SUMMARIUM.

Arguit utrinque tripliciter, an genera communissima, vel ultimae species sint rerum principia. Doctor notat unam rationem Philosophi esse sophisticam.

Adhuc autem si quam maxime principia genera sunt, quae oportet existimare prima generum principia, aut ultima praedicta de individuis ? Etenim hoc dubitationem habet.

Ponit secundam quaestionem. Circa quod duo facit, quia primo proponit quaestionem. Secundo arguit ad utramque partem. Secunda ibi: Nam si universalia. Dicit ergo, quod adhuc autem, supposito scilicet quod genera sint maxime principia ; est quaestio utrum oportet existimare principia prima generum, id est, genera communissima, aut ultima praedicata de individuis, id est, species specialissimae, quae proxime et ultimo de individuis praedicantur ? etenim haec, scilicet quaestio habet dubitationem. Deinde cum dicit:

Nam si quae universalia sunt magis principia, palam quia suprema generum, haec namque dicuntur de omnibus. Tot ergo erunt entium principia quot genera prima. Quare erunt ens, et unum principia, et substantiae ; haec namque de omnibus maxime dicuntur existentibus. Non est autem possibile genus existentium unum esse, neque unum, neque ens, nam nec esse differentias. Cujuslibet generis esse et unam esse quamlibet. Impossibile autem praedicari, aut species generis de propriis differentiis, aut genus sine suis speciebus. Quare si est unum genus, aut ens, nulla differentia, nec unum, nec ens erit. At vero si non ens, et unum genera, nec principia erunt, si principia genera.

Arguit ad quaestionem. Circa quod tria facit, quia primo inducit rationes ad probandum prima genera non esse principia prima. Secundo inducit rationes ad probandum species ultimas esse magis principia. Tertio arguit ad oppositum hujus secundi. Secunda ibi: At vero si magis. Tertia ibi: Iterum autem quomodo oportet. Prima in tres secundum tres rationes. Secunda ibi: Amplius quae sunt intermedia. Tertia ibi: Adhuc autem magis. In prima parte intendit talem rationem : Si suprema genera sunt magis principia: ergo principia non sunt genera. Consequens contradicit antecedenti. Consequentia probatur, quia si suprema genera sunt magis principia, hoc est ratione majoris communitatis: ergo communissima maxime erunt principia; haec autem communissima sunt ens et unum, quae de omnibus generaliter praedicantur, sed ens et unum non sunt genera, quod probat ex hoc quia tunc differentiae eorum non erunt ens vel unum, et per consequens essent nihil: ergo principia non sunt genera, quod fuit consequens. Et hoc est quod dicit : nam si universalia sunt magis principia, palam quia suprema generum erunt supple maxime principia, namque pro quia, ea dicuntur de omnibus ; tot igitur erunt principia entium, quot sunt prima genera; quare ens, et unum erunt principia substantiae, id est, substantialia rerum, namque pro quia, ea scilicet ens et unum maxime de omnibus dicuntur, id est, praedicantur. Postea probat, quod ens et unum non sunt genera, dicens quod non est possibile, nec unum, nec ens esse unum, id est, aliquod genus existentium. Cujus causam subdit, namque pro quib,differentias cujuscumque generis necesse est,et quamlibet esse,el unam esse, quia supple ens et unum de omnibus praedicantur, impossibile est autem species praedicari de propriis differentiis, aut genus sine suis speciebus. Vult dicere, quod nec species praedicatur de differentiis seorsum sumptis, nec genus sine speciebus, quod dicit pro tanto: quia genus quatenus praedicatur de specie, eatenus praedicatur quodammodo de differentia, quae includitur in ratione speciei. Ratio primi est, quia cum differentia sit pars integralis et essentialis speciei, ideo species non potest de differentia praedicari, sicut nec totum de parte sua integrali praedicatione quidditativa dicente, hoc est hoc, de qua nunc loquimur. Ratio secundi est,

quia differentia cum dividat, et contrahat ipsum genus, idcirco est extra rationem generis, sicut contrahens est extra rationem contracti, et per consequens genus non potest de differentia praedicari ; undeconcludit Philosophus: quare si unum, aut ens sunt genus, nulla differentia erit, nec unum, nec ens ; at vero si unum, aut ens non sunt genera, ut p robatum est: ergo nec erunt principia, si principia ponantur genera, quae est conclusio principalis.

Notandum, quod ut superius dicebatur, non est multum innitendum rationibus Philosophi in hoc tertio quod concludant, quia Philosophus intendit hic arguere ad partes oppositas quaestionum, quas disputavit sicut ipse promisit in prooemio hujus tertii ; duo autem opposita non possunt concludi, nisi ubi argumentum alterum sit Sophisticum, quod Commentator dicit (ut superius dicebatur de primo argumento ad primam quaestionem superius disputatam) quod ibi est fallacia consequentis, scilicet quod si contraria pertinent ad eamdem scientiam; ergo non contraria non pertinent. Dico similiter hic, quod si ens et unum essent genera, non sequitur quod eorum differentiae essent nihil, sed bene sequitur, quod non essent ens vel unum quidditative et formaliter, sicut oportet concedere de primis contractivis entis, per quae ens descendit ad inferiora. Unde cum Philosophus infert, quod si unum esset genus, aut ens, nulla differentia, aut ens,aut unum erit. Quaero,aut intendit inferre,quod differentia non erit ens, vel unum per se primo modo, et sic concedo, nec hoc est inconveniens specialiter de uno, cum unum sit passio entis; aut intendit inferre negativam absolute, et tunc consequentia non valet, non enim, si rationale est differentia animalis, sequitur quod rationale non est animal absolute, sed quod non est animal primo modo, quod est etiam in proposito. Deinde cum dicit :

Amplius autem intermedia, et coaccepta cum differentiis erunt genera usque ad individua. Nunc autem haec quidem videntur esse, illa vero non videntur.

Ponit secundam rationem, quae sic formari potest : Si prima genera ponuntur principia eo quod sunt communia, et de pluribus praedicantur ; ergo omnia communia de pluribus praedicata sunt principia et genera ; consequens est falsum; ergo et antecedens. Consequentia patet : quia omnia intermedia inter individua et genera prima, sunt communia de pluribus praedicata; si ergo omnia talia sunt genera et principia, sequitur quod species specialissimae quae sunt de numero talium, erunt principia et genera, quod apparet esse falsum, quia species specialissima non est genus. Dicit ergo, amplius, supple si sic est, intermedia omnia coaccepta cum differentiis, quae sunt omnia contenta scilicet a primis generibus iisque ad individua erunt genera, quod est falsum, unde subdit : Nunc autem haec, scilicet species subalternae videntur, scilicet genera ; illa ver o,scilicet species specia lissimae non videntur esse genera. Deinde cum dicit:

Adhuc autem magis differentiae sunt principia quam genera. Si autem et haec principia, infinita, ut ita dicatur, erunt principia. Aliter et si quis primum genus principium ponat.

Ponit tertiam rationem quae talis est: Si prima genera sint principia ; ergo differentiae erunt principia ; consequens est falsum: ergo et antecedens. Consequentiapate : quia non solum prima genera sunt principia cognoscendi speciem, sed etiam multo magis differentiae, cum sint actus et principia formalia speciei, per quae res maxime cognoscitur. Falsitas consequentis patet ex hoc, quia differentiae rerum sunt infinitae, scilicet quoad nos, quod patet, si accipiatur primum genus, puta substantia, cujus differentiae sunt nobis innumerabiles ; principia ergo rerum essent infinita, quod est impossibile. Dicit ergo, adhuc autem differentiae sunt magis principia quam genera, etsi hae scilicet differentiae,sunt principia, infinita, ut ita dicatur, quoad nos erunt principia, quod patet supple in se considerando multitudinem differentiarum) aliterque si aliquis ponat principium primum genus, scilicet genus substantiae, sub quo quidem innumerabiles differentiae continentur. Deinde cum dicit:

At vero et si magis principii speciem habens est unum ; unum autem indivisibile est. Indivisibile vero omne, aut secundum quantitatem, aut secundum speciem. Prius aulem quod secundum speciem. Genera vero divisibilia in species. Magis utique unum ultimum erit praedicatum. Non enim est genus homo aliquorum hominum.

Arguit quod species specialissimae sint magis principia quam genera prima, et hoc per tres rationes. Quarum secunda ponitur ibi:

Amplius in quibus. Tertia ibi : Amplius autem. Prima ratio procedit ex opinione Platonicorum, qui posuerunt ipsum unum esse principium: tunc sic, ipsum unum habet rationem indivisionis, quia unum est, quod in se indivisum est, et divisum ab omni alio; ergo quod est magis indivisibile, magis erit principium; sed species specialissima est magis indivisibilis quam genus, ergo erit magis principium quam genus. Minor ostenditur : quia indivisibile dicitur dupliciter, vel secundum quantitatem, ut punctus ; vel secundum speciem, puta, quod non dividitur in plures species. Indivisibile autem secundo modo est principalius, quam indivisibile primo modo, sicut species rei est principalior quam ejus quantitas. Si ergo aliquod unum indivisibile ponatur principium, multo magis species specialissima ponetur principium. Dicit ergo, at vero et si magis habens speciem principii est unum, id est, quod species magis habet rationem principii, quia unum, quod scilicet ponitur principium secundum Platonicos : unum autem est indivisibile, omne vero divisibile, vel est secundum quantitatem, vel est secundum speciem, et prius, et principalius quod secundum speciem, et per consequens suum oppositum scilicet indivisibile secundum speciem erit principalius ; magis enim erit unum ultimum praedicatum, scilicet species specialissima quam genera; genera enim sunt dit"-sibilia in species, quod patet, quia homo non est genus aliorum hominum; sed supple species cum sit divisibilis in individua, et non in species. Deinde cum dicit :

Amplius in quibus, et prius et posterius est, non est possibile in his aliquid esse praeter ipsa. Ut si prima numerorum est dualitas, non erit numerus aliquis praeter species numerorum. Similiter autem nec figura aliqua praeter species figurarum. Si autem non horum schola, aliquorum erunt genera praeter species. Horum enim maxime genera esse videntur. In individuis vero non est hoc prius, et illud posterius.

Ponit secundam rationem, quae etiam procedit ex opinione Platonis.

Ad cujus evidentiam notandum, quod secundum opinionem Platonis, quando aliquid unum dicitur de pluribus non secundum prius et posterius, illud ponitur esse aliquod unum separatum, qualiter se habet species respectu individuorum, et ideo ponebat ideas separatas specierum, puta hominem praeter omneshomines;quando vero aliquid dicitur de pluribus secundum prius et posterius, illud non ponebat separatum; secundum quem modum se habet genus respectu specierum, quarum una habet rationem prioris et perfectioris respectu alterius, ideo non ponebat ideas generum separatas: tunc sic : Communia separata secundum Platonem sunt principia,sed solae species sunt separatae secundum eumdem: ergo solae species erunt principia et non genera. Dicit ergo, quod amplius in his in quibus est prius et posterius, non est possibile, secundum Platonem essealiquid praeter hoc, id est, aliquid separatum praeter ea de quibus dicitur, quomodo se habet genus respectu specierum; si prima scilicet species numerorum est dualitas, non erit aliquis numerus praeter species numerorum ; similiter autem nec figura aliqua erit praeter species figurarum, quia supple tam species numerorum quam etiam figurarum se habent secundum prius et posterius: nam dualitas ponitur prima species numeri, et ternarius secunda, et sic de aliis. Similiter triangulus ponitur prima species figurae, et quadrangulus secunda, et sic de aliis ; quod si genera erunt praeter species, id est, si ponantur genera separata a speciebus, non erit horum, sed aliorum schola, id est, erit eorum alia doctrina et regula, quam sit regula et doctrina Platonis: horum enim, scilicet specierum maxime videntur genera, id est, communia speciebus: in individuis vero non est hoc quidem prius et illud posterius, quare supple species eis communis erit secundum Platonem separata, et per consequens magis principium.

Notandum, quod prius et posterius dicunt ordinem : Iste autem ordo vel est inter distincta essentialiter et specifice, vel inter distincta solum numeraliter, non specifice. Exemplum primi, ut homo et asinus respectu animalis. Exemplum secundi, albedo intensa et remissa respectu albedinis in communi ; primus ordo est essentialis, secundus autem non. Inter species ergo est ordo essentialis secundum perfectius et imperfectius, non sic autem in individuis ejusdem speciei, sicut hic ait Philosophus. Ex hoc tamen non negatur, quin individua secundum prius et posterius habeant ordinem prout secundum magis et minus perfectius et imperfectius participant naturam propriae speciei. Negat autem Philosophus ab individuis esse ordinem essentialem solum qui est in distinctis secundum speciem. Deinde cum dicit :

Amplius ubi hoc quidem meiius, illud vero vilius, semper quidem est melius prius. Quare neque horum erit utique genus. Ex his quidem igitur ea quae de individuis praedicantur, magis inquam generum principia esse videntur.

Ponit tertiam rationem, quae sumitur ex meliori et pejori, quia in quibuscumque unum est melius alio, semper illud quod est melius, est prius naturaliter: et secundum Platonem quae sic se habent, non habent unum genus commune separatum, et sic idem quod prius: quia species sub genere sic se habent, quod una habet rationem melioris respectu alterius, ideo dicit quod amplius ubi hoc quidem melius, illud vero vilius, semper quod est melius, est prius,quare nihil horum est genus, scilicet separatum. Concludit ergo, quod ex his igitur, scilicet ex tribus rationibus praedictis, magis videntur esse principia quae de individuis sunt praedieata, scilicet specie specialissimae, magis inquam generum, id est, quam genera.Accipitur autem Genitivuspro Ablativo casu more Graecorum, qui carent ablativo. Deinde cum dicit :