SUMMARIUM.

Opinio Philosophorum Naturalium, unum et ens esse ignem vel aerem. Rejiciuntur iterum ideae.

At vero si erit aliquid ens ipsum, et ipsum unum multa erit dubitatio, quomodo erit diversum aliquid praeter hoc ? Dico autem quomodo erunt uno plura entia. Quod enim diversum est ab ente, non est. Quare secundum Parmenidis rationem accidere est necesse unum omniaesse entia, et hoc esse ens.

Arguit pro opinione contraria, quae fuit Philosophorum Naturalium, et ponit duas rationes, quarum secunda ponitur ibi : Amplius si indivisibile. Prima in duas, quia primo proponit rationem. Secundo ostendit, quod ex ista ratione difficilis est opinio Platonis. Secunda ibi : Utrobique vero difficile. In prima parte intendit talem rationem : quidquid est separatum ab uno vel ente, est non ens; sed si ens et unum sunt separata ab aliis entibus inferioribus, ipsa inferiora separata ab ente, vel uno, igitur ipsa inferiora essent non entia, quare non possent esse multa; sed ad salvandum ipsa esseentia oportebit redire ad opinionem Empedoclis, scilicet quod omnia sint unum, et per consequens tollitur pluralitas ab entibus. Dicit ergo, quod at vero si dicitur ipsum ens, et ipsum unum, scilicet separata, multa erit dubitatio, quomodo erit aliquid diversum praeter ea, scilicet praeter ens et unum. Dico autem quomodo erunt entia plura uno, quod enim diversum est ab ente, non est; quare secundum rationem Parmenidis necesse est accidere omnia entia esse unum, scilicet unum esse ens, et nihil aliud, quod scilicet est absurdum. Deinde cum dicit:

Utrobique vero difficile, sive namque non sit unum substantia, sive sit ipsum unum, substantiam esse numerum est impossibile. Siquidem igitur non sit, dictum est prius propter quid. Si autem fuerit, eadem est dubitatio, et de ente. Ex aliquo namque, et praeter unum erit ipsum aliquod aliud unum. Nihil enim esse est necesse. Omnia autem entia, aut unum sunt, aut multa, quorum est unum unumquodque.

Ostendit quod ex ista ratione accidit difficultas in opinione Platonis, dicentis ipsum unum esse rerum principium et substantiam. Dicit ergo, quod utrobique, id est, ex utraque parte est difficile, scilicet sive dicatur, quod ipsum unum non sit scilicet substantia separata, sive quod sit. Nam supple quodcumque detur, impossibile est numerum esse substantiam rerum, quod exponit, quia si non, id est, si unum non sit substantia separata, dictum est prius ; quia, scilicet numerus non erit rerum substantia cum hoc posito non potest esse separatus: quodsi est, scilicet unum substantia separata, eadem est dubitatio et de ente, sicut scilicet et de uno, ex aliquo namque praeter ens erit hoc aliud linum, id est, quod si unum et ens sunt separata, et substantia rerum, quidquid erit praeter unum et ens separatum, erit nihil; ergo si ponatur aliud unum praeter unum separatum, puta aliquod unum materiale, tale unum erit nihil, cum sit praeter ens et unum, quod est substantia rei, ideo subdit, quod nihil enim necesse est esse; ex isto ergo uno materiali et secundario cum sit nihil, non poterit constitui multitudo in entibus, et tamen omnia entia, aut sunt unum, aut multa, quorum quodlibet est unum, quia ex uno et ente constituitur multitudo entium ; ideo subdit, omnia autem entia, aut unum, aut multa quorum quodlibet est unum.

Vis istius rationis est, quod Plato quidquid det de separatione unius, non potest evadere inconveniens, vel contra se, vel contra veritatem simpliciter ; nam si ipsum unum non ponatur separatum, sequitur quod nec numerus erit separatus, cum numerus ex unitatibus constituatur; et tunc sequitur, quod non sit rerum substantia, cum secundum eum nihil sit rerum substantia, nisi sit aliquid separatum, et hoc contradicit suae positioni, nam ponit numerum substantiam rerum esse. Si vero unum ponatur separatum, eadem ratione et ens, et tunc, vel aliquid erit unum praeter unum separatum, vel non: si non: ergo omnia erunt unum, ut ait Parmenides, et sic tollitur multitudo ab entibus; si vero sit dare aliquid unum quasi secundarium et materiale praeter unum separatum,

taleunumerit nihil,cum sit praeter ens et unum quae sunt separata, et ponuntur rerum substantia, et per consequens ex tali uno non poterit causari entium multitudo, et sic idem quod prius. Deinde cum dicit: Amplius, si indivisibile est unum ipsum secundum Zenonis dignitatem, nihil utique erit. Quod enim nec additum, nec ablatum facit majus, nec minus, non ait hoc esse existentium. Tanquam palam, quod existente magnitudine ipso ente, etsi magnitudo corporalis, hoc enim omnino ens. Alia vero aliqualiter quidem addita faciunt majus: aliqualiter autem nihil, ut superficies et linea. Punctum vero et unitas nullatenus.

Ponit secundam rationem. Circa quam tria facit. Quia primo praemittit rationem. Secundo subjungit ejus solutionem. Tertio describit difficultatem, quae adhuc remanet Platonicis post datam solutionem. Secunda ibi : Sed quoniam hoc speculatur. Tertia ibi : Sed quomodo ex uno. In prima parte intendit talem rationem : Si unum separatum ponitur ; ergo unum separatum nihil est; consequens est falsum, et includens oppositum in adjecto. Consequentia probatur ab auctoritate Zenonis cujus principium fuit, quia illud quod additum alteri, vel remotum, non facit majus, vel minus, est nihil, et per consequens quod omne ens est aliqua magnitudo, et magnitudo corporalis, quia talis proprie facit majus, vel minus: sed unum cum sit indivisibile, non facit majus, vel minus additum alteri, vel ablatum, et per consequens unum, sicut et punctus, est nihil. Dicit ergo, quod amplius, si unum est indivisibile, sequitur quod erit nihil secundum Zenonis dignitatem, id est, principium. Quod enim nec additum, nec ablatum facit majus, vel minus,

non dicit esse existentium, id est, de numero entium: tanquam palam sit secundum eum, quia in omni ente existente mensura, id est, magnitudine, cum enim omne ens sit magnitudo corporalis, hoc enim, scilicet corpus est omnino ens, ex eo, scilicet quod secundum quamlibet partem facit majus et minus additum alteri ,vel ablatum, cum habeat omnes dimensiones ; alia vero, scilicet a corpore aliqualiter addita faciunt majus, aliqualiter autem non, ut superficies, et linea, quia scilicet superficies facit majus, scilicet secundum longum vel latum, non tamen secundum profundum; linea vero secundum longum tantum , punctum vero, et unitas nullatenus; quare sequitur secundum Zenonem, quod punctus et unitas sint omnino nihil: superficies autem et linea sunt aliqualiter ens. et aliqualiter non ens; corpus vero est omnino ens. Deinde cum dicit :

Sed quoniam hic speculatur onerose, et contingit esse indivisibile, ut et sic ad illum aliqua habeatur responsio: majus enim non faciet, sed plus additum tale.

Ponit dictae rationis solutionem, dicens quod quoniam ipse Zenon ponderose, id est, grosse et ruditer, speculatur hoc, scilicet tale principium, scilicet quod nullum indivisibile contingit esse: ideo supple oportet, ut habeatur responsio ad illum, id est, ad hominem, licet non sit responsio quantum ad rem, ut dicamus, quod tale indivisibile additum alteri non faciet majus, sed faciet plus, et hoc sufficit ad rationem entis: nam in continuis est ens quod facit majus, et in discretis ens quod facit plus. Quare non sequitur, quod indivisibile sit non eus. Deinde eum dicit :