenter, quia ab his quidem unum, ab illis vero plura

principia corporea, scilicet ponuntur esse: patet enim ex praecedentibus, quod Thales, Anaxagoras et Diogenes tantum unum principium ponebant. Empedocles autem et Democritus plura ponebant, utrique tamen in hoc conveniebant, quia principium sive unum sive plura: ea in materiae specie ponebant, id est, in genere causae materialis ; a quibusdam vero ponentibus talem causam, scilicet materialem cum ea, scilicet materia, illam secundum principium motus, id est, causam efficientem etiam ponebant, sed differenter; quia ab his quidem eam, scilicet causam efficientem esse unam, ab illis vero duas, supple esse positas, patet ex praedictis. Anaxagoras quidem posuit illam causam esse unam, scilicet intellectum, et Parmenides amorem. Empedocles vero posuit duo, scilicet amorem et odium. Igitur praedicti Philosophi, qui scilicet fuerunt usque ad Italicos, id est, Pythagoricos absque illis, et non communicantes cum illis Pythagoricis in suis opinionibus mediocrius de his dixerunt, scilicet principiis, qui supple non assignabant ad quod genus causae hujusmodi principia reducantur, et tamen, ut diximus, duabus usi sunt causis, scilicet efficiente et materiali, et harum alteram, scilicet efficientem ipsam, scilicet unde motus principium, hi quidem unam;illi vero duas faciunt, sicut patet ex praedictis. Deinde cum dicit:

Pylhagorici vero duo quidem principia faciunt secundum eumdem modum, tantum autem addiderunt quod et proprium eorum est, quia finitum, et infinitum, et unum, non aliquas alias putaverunt esse naturas, ut ignem, aut terram, aut aliud aliquid tale: sed infinitum ipsum, et unum, horum esse substantiam de quibus praedicantur, quapropter et numerum esse substantiam omnium.

De his igitur secundum hunc enuntiaverunt modum, et de eo quidem quod quid est dicere et definire coeperunt, valde, autem simpliciter tractaverunt, superficialiter namque definierunt; et cui primo inerat terminus dictus, hoc esse substantiam rei putaverunt, ut si quis existimet ratione idem esse duplum et dualitatem, eo quod inest primo duobus duplum, sed fortasse duplo et dualitati non idem esse: si autem non, multa ipsum ui.um erit, quod et illis accidit De prioribus quidem igitur et aliis, tot est accipere,

Recolligit quae dicta sunt de opinione Pythagoricorum, et quantum ad illud habebant commune cum praedictis, et quantum ad illud quod erat eis proprium, et in quo differebant a praedictis. Dicit ergo quod Pythagorici, qui scilicet ponebant duo principia, dixerunt secundum eumdem, modum, quo scilicet Empedocles, et alii antiqui, et in hoc conveniebant cum antiquis, verumtamen habebant duo propria in quibus differebant a praedictis; unde subdit, quod tantum autem addiderunt, scilicet Pythagorici, quod est proprium eorum, quia finitum et infinitum, et unum, non putaverunt esse aliquas alias naturas, quasi essent accidentia aliis naturis, quae possunt dici infinitae, ut ignem, aut terram, aut aliquod tale aliud ; sed infinitum ipsum, et ipsum unum dixerunt esse substantiam horum, de quibus praedicantur ;quapropter, supple ex hoc concludebant, numerum, scilicet qui ex unitatibus constituitur, esse omnium substantiam, et hoc est unum primum in quo Pythagorici ab aliis Naturalibus differebant, nam alii Naturales sunt aliter locuti, ut patet ex 3. Physicorum, capit. de Infinito, quia licet ponerent unum et infinitum, tamen attribuebant illa alicui alteri naturae, sicut accidentia subjecto, puta igni, vel aquae, vel alicui alteri: sed Pythagorici ipsum infinitum, et ipsum unum non dicebant esse accidentia alicui alteri naturae, sed magis esse naturas ipsas et substantias rerum. Secundum est, in quo Pythagorici differebant a praedictis, quia ipsi inceperunt dicere et definire quidditates rerum, licet imperfecte: unde dicit quod de his igitur, quae sunt dicta, enuntiaverunt secundum hunc modum; iterum, et de ipso, quod quid est, coeperunt dicere et definire, et valde simpliciter tractaverunt, et superficialiter autem definierunt, scilicet quidditates rerum, nam definientes non attendebant in definitionibus assignandis nisi unum tantum: dicebant enim quod si aliquis terminus dictus, id est, definitio inesset alicui primo, quod hoc esset substantia illius rei, et hoc est quod subdit : Cui primum inest dictus terminus, hoc esse substantiam rei putaverunt, ut si quis existimet idem esse duplum, id est, duplam proportionem et dualitatem, eo quod duplum, id est, dupla proportio, primum inest duobus, id est, numero binario, primum invenitur unum, quia ens primo invenitur in uno quam in multis, eo quod multa ex uno constituuntur, ideo dicebant quod ens est ipsa substantia unius: hanc autem determinationem et modum definiendi improbat, cum subdit : Sed fortasse duplo, et dualitati non est idem esse, licet supple dualitas sit dupla, ita quod sint idem secundum rationem, sicut definitio et definitum: quod probat, cum subdit, si autem non, supple est sicut nos dicimus, sequitur quod multa unum essent, quod et illis convenit, id est, oportet dicere, quod supple apparet esse falsum Ratio hujus consequentiae est, quia contingit aliqua multa primo inesse alicui uni. Exemplum, dualitati primo inest paritas et proportio dupla: sequeretur igitur quod par et duplum, sint idem in se, cum sint idem ipsi dualitati: sequeretur etiam, quod quodcumque esset duplum, illud esset idem dualitati, ex quo duplum ponitur substantia dualitatis; et sic cum multa alia sint dupla, multa dupla essent unum, quod est dualitas. Ultimo concludit quod de prioribus, scilicet Philosophis, qui posuerunt, scilicet tantum unum principium materiale, et aliis posterioribus, qui posuerunt plura, tot est accipere, ut dictum est.

Notandum quod Pythagorici qui posuerunt duo principia, dixerunt secundum eumdem modum cum antiquis, pro quanto illi, sicut antiqui, posuerunt aliqui eorum duo principia contraria, quorum unum erat principium bonorum, et aliud malorum, ut patet de Empedocle, et aliis quibusdam: ita Pythagorici, sicut patet ex coordinatione principiorum contrariorum, quam ponebant modo praeexposito. Verumtamen non eodem modo, quia Empedocles illa principia contraria posuit ex parte causae moventis sive efficientis ; Pythagorici vero ex parte materialis, ut superius fuit dictum.

SUMMAE SECUNDAE