SUMMARIUM.

Odium non magis esse causam corruptionis quam generationis, nec amorem causam generationis vel existentiae. Rejicitur etiam stulta ejus responsio de mundo infinities genito et producto.

Propter quod, et accidit ipsi felicissimum Deum minus prudentem esse aliis ; non enim cognoscit elementa omnium, nam odium non habet. Notitia vero simili similis fiat. Terram namque ait per terram cognoscimus, et per aquam aquam, et per affectum affectum, et adhuc odium per odium triste. Sed unde ratio haec etiam palam, quia accidit ei odium non magis corruptionis quam existendi causam esse.

Ponit secundam rationem ex parte Dei sumptam. Ad cujus evidentiam notandum, quod secundum quod habetur primo de Anima, text. com. 25. opinio fuit Empedoclis sicut et multorum aliorum, quod anima esset composita ex principiis omnium rerum, ut sic posset anima omnia cognoscere ; dicebant enim simile cognosci a simili, ut terra cognosci per terram, et aqua per aquam, et sic de aliis, et ideo oportebat animam componi ex terra, aqua, et ex aliis. Empedocles ergo quia posuit sex principia rerum, scilicet quatuor elementa ut principia materialia, et amorem et odium ut principia effectiva, dixit animam esse compositam ex quatuor elementis, et ex amore et odio, ut sic posset omnia cognoscere, cum secundum eum simile simili cognoscatur. Deus ergo qui est felicissimus, est imprudentior aliis, cum non cognoscat omnia, quae alii cognoscunt, quod videtur absurdum: et hoc est quod dicit Philosophus : propter quod, quia scilicet Deus non est compositus ex odio, accidit ei, scilicet Empedocli, Deum felicissimum esse minus prudentem aliis; non enim cognoscit omnia elementa, nam odium non habet. Notitia vero similis fit simili, secundum eum ut sic terram cognoscamus per terram, et aquam per aquam, et affectum id est, amorem per affectum, et odium per odium, difficile, id est, cum odium sit malum, est quoddam difficile et grave: sedquia illa ratio videtur esse praeter propositum principale, ideo rediens ad propositum dicit, sed unde ratio, scilicet erat prius, hoc enim palam, scilicet contra Empedoclem, quia accidit ei ipsum odium non magis esse causam corruptionis quam existendi, id est generationis, sicut patet ex praedictis. Deinde cum dicit :

Similiter autem nec amorem existendi magis quam corruptionis ; colligens enim in unum corrumpit alia.

Ponit rationem sumptam ex parte amoris. Dicit ergo, quod similiter nec amor est causa existendi, id est generationis, sicut dicebat Empedocles. Nam ex alia parte dicebat, quod amor colligit et congregat : colligens antem in unum corrumpit alia, et per consequens erit causa corruptionis, quod negabat. Patet ergo ex praedictis quod positio ejus implicet repugnantiam, et contradicit sibiipsi.

Notandum, quod secundum Empedoclem sicut amor congregabat elementa in unum, sic odium separabat ; quia igitur congregatio in unum chaos est corruptio elementorum in se, et similiter separatio elementorum ab invicem, et ab illo uno chaos est generatio elementorum secundum naturas proprias, et in se, ideo sequitur, quod amor sit causa corruptionis et odium generationis. Si ergo Empedocles ex alia parte dicat, amorem esse causam generationis et odium corruptionis, contradicit sibiipsi evidenter. Deinde cum dicit :

Similiter ipsius transmutationis causam nullam dicit, nisi quia sic aptum natum fuit. Ait utique, magnum odium in membris nulritumest, elad honorem intendebat perfecto tempore qui mutabilis dissolvit sacramentum; quare necessarium ens transmutari, causam vero necessitatis nullam ostendit.

Ostendit responsionem Empedoclis esse insufficientem. Ad cujus evidentiam notandum,

quod ut habetur 8. Physicorum, juxta principium, text. com. 2. et hoc idem hic tangitur, opinio fuit Empedoclis mundum infinities generari, et infinities corrumpi) nam secundum eum amor, quem ponebat principium generationis, regnabant dominabatur super odium tempore determinato, in quo tempore mundus durabat et existebat generatus: odium vero quod ponebat principium corruptionis, similiter regnabat et dominabatur super amorem in alio tempore, in quo tempore mundus manebat corruptus, et post illud tempus redibat amor ut prius, et post amorem odium, et sic successive per infinitum : tempus autem illud, in quo regnabat amor, vel odium dicebat esse quemdam annum magnum. Quod si abeo quaeretur causa hujus, quare scilicet amor regnabat uno tempore et odium alio, nullam assignabat causam, nisi quia aptum natum erat esse, quod est insufiicienter dictum, de qua insufficientia redarguit eum Philosophus in hoc loco. Dicit ergo, quod similiter quoque nullam dicit esse causam, ejus vel ipsius transmutationis, quod scilicet amor quandoque congregat, quandoque odium separat, nisi quia sic aptum natum fuil; ponit consequenter verba Empedoclis quae ut dicitur in Graeco metrice erant scripta, sunt autem verba ejus ista ; alias utique magnum odium in membris nutritum est, et ad honorem tendebat perfecto, vel partito tempore qui mutabilis solvit sacramentum.

Ad cujus evidentiam notandum, quod Empedocles poetice locutus est de toto mundo, ad instar unius animalis, in cujus membris primo est maxima convenientia quam vocabat amorem,veI concordiam: postea vero paulatim incipit esse aliqua dissolutio quam vocabat discordiam; similiter in partibus universi erat a principio magna concordia, et postea paulatim in membris, id est, in partibus universi nutritum est odium quousque odium intenderet, id est, procederet ad honorem, scilicet ut dominaretur super elementa. Et haec perfecto, vel partito quodam tempore determinato, et completo quodam anno, quem ponebat Empedocles, qui scilicet odium vel discordia vel annus mutabilis existens solvit vel dissolvit sacramentum, id est, unionem elementorum praecedentem. Postea Aristoteles rediens ad propria verba, et faciens mentionem in hoc quod dixerat, mutabilis, subjungit exponens quare necessarium ens transmutari? quasi diceret quod sic Empedocles affirmavit praedicta, ac si necesse sit esse transmutationem odii et amoris : causam vero ex necessitate nullam ostendit, quae supple in uno animali apparet esse causa transmutationis odii et amoris, scilicet propter motum coeli, qui est causa generationis, et corruptionis in rebus, quod de toto universo causa assignari non potest, ex quo patet insufficientia dictae positionis. Deinde cum dicit:

Attamen tantum solum dicit confesse. Non enim existentium haec quidem corruptibilia, illa vero incorruptibilia facit, sed omnia corruptibilia praeter elementa. Dicta vero nunc haec dubitatio est cur haec quidem, illa vero non si ex eisdem sunt. Quod quidem utique non erunt eadem principia tot dicta sunt.

Ostendit praedictam responsionem non esse ad propositum dicens, quod hic solum dicit confesse, id est, manifeste, scilicet quod non ponit, vel facit existentia, id est, entia, haec quidem corruptibilia, illa vero incorruptibilia, sed omnia esse corruptibilia praeter elementa, quare non videtur evadere dictam dubitationem: nam dicta dubitatio est, si omnia sint ex eisdem principiis, cur haec quidem sunt, scilicet corruptibilia, illa vero non? quare sua responsio non est propositum, concludit ergo ad totum praecedens dicens, ergo quod quidem non sunt eadem principia, scilicet omnium, tot dicta sunt.

Sed hic est dubium de dicto Philosophi, quando dicit, scilicet Empedoclem posuisse omnia corruptibilia praeter elementa, cum tamen supra dixerit solum unum, scilicet Deum, esse incorruptibilem et non compositum ex odio. Propter quod sciendum quod Empedocles in rebus posuit duplicem corruptionem ex duplici causa procedentem: unam quidem secundum confusionem elementorum et totius mundi, quam faciebat amor: aliam vero rerum singularium, cujus principium erat odium, sicut apparet ex supradictis: a prima corruptione non excipiebat Deum, cum in eo poneret amorem: seda secunda excipiebat Deum, cum in Deo odium non poneret, ut dictum est superius. Deinde cum dicit: