SUMMARUM

In hoc capite usque ibi: Nasci vero, ponitur triplex acceptio naturae.Tertia coincidit cum definitione ejus, 2. Phys.in 3.est principium motus et quietis, ubi bene notat Doctor sumi principium passive, non active, de quo agit q. 1. prol. et 2. d. 48. et 4. d. 43. q. 4.

Natura vero dicilur uno quidem modo nascentium generatio.

In ista parte, ut dicebatur, distinguit Philosophus hoc nomen natura, quae etiam habet rationem principii, ut dicetur. Circa quod duo facit : quia primo praemittit diversos modos naturae. Secundo reducit eos ad unum principalem cui attribuuntur. Secunda ibi : Ex dictis igitur. Prima in duas, quia primo facit quod dictum est. Secundo exponit et declarat magis quosdam illorum modorum. Secunda ibi : Natura autem materia prima. Prima in duas, quia primo praemittit quinque modos accipiendi naturam. Secundo concludit ex his, quid sit habens naturam. Secunda ibi: Natura quidem igitur. Prima in quinque secundum quinque modos naturae. Secunda ibi : Uno vero. Tertia ibi : Amplius unde motus. Quarta ibi Amplius autem natura. Quinta ibi : Amplius autem alio modo. Dicit ergo, quod natura dicitur uno modo generatio nascentium, id est, nativitas viventium, nasci enim proprie est viventium quae dicitur natura; generatio autem non viventium non dicitur proprie natura,

quod ipsum nomen sonare videtur, ut si quis extendens ly y dicat physim.

Notandum quod physis significat naturam apud Graecos, et quando accipitur pro generatione viventium habet primum y productum Si vero pro principio accipiatur, sicut communiter utimur isto nomine, habet primum y breve. Deinde cum dicit:

Uno vero ex quo generatur primo, quod nascitur inexistente.

Ponit secundum modum dicens, quod uno vero, id est, alio modo natura id ex quo ut inexistente generatur primum quod nascitur.

Notandum, quod iste secundus modus non videtur distingui a quarto, quia hic et ibi capitur pro materia ut patebit, sed tamen potest dici quod ille et istemodus distinguuntur sicut speciale et commune: nam secundus modus accipit naturam pro principio intrinseco, ex quo quod est in rebus nascentibus, qualia sunt sola viventia ut dictum est; sed quartus modus accipit illud principium generaliter in omnibus quomodolibet generatis, ut patebit. Deinde cum dicit

Amplius unde motus primus in quolibet natura entium in ipso inquantum ipsum existit.

Ponit tertium modum. Circa quod duo facit. Primo ponit illum modum. Secundo quia supra mentionem fecerat de nasci, exponit quid sit proprie nasci. Secunda ibi Nasci vero. Iste autem tertius modus est idem cum natura definita 2. Phys. text. com. 3. per hoc quod est principium motus et quietis, etc.

et hoc est quod dicit, quod amplius supple dicitur natura entium illud: unde est primus motus in quolibet, et existit in ipso inquantum ipsum est, dicit autem in ipso inquantum ipsum est: quia natura quae est principium motus et quietis inexistit mobili per se, et non secundum accidens, ut habetur diffusius 2. Phys. text. com. 3. et inde: unde licet in medico quiaegrotat insit principium sanitatis, puta ars medicinae, non tamen inest sibi per se inquantum infirmus est, quia alias omnis infirmus haberet tale principium, sed inest sibi inquantum medicus, sanatur autem non inquantum medicus, sed inquantum aegrotus; et ideo principium sanationis in medico non est principium motus sanationis per se, sed per accidens, et per consequens tale principium non est in eo, natura sic accepta.

Sed. advertendum quod hoc principium motus quod dicitur natura, a quo dicitur motus naturalis distinctus contra violentum, accipitur non pro principio activo, ut quidam dicunt, sed pro principio passivo, quod probatur primo sic : quia naturalis mutatio est secundum quam passum mutatur, sicut aptum natum mutari est a quocumque agente. Unde 8. Phys. Philosophus assignans causam quare elementa naturaliter moventur ad sua loca, puta levia sursum, et gravia deorsum, dicit quod causa hujus est, quia sic apta nata sunt moveri, sed nunquam passum est sic aptum natum, propter principium activum inexistens sibi, sed propter principium passivum, quo sic naturaliter inclinatur; ergo ista naturalitas est ex parte principii passivi naturaliter inclinati. Praeterea secundo natura, ut est principium motus et mutationis naturalis, est principium intrinsecum, quia est principium motus et quietis ejus in quo inest: sed natura respectu principii passivi est principium intrinsecum, et non ratione principii activi; ergo ista naturalitas accipienda est ex parte principii passivi, et non activi. Minor probatur ex secundo Physic. text. com. 3. et inde, ubi dicitur quod accidit infirmo, qui mutatur ad sanitatem quod sit medicus, vel habeat artem, quae est principium activum sanitatis, quia tunc sanaretur inquantum medicus, quod est falsum, accidit enim infirmo qui sanatur esse medicum. Praeterea tertio hoc idem patet ex definitione naturae, quia natura est principium motus et quietis ejus in quo inest primo et per se, ex secundo Physic. text. com. 3; sed impossibile est quod principium activum motus sit in moto primo et per se, quia quod movens et motum concurrant in eodem accidit, quod patet, quia possunt separari: ergo natura sic accepta non dicitur de principio activo; ergo de passivo. Deinde cum dicit: