SUMMANUM.

De motu comparato ad subjectum et ad movens, est enim in mobili, et operatio seu actus moventis.

Et quod est motus in mobili palam, actus est enim hujus a motivo.

Ubi inquirit de motu in quo sit ut in subjecto. Circa quod duo facit. Primo ostendit quod motus est in mobili. Secundo inquirit quomodo se habet ad movens. Secunda ibi : Et motivi actus. Dicit ergo, palam est quod motus est in mobili, quod probat, enim pro quia, supple motus est actus hujus, id est, mobilis a motivo, supple causatus. Formetur sic ratio : Omnis actus est ineo cujus est forma et actus: sed motus est actus mobilis et forma, ut patet ex dictis, ergo motus est in mobili. Deinde cum dicit :

Et motivi actus non alius est, oportet quidem enim actum esse amborum.

Inquirit quomodo motus se ha bet ad movens. Circa quod duo fa cit Primo proponit intentum. Se cundo probat ipsum ibi : Motivun quidem, proponit ergo duo : unum est quod motus est actus motivi, ic est moventis. Aliud est quod non es alius, scilicet motus qui est motivi et qui est actus mobilis ; oportet qui dem enim motum supple esse actun amborum, scilicet mobilis et moven tis. Deinde cum dicit:

Motivum quidem enim est in posse, mo vens autem in operari.

Probat quae dixerat. Primo pri . mum. Secundo secundum. Secunda ibi: Sed est activum. Dicit ergo, quod motivim quidem enim, omne est in posse, scilicet movere, et movens autem in operari, scilicet in actu; cum ergo movens dicatur propter motum, quia scilicet actu movet, sequitur quod motus est actus motivi, formatur sic ratio : Illud est actus alicujus quo fit in actu: sed motivum fit in actu per motum, nam motivum dicitur ex hoc quod potest movere, movens autem quod actu movet et operatur; ergo motus est actus alicujus motivi, cum scilicet actu movet. Deinde cum dicit :

Sed. est activum mobilis. Quare similiter unus amborum actus.

Probat secundum quod proposuerat, scilicet quod motus est unus actus motivi et mobilis. Primo hoc probat per rationem. Secundo per exempla. Secunda ibi: Quemadmodum eadem. In prima parte intendit talem rationem : Motus est actus motivi, ut prius dictum est: sed motivum facit illum motum qui est in mobili, et non alium: ergo erit unus amborum. Et hoc est quod dicit quod supple movens vel motivum est activum mobilis;quare sequitur quod erit unus actus similiter amborum. Deinde cum dicit :

Quemadmodum eadem distantia, unum ad duo, et duo ad unum ; et ascendentis et descendentis, sed esse non unum: similiter autem in movente et in moto.

Probat idem per exempla dicens quod quemadmodum est eadem distantia unum ad duo, et duorum ad unum, id est, unius ad duo, et e converso.

Et similiter eadem est via, sive distantia ascendentis et descendentis, sed esse non est unum, quia differunt secundum rationem: similiter se habet, et in movente et in moto, quod scilicet idem motus realiter est actus utriusque, licet differat secundum rationem.

Notandum, quod licet sit eadem distantia unius ad duo, ete converso, tamen differunt secundum rationem, quia alia est ratio hujus distantiae, ut se tenet ex parte unius, et alia ut se tenet ex parte duorum: et propter hoc ut se tenet ex parte duorum vocatur duplicitas, nam duo sunt duplum ad unum; ut autem se tenet ex parte unius dicitur dimidietas, nam unum est dimidium ad duo. Similiter intelligendum est de via, sive distantia ascendentis et descendentis, quia licet sit eadem realiter, differt tamen ratione. Et propter hoc ille dicitur ascendens, et ille dicitur descendens. Similiter etiam intelligendum est in proposito, quod licet idem motus realiter sit moventis et mobilis, differt tamen ratione, quia ut est moventis habet rationem, ut ab hoc; ut autem est mobilis habet rationem ut in hoc, et potest dici actio vel passio. Quod non debet intelligi loquendo de actione et passione, quae sunt respectus formaliter, et constituunt Praedicamenta formaliter, et realiter distincta; sed loquendo de actione pro reacta et producta, ut ostensum est 9. hujus, in quadam quaestione, sic enim eadem forma, quae ut fluens, est ipse motus, realiter est actus, et producta a movente, et est recepta in ipso mobili et passo.

SUMMAE QUARTAE