SUMMARUM.

Ens per accidens casuale seu fortuitum explicatur, et ostenditur de eo non dari scientiam. Probat variis exemplis, quae bene explicat Doctor. Vide eum de effectu casuali in Quodlib. et hic q. 2. ubi docet, quo sensu scientia sit de ente per accidens, seu casuali. Vide ibi Schol. secundum.

Attamen dicendum est amplius de accidente, inquantum convenit, quae ejus natura, et propter quam causam est. Simul enim forsan palam erit, et quare ejus non erit scientia.

Postquam Philosophus separavit a consideratione hujus scientiae ens per accidens dictum primo modo, nunc separat ens per accidens dictum secundo modo. Circa quod duo facit. Primo facit quod dictum st. Secundo excludit quamdam opinionem, per quam removetur ab entibus per accidens isto modo. Secunda ibi: Quod autem sint principia. Prima in duas : Primo proponit intentum. Secundo exequitur de intento. Secunda ibi : Quoniam igitur sunt. Proponit ergo tria dicenda de tali ente per accidens, dicens quod amplius attendendum est de accidente inquantum contingit, scilicet tractare de ipso. Primo quae sit ejus natura. Secundo propter quam causam est;simul enim ex his supple erit tertium manifestum, scilicet et quare ejus non est scientia. Deinde cum dicit :

Quoniam igitur sunt in entibus ; haec quidem semper similiter se habentia, et ex necessitate non secundum vim dicta, sed secundum quod dicimus in non contingere aliter: illa vero ex necessitate quidem non sunt, nec semper, sed quasi secundum magis. Hoc principium, et haec causa est ejus, quod est accidens esse.

Exequitur de proposito. Circa quod facit tria. Primo enim quaerit de ente per accidens isto modo ejus causam. Secundo ejus naturam. Tertio ex his concludit quod ejus non est scientia. Secunda ibi: Quare quoniam. Tertia ibi : Quia autem scientia. Prima in duas. Primo ostendit, quae sit causa talis entis per accidens. Secundo exponit quod dixerat per exempla ibi: Quia enim non semper. Dicit ergo primo, quod quoniam in entibus sunt haec quidem vera semper similiter se habentia et ex necessitate non secundum vim dicta, id est, non accipiendo necessitatem pro violentia; sed secundum quam dicimus in non contingere aliter, id est, secundum quam non contingit se habere aliter, puta hominem esse risibilem: illa vero, id est, alia ex necessitate quidem non sunt, nec semper, sed quasi secundum magis, id est, ut in pluribus hoc est principium, et haec est causa ejus, quod est esse accidens; isto modo est aliquis effectus accidens, vel eveniens ut raro, ex eo, quia evenit praeter intentionem alicujus causae, ad quam comparatur: idcirco contingens, ut in pluribus dicitur causa et principium talis entis per accidens, quod evenit ut raro. Exemplum, quod sit calor sub Cane est ut in pluribus, est tamen quandoque quod est frigus, et hoc frigus sub Cane est quandoque ut raro, et est ens per accidens isto modo, ut sic contingens, ut in pluribus dicatur per sui defectum esse causa et principium ejus, quod est raro et ens per accidens isto modo. Deinde cum dicit:

Quod enim nec semper, nec quasi secundum magis est: hoc dicimus accidens esse, ut si sub Cane fuerit hiems, et frigus hoc accidere dicimus, sed non si aestuatio et calor; quia hoc quidem semper aut secundum magis, illud vero non; et hominem album esse accidit, nec enim semper, nec secundum magis: animal vero non secundum accidens. Et aedificatorem sanitatem facere secundum accidens est, quia non est hoc natus facere aedificator, sed medicus; sed accidit medicum aedificatorem esse. Et coquus voluptatem conjectans, facit utique alicui salubre, sed non secundum pulmentariam. Quapropter accidens dicimus, et est ut facit, simpliciter autem non. Aliorum autem aliae quandoque potentiae factivae sunt: horum nec ulla ars, nec potentia determinata, nam secundum accidens entium, aut factorum causa est secundum accidens.

Exponit quod dixerat per exempla, dicens quod illud Quod nec semper, nec quasi secundum magis, id est, quod frequenter est: Hoc dicimus esse accidens, et ponit quatuor exempla. Primum est secundum quod plura simul concurrunt per accidens in comparatione ad tempus, ideo dicit, ut sub cane, id est, in diebus canicularibus, Si fuerit hiems et frigus hoc accidere dicimus; sed non si fuerit aestuatio, id est, siccitas et calor, quia hoc quidem semper aut secundum magis, id est, ut frequenter fit, illud vero non. Secundum exemplum est secundum quod plura concurrunt per accidens in comparatione ad subjectum, ideo dicit quod ei hominem esse album accidit; quia hominem esse album, nec est semper, nec est secundum magis, sed supple homo est, animal non secundum accidens, quia hoc est verum semper et ex necessitate. Tertium exemplum est in comparatione ad aliquod efficiens, ideo dicit quod Adificatorem facere sanitatem est accidens, quia aedificator non est natus hos facere, sed medicus ; accidit autem medicum esse aedificatorem, et per hoc aedificator per accidens inducit sanitatem, quia non inquantum aedificator, sed medicus. Quartum exemplum est in comparatione ad effectus, dicens coquus coniectans, id est intelligens voluptatem, id est, delectationem, sive saporositatem in cibo, faciet utique ulicui salubre, nam cibus saporosus est quandoque sanus, sed tamen hoc non facit secundum artem pulmentariam: talis enim ars per se intendit facere cibum saporosum, quod autem sit salubris hoc est praeter ejus intentionem, quapropter dicimus esse per accidens. Et subdit, quod supple coquus faciens cibum sanum, est ut facit, scilicet secundum quid, simpliciter autem non, quod enim evenit praeter intentionem agentis, evenit per accidens. Ideo subdit, quod aliorum, scilicet entium quae sunt semper vel frequenter, sunt quandoque aliquae factivae potentiae, id est, artes, quas potentias reales vocat, 9. hujus: horum vero, id est, entium per accidens nulla est ars nec potentia determinata, sed supple indeterminata, ex eo scilicet quod causa et effectus proportionantur: ideo subdit, quod entium aut factorum secundum accidens est causa secundum accidens, ubi nos habemus, coquus. Alia littera habet opsopceos, et est idem, quia AdminBookmark

AdminBookmark coquum significat apud Graecos.

Sed his sic dictis, occurrit dubium : quia secundum et tertium exemplum positum est de ente per accidens primo modo, cum tamen prius dictum sit, quod hic agit philosophus de ente per accidens secundo modo. Respondeo, ut dicitur primo Priorum cap. 40. exempla ponimus, non ut ita sit, etc. et frequenter Philosophus non multum curat de exemplis: sufficit ergo sibi quod primum et quartum exemplum esset ad propositum de ente per accidens secundo modo, ita quod licet appropriate et distincte agat de ente per accidens sic, vel sic sumpto, hic et supra, ponit tamen exempla mixtim non curando de exemplis. Deinde cum dicit :

Quare quoniam quidem non omnia sunt ex necessitate et semper, aut entia, aut quae fiunt, sed plurima secundum magis. Necesse esse quod secundum accidens est ens, ut nec semper nec secundum magis, albus musicus est, quoniam vero fit aliquando secundum accidens erit.

Agit de natura talis entis per accidens. Circa quod duo facit. Primo facit quod dictum est, concludens ex praedictis quae sit natura ejus. Secundo removet quasdam dubitationes. Secunda ibi: Principium autem. Prima in duas : quia primo proponit intentum. Secundo probat quoddam suppositum ibi : Si autem. Dicit ergo primo, concludens ex dictis: Quare quoniam quidem non omnia sunt ex necessitate et semper, aut entia, aut quae fiunt, id est, quantum ad esse et quantum ad fieri, sed sunt plurima secundum magis, id est, frequenter, quia inquam sic est, necesse est quod ens secundum accidens nec semper, nec secundum magis sit, vel fiat, ut hoc quod dico : Albus est musicus;quoniam vero fit aliquando ut raro, et non semper, erit secundum accidens. Deinde cum dicit:

Si autem non,omnia ex necessitate erunt. Quare materia erit causa contingens praeterquam, ut in pluribus aliter accidentis.

Probat quoddam suppositum,

scilicet quod ens per accidens fit aliquando : quia si non, omnia erunt ex necessitate, quia tunc nullum ens esset in paucioribus, nec ut raro. Subdit autem, quod materia scilicet indisposita, erit causa contingens ipsius praeter quod ut in pluribus aliter accidentis, id est, ipsius accidentis ut raro, quod est aliud ab accidente ut in pluribus.

Notandum, quod, ut patet ex praedictis, Philosopbus loquitur hic de ente per accidens, prout per accidens non privat perseitatem in entitate rei secundum se, sed in comparatione ad aliquam causam, modo praeexposito; quia scilicet evenit praeter intentionem talis causae aliud intendentis, nec obstat quod dicit hic materiam, scilicet indispositam, esse causam contingentis in paucioribus: nunquam enim propter materiam indispositam agens deficeret ab intento, si esset virtutis sufficientis. Deinde cum dicit:

Principium aulem hoc oportet sumere, utrum nihil est nec semper nec secundum magis, aut hoc impossibile. Est igitur aliud praeter hoc quod utrumque contingit, et secundum accidens.

Removet duas dubitationes, quarum solutiones oportet supponere in proposito, quarum secunda ponitur ibi: Sed utrum. Est ergo prima dubitatio, utrum omnia entia sint per accidens, et nihil sit semper, nec ut frequenter: et solvit quod non, quia cum illud quod est ut in pluribus sit causa entis per accidens, oportet esse et illud quod est semper, et illud quod est ut in pluribus. Praemittit ergo quaestionem, dicens quod principium oportet

hic supponere, id est solutionem harum quaestionum oportet supponere in proposito, tanquam principium: et subjungit primam quaestionem utrum nihil est nec semper, nec secundum magis,sed supple omnia per accidens: et solvit dicens, aut hoc est impossibile, propter causam jam dictam : est igitur quod contingit praeter utrumque, scilicet praeter semper, et praeter ut frequenter, et hoc est secundum accidens. Deinde cum dicit.

Sed. utrum hoc quidem ut in pluribus, et quod semper nulli insunt, aut sunt quaedam sempiterna. De his quidem igitur posterius perscrutandum.

Ponit secundam quaestionem, quam dicit inferius, scilicet in duodecimo hujus, esse perscrutandam, et est, utrum omnia sint possibilia, et nihil sit necessarium, nec sempiternum: ideo dicit, quod Utrum hoc quod est ut in pluribus, et quod semper nulli inest, ita quod nihil sit semper: sed omnia sint ut in pluribus, et possibilia, Aut sint quaedam sempiterna, de his quidem igitur posterius est perscrutandum, oportet enim hic supponere aliqua esse semper: inferius enim, scilicet in duodecimo,probabitur aliquas substantias esse sempiternas. Deinde cum dicit :

Quia aut scientia non est accidentis palam, scientia namque omnis, aut est ejus quod semper, aut ejus quod secundum magis: etenim quomodo quispiam docebitur, aut docebit alium? Oportebit enim definiri, aut per semper, aut per magis, ut quia utile melicratum febricitanti ut secundum magis. Quod autem praeter hoc non habebit docere, quando puta nova Luna, aut enim semper, aut in pluribus, et quod nova Luna, accidens autem praeter hoc.

Quod quidem igitur est accidens, et propter quam causam, et quia scientia nod est ejus dictum est.

Ostendit tertium considerandum de tali ente per accidens, concludens quasi ex praedictis quod entis per accidens non est scientia, et facit talem rationem: Ea quorum est scientia vel sunt semper, vel frequenter, sed ens per accidens nec est semper, nec frequenter: ergo de ente per accidens non est scientia. Dicit ergo, quod autem scientia non est accidentis, id est, entis per accidens, palam enim per istam rationem : Omnis namque scientia aut est ejus quod est semper, aut ejus quod secundum magis, quod probat dicens, Quomodo enim docebitur, aut docebit alium? quasi diceret quod non. Vult dicere, quod aliquis non potest doceri ab alio, nec docere alium de eo quod non est semper, vel frequenter : Oportet enim definiri illud, supple de quo est doctrina; Aut per semper, aut per magis, ut quia melicratum, id est, aliquid confectum ex commixtione mellis et aquae, confert supple febricitanti, est ut secundum magis, et ens determinatum et definitum, et in pluribus: quod autem est praeter hoc, id est, praeter illud quod evenit semper, vel frequenter, quale est ens per accidens, non habebit aliquis docere, quando scilicet sit, vel fiat puta nova Luna, id est, quod sic, vel sic fiat in novilunio: quia quidem supple determinatur esse in nova Luna, Aut est semper, aut in pluribus, accidens autem est praeter hoc, id est, praeter ens semper, et praeter ens frequenter. Haec fuit minor rationis. Vel forte hoc quod dicitur de nova Luna potest esse aliud exemplum ejus, quod determinatur ad esse semper vel frequenter, puta quod in novilunio fit pluvia, vel aliquid hujusmodi. Ultimo epilogat quid sit accidens, quantum ad suam naturam, et per quam causam, et quia ejus non est scientia, dictum est; haec enim tria de ente per accidens fuerunt proposita, et ostensa supra.