SUMMARUM.

Refutat Platonicos ponentes ideas principia rerum, quibus tamen se connumerat, quia prius Platonicus fuit; motiva, modosque dicendi ipsorum singillatim convellit satis fuse sex rationibus, quarum efficaciam optime exponit Doctor.

Qui vero ideas posuerunt, primus quidem existentium accipere causas quaerentes, alia his aequalia numero attulerunt, ut si quis numerare volens paucioribus quidem existentibus putet non posse ; plures vero faciens numerare, nam vere aequales aut non pauciores his sunl species. De quibus quaerentes causas ab his ad illas pervenerunt; secundum unumquodque enim aequivocum homogeneum aliquid est, et circa substantias aliorum est in multis unum, in his et in sempiternis.

Improbata opinione Pythagoricorum, qui posuerunt principia incorporea, non tamen separata, sed in rebus existentia, puta numeros: hic improbat opinionem Platonis ponentis principia separata, scilicet ideas. Circa quod duo facit, quia primo arguit contra eum, quantum ad hoc quod opinatus est de rerum substantiis. Secundo quantum ad hoc quod opinatus est de rerum principiis. Secunda ibi : Omnis vero sapientia. Prima in duas. Nam primo disputat contra eum quantum ad hoc, quod posuit de ideis. Secundo quantum ad hoc quod dixit de Mathematicis. Secunda ibi : Volentes enim substantias. Prima in duas, quia primo arguit contra eum inquantum posuit ideas, sive species separatas. Secundo inquantum posuit ideas esse quosdam numeros. Secunda ibi : Amplius si sunt numeri species. Prima in duas, quia primo arguit contra suae positionis conclusionem. Secundo contra positionis, vel conclusionis rationem. Secunda ibi : Amplius autem. In prima parte quasi modo derisorio dicit positionem de ideis quasi irrationabilem. Dicit ergo quod qui ideas posuerunt, ut Platonici, puta qui supple deliquerunt, quia quaerentes accipere causas horum existentium, id est, entium sensibilium, alia supple a sensibilibus his numero aequalia attulerunt, id est, quod adinvenerunt quaedam alia nova entia aequalia in numero sensibilibus, quod videtur inconveniens, quia simile est, ut si

quis paucioribus quidem existentibus numerare volens putat non posse, plura vero faciens numerat. Vult dicere, quod positio Platonis est inconveniens, quia qui quaerit causam aliquarum rerum de ipsis, debet ipsas res certificare, non addere alias res ex quarum additione crescat difficultas inquirendi, quia hoc est simile, ut si quis vellet numerare res aliquas, quas non putat posse numerare, eo quod sint pauciores, sed velit eas numerare multiplicando eas per additionem aliarum rerum ; hoc enim videtur irrationabile, quia facilius numerantur et certificantur pauca quam multa: numerus enim tanto est certior, quanto est minor et propinquior unitati, quae est mensura certissima, ut habetur decimo hujus, text. com. 3. et inde. Quia igitur inquisitio de causis rerum est quaedam mensuratio et certificatio de naturis rerum, idcirco Plato, qui ad notificandum res sensibiles addit quasdam alias res separatas, adjungit difficultatem Anaxiomaticam, accipiens, quod est difficilius ad manifestationem faciliorum. Quod autem ideae separatae sint aequales sensibilibus,ostendit consequenter, nam fere aequales, aut non pauciores; sed supple plures sunt species, id est, ideae his, scilicet sensibilibus, de quibus quaerentes causas ipsas, ab his processimus nos, scilicet Platonici, ad eas scilicet ideas, cujus rationem assignat, cum subdit : una enim species dicitur aliquid univocum, et circa substantias aliorum est unum in multis et in his sensibilibus, et sempiternis, quia ratio propter quam Platonici posuerunt ideas, fuit ista : quia videbant in omnibus univocis esse unum in multis, unde illud unum ponebant esse speciem separatam: hoc autem non invenitur solum in his sensibilibus quae sunt corruptibilia, sed etiam in Mathematicis quae sunt sempiterna, quia in eis multa sunt unius speciei, ut superius dicebatur, et secundumhoc omnibus speciebus, sive sensibilium, sive Mathematicorum respondet idea aliqua. Ex praedictis patere potest qualiter ideae sunt aequales, aut non pauciores ipsis sensibilibus, quia ideae vel ponuntur solius speciei, et sic erunt aequales numero istis sensibilibus, si sensibilia secundum diversas species numerentur, et non secundum diversa individua, quae sunt quasi numero infinita: vel ponuntur ideae non solum specierum, sed etiam generum, et sic sunt plures ideae quam species sensibilium, quia ideae tunc erunt omnesspecies, et propter hoc omnia genera. Vel aliter, ut dicantur esse aequales, inquantum ponebant eas esse species sensibilium, et ideo non pauciores, sed plures, inquantum ponebant eas non solum esse species sensibilium, sed etiam Mathematicorum.

Notandum, quod in isto loco, et per totum sequentem textum, Philosophus connumerat se Platonicis, utpote, quia primo Platoni.usfuit et discipulus Platonis.

Notandum enim quod alia translatio, ubi nos habemus : unaquaeque species dicitur aliquid univocum, habet sic : unaquaeque enim aequivocum homonymumest, licet autem prima littera sit melior, utraque tamen salvari potest. Prima sic : unaquaeque species dicitur aliquid univocum, inquantum scilicet est unum in multis et convenit cum illis, de quibus praedicatur nomine et ratione speciei. Secunda littera sic : unaquaeque enim, scilicet illarum idearum, est cum istis sensibilibus quoddam aequivocum vel homonymum, quod idem est, quia scilicet communicat cum istis sensibilibus in nomine: sicut enim Socrates dicitur homo, ita et illa idea, differunt tamen ratione, pro quanto ratio Socratis includit materiam sensibilem, ratio vero hominis idealis abstrahit a materia sensibili. Deinde cum dicit :

Amplius autem secundum quos modos ostendimus, quia sunt species, secundum nullum intellectum videntur horum. Ex quibusdam vero non est necesse fieri syllogismum ; ex quibusdam vero est, et non quorum putamus, horum fiunt species.

Arguit contra positionis rationem. Circa quod duo facit. Quia primo praemittit modos, quibus procedendum est contra rationes Platonis. Secundo exponit et prosequitur illos modos. Secunda ibi : Quia fecundum rationes. Ponit autem duos modos, quibus contra rationes Platonis invehit. Primus modus est, quod rationes ejus non concludunt, nec faciunt Syllogismum. Secundo, quia rationes ejus sunt reducibiles contra eum. Dicit ergo quod amplius supple rationes, vel modi secundum quos ostendimus, nos scilicet Platonici, quia sunt species, id est, ideae secundum nullum horum videntur, id est, quod non cogunt, quod exponit. Ex quibusdam enim, scilicet illarum rationum, non est necesse fieri syllogismum, quia scilicet non concludunt ; ex quibusdam vero est, id est, contingit fieri syllogismum, et non quorum putamus, horum fiunt species, id est, quod ex quibusdam modis, vel rationibus fit syllogismus, sed non ad propositum Platonis, nam per aliquas suarum rationum ostenditur, quod ideae separatae sunt quarumdam rerum, quarum species, vel ideas Platonici non esse putabant: similiter etiam quod ideae non sunt illarum rerum, quarum ideas esse putabant, et sic rationes suae sunt reducibiles contra eum. Deinde cum dicit :

Quia secundum rationes eas, quae ex scientiis, species omnium erunt, quorumcumque sunt scientiae,et secundum unum in multis et negationibus.

Prosequitur duos modos. PrimD secundum, et secundo primum ibi Omnium autem dubitabit. Prima dividitur in sex, secundum quod sex rationes fabricat contra eum. Secunda ibi : Et secundum quod aliquid. Tertia ibi : Amplius autem. Quarta ibi: Et omnino quae sunt. Quinta ibi : Amplius autem ad existimationem. Sexta ibi : Hae vero substantiam. Ad evidentiam primae partis :

Notandum, quod ratio motiva Platonis ad ponendum ideas fuit, ut de eis scientia et definitio possit esse, nam de sensibilibus non poterant haberi secundum eum, ut superius dicebatur. Ex hoc primo sic arguitur contra eum : quorumcumque sunt scientiae, illorum sunt ideae, quia secundum eum propter scientiam necessitas fuit idearum, sed non solum de affirmationibus, sed etiam de negationibus habetur scientia, sunt enim aliquae conclusiones demonstrata vae negativae;rgo negationum sunt ideae, cujus oppositum Plato ponebat: et hoc est quod dicit, quia secundum rationes scientiarum species, id est, ideae omnium erunt, quorumcumque sunt scientiae, et sicut unum in multis, quod est per affirmationem, ubi unum praedicatum dicitur de multis in quantum de subjecto universaliter praedicatur, sed tam de affirmationibus quam de negationibus sunt scientiae, et per consequens ideae. Deinde cum dicit :

Et secundum intelligere autem aliquid corruptibilium, phantasma enim aliquid horum est.

Ponit secundam rationem, quae sic formari potest, eadem assumpta majore quae prius, et additur minor sic : sed de corruptibilibus secundum quod corruptibilia, cujusmodi sunt illae naturae, quarum est sensus et phantasma,habeturscientia, nam de his est scientia Physica ;rgo corruptibilium sunt ideae, et per consequens aliquae ideae sunt corruptibiles, cujus oppositum asserebat. Dicit ergo, et secundum aliquid corruptibilium corrumpi intelligitur, erit supple idea ;horum enim aliquid est phantasma, id est, cognitio per phantasma. Deinde cum dicit:

Amplius autem rationum certissimae, aliae quidem eorum, quae ad aliquid ideas faciunt, quorum non dicunt esse secundum se genus: Aliae vero tertium hominem dicunt esse.

Ponit tertiam rationem, quae habet duas conclusiones, quae utique rationibus certissimis concluduntur. Prima est, quod eorum quae sunt ad aliquid sunt ideae, quod tamen negabat Plato, dicens, ideas esse substantias per se existentes et absolutas : Ista conclusio sequitur eodem modo quo prius, scilicet eorum quae sunt ad aliquid sunt scientiae ;ergo et ideae;antecedens est evidens, sed consequentia valet per te. Secunda conclusio est, quia si sic, erit dare tertium hominem, consequensest falsum;ergoetantecedens ;sed consequentia sequitur ex ejus positione, ut dicetur. Dicit ergo, amplius autem rationum certissimae, supple probant quod sequitur, aliae quidem faciunt, id est, probant esse ideas, eorum quae ad aliquid, quorum non dicunt, scilicet Platonici, secundum se genus, id est, ideam secundum se existentem separatam; aliae vero, scilicet rationes dicunt, id est, probant tertium hominem.

Notandum, quod esse tertium hominem secundum opinionem Platonis potest tripliciter exponi. Uno quidem modo, quod intelligatur homo idealis esse tertius a duobus particularibus et sensibilibus hominibus, qui suscipiunt praedicationem hominis idealis;sed ista expositio non vadit ad intentionem Philosophi contra Platonem disputantis, nam Plato hoc non haberet pro inconvenienti, imo pro necessario. Alio modo exponitur, ut dicatur tertius homo, qui dicatur communis, et homini ideali, et homini singulari et sensibili;am cum homo idealis, et homo sensibilis communicent rationem hominis, sicut duo homines singulares, sicut homo idealis ponitur tertius praeter duos homines singulares sensibiles, ita oportet ponere alium tertium hominem praeter hominem idealem, et hominem singularem sensibilem. Sed nec ista expositio videtur esse secundum mentem Philosophi, nam ad hoc inconveniens deducit ratio, scilicet sexta quae sequitur ad idem inconveniens bis deducere superfluum videtur. Tertio modo exponitur, quod Plato posuit in quibusdam generibus tria, aliqua scilicet sensibilia, aliqua Mathematica, et aliquas species, sive ideas, sicut in numeris et hujusmodi, sed non videtur major ratio, quare in quibusdam rebus ponantur melius quam in aliis; oportebit igitur in specie hominis ponere hominem, qui sit tertius inter hominem sensibilem et hominem idealem. Deinde cum dicit:

Et omnino quae sunt de speciebus rationes auferunt ea quae magis esse volunt, dicentes esse species, quam ipsas ideas. Accidit autem ei dualitatem non esse primam secundum numerum, et ad aliquid ipso quod secundum se. Et omnia quaecumque aliqui de speciebus opiniones sequentes opposuerunt principiis.

Ponit quartam rationem, quae potest sic formari : Quicumque per suam positionem removet aliqua sibi magis necessaria quam sit sua positio, inconvenienter opina tur; sed rationes quas Plato posuit de ideis auferunt quaedam principia, quae Platonici ideas dicentes, volunt magis vera esse, quam hoc ipsum quod est ideas esse: ergo Plato inconvenienter opinatur. Minorem autem sic ostendit : quia ideae secundum Platonem sunt priores rebus sensibilibus et Mathematicis;sed ipsae ideae sunt numeri secundum ipsum, et magis numeri impares quam pares, quia numerum imparem attribuebat formae, parem autem materiae, unde Plato dualitatem posuit ex parte materiae, sequitur quod alii numeri sint priores dualitate quam ponebant, sicut materiam sensibilium, scilicet magnum et parvum, cujus contrarium Platonici maxime asserebant, scilicet dualitatem esse principium in genere numerorum. Tamen sicut probatum est per rationem praecedentem, quae ponit ideas relationum quae scilicet secundum se sunt ad aliquid, et ipsa idea est prior ideato quod ideam participat, sequitur quod ipsum ad aliquid sit prius absoluto, quia secundum se, et ad se dicitur ;nam substantiae sensibiles absolutae sunt quae tantum participant ideas, hoc autem videtur absurdum, quod relativum sit prius absoluto. Dicit ergo, quod omnino rationes quae sunt de speciebus, id est, de ideis, auferunt ea, scilicet quae dicentes esse species magis volunt esse, scilicet vera quam ipsas ideas esse, quod declarat cum subdit : Accidit enim, scilicet secundum Platonis opinionem dualitatem non esse primam secundum numerum, quod scilicet abhorrebat, et sequitur etiam, ad aliquid esse prius ipso quod secundum se, id est, ipso absoluto. Addit autem, quod omnia quaecumque aliqui sequentes opinionem de speciebus principiis opposuerunt, id est, quod similiter est de aliis inconvenientibus, quae sequentes opinionem de ideis dicunt opposita principiis per se notis, quae ipsi etiam maxime concedebant. Deinde cum dicit:

Amplius autem secundum existimationem quidem, secundum quam esse dicimus, et ideas, erunt non solum substantiarum species, sed multorum aliorum, etenim conceptus unus non solum circa substantiam, sed et de aliis est. Et seientiae non solum sunt ipsius substantiae, sed et aliorum. Accidunt autem, et mille talia alia.

Secundum vero necessitatem, et opiniones de eis si sunt participabiles species substantiarum, necesse est ideas esse solum ; non enim secundum accidens participantur, sed oportet bac unusquisque participari, inquantum non de subjecto dicuntur. Dico autem, ut si quid per se duplo participat, hoc et sempiterno participat, sed secundum accidens: accidit enim duplo sempiternum esse, quare substantia erit species.

Ponit quintam rationem, quae sic formari potest : Illa positio est impossibilis, quae contradictionem includit evidentem, sed positio de ideis est hujusmodi; ergo, etc. Minorem declarat, quia secundum positionem ejus ex una parte sequitur, quod non solum substantiarum, sed etiam accidentium sint ideae, cum eorum sint definitiones, et scientiae. Ex alia parte dicit, quod non sunt ideae nisi substantiarum, cujus ratio est, quia ideae participantur ; ea autem quae sunt per accidens non participantur, sicut ostendit per exemplum de duplo participante per se duplum, id est, duplum separatum et perpetuum, et per consequens participat perpetuitatem ; sed hoc est per accidens, quia alias duplum sensibile esset duplum per se perpetuum; ergo positio de ideis est omnino impossibilis.Dicit ergo, amplius ad existimationem, id est, ad opinionem, secundum quam quidem nos, scilicet Platonici dicimus esse ideas, non solum substantiarum erit species, sed multorum aliorum, scilicet accidentium, quod probat : Etenim, pro, quia conceptus unus, id est, simplex, quo scitur res, qui est non solum circa substantias, sed, et de aliis est, scilicet accidentibus, scientiae non solum sunt ipsius substantiae, sed et aliorum, scilicet accidentium: accidunt autem, et mille talium alia, id est, non solum propter definitiones, et scientias oportet esse ideas accidentium secundum opinionem Platonis, sed etiam propter mille alia, id est, plurima alia, puta quia Plato ponebat ideas esse principia essendi et fiendi rebus, et plurima alia: quae etiam conveniunt accidentibus, secundum vero necessitatem, et opinionem de his, id est, secundum opinionem Platonis de ideis, et secundum necessitatem, ut sunt, id est, necessariae sensibilibus, si sunt participabiles species, scilicet a sensibilibus substantiarum solum necesse est ideas esse, quod probat, non enim secundum accidens, id est, ea quae sunt secundum accidens participantur, sedeam, idest, ideam oportet participari ab unoquoque inquantum non de subjecto dicitur, non per accidens, quod declarat, dico autem, ut si quid participat per se duplo, hoc et sempiterno participat, qualiter, scilicet ipsum duplum per se est sempiternum, sed hoc est secundum accidens. Accidit enim ipsi duplo sempiternum esse, quare sequitur supple, quod substantia erit species, idest, idea quae participatur, et non supple eorum quae sunt per accidens, et tamen secundum rationem su mptam ex ratione scientiarum, oportet ideas esse accidentium, sicut et substantiarum. Deinde cum dicit:

Hae vero substantiam hic significant et ibi. Aut quid erit ipsum esse dicere aliquid praeter hoc unum in multis. Et siquidem eadem species idearum, et participantium aliquid erit commune ; quid enim in corruptibilibus dualitatibus, et dualitatibus quidem multis, sed sempiternis dualitas magis unum, et idem quam in hac et alia ? si vero non eadem species aequivocatio erit, et simile, et si quis vocat hominem Calliam et lignum, nullam illarum communitatem inspiciens.

Ponit sextam rationem, quae ta- Iis est : substantiae tam sensibiles quam ideae significant substantiam, et sunt substantiae ; ergo vel sunt ejusdem rationis, et speciei, vel non : si sic, ergo conveniunt in aliquo communi, quod est unum in multis, et illud necessario per se erit idea, nam illud quod est unum in multis ponit ideam: ergo erit dare aliam ideam tertiam, et sic in infinitum. Nee valet si dicas quod ideae, cum sint incorruptibiles, non indigent aliis ideis, quia etiam per se Mathematicorum sunt ideae, non obstante quod Mathematica sint incorruptibilia, si des aliam partem, quod scilicet non sint ejusdem rationis, vel speciei: ergo erunt aequivoca, sicut Callias et lignum sculptum, sunt homo aequivoce, et tunc sequitur contra te, quod ideae non erunt principia cognoscendi substantias sensibiles, nam unum aequivocum non dat notitiam de altero, et hoc est quod dicit : hae vero hic, id est, substantiae sensibiles substantiam significant et ibi, id est, substantiae ideales similiter, quare necesse est apparere quid praeter eas unum in multis, id est, aliquam idea m tertiam ; et siquidem eadem species erit aliquid commune idearum et participantium, idest, sensibilium substantiarum. Si dicatur quod ideae non indigent aliis ideis, cum sint incorruptibiles, hoc reprobat dicens, quid enim magis in dualitatibus corruptibilibus, sicut sunt illae sensibiles, et dualitatibus multis quidem sed sempiternis, cujusmodi sunt Qualitates Mathematicae, dualitas opposita, scilicet tertia unum et idem, aut in ea aut in alia ? quasi diceret quod non potest reddi ratio, quod ideae non habeant alias ideas, quia sunt incorruptibiles, cum Mathematica ponantur incorruptibilia, et tamen ponitur idea communis Mathematicis et sensibilibus, sicut dualitas ponitur una idea, et eadem communis dualitatibus sensibilibus corruptibilibus, et dualitatibus Mathematicis sempiternis, non est autem ratio, quare magis hic quam ibi : si vero non eadem, scilicet si substantia idealis et sensibilis non sunt substantia eadem communis, et univoce, species, id est, idea substantiae aequivocum erit, et simile erit si quis vocat hominem Calliam et lignum, supple figuratum figura hominis, nullam communitatem inspiciens, ex parte rei, et per consequens idea non erit principium cognoscendi res substantiales, cum unum aequivocum non ducat per se in cognitionem alterius. Tunc sequitur illa pars :