IN XII LIBROS METAPHYSICORUM ARISTOTELIS EXPOSITIO

 PROOEMIUM

 LIBER PRIMUS

 SUMMARUM R. P. CAVELLI.

 SUMMA PRIMA.

 CAPUT I.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 SUMMA SECUNDA

 SUMMARUM.

 CAPUT I.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. III.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAPUT IV.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMA TERTIA.

 CAPUT I.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 CAPUT II.

 SUMMARIUM.

 CAP. III.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 LIBER SECUNDUS

 SUMMA UNICA.

 CAPUT I.

 SUMMARUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAPUT III.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 LIBER TERTIUS.

 SUMMA PRIMA.

 CAPUT I.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMA SECUNDA.

 CAPUT I.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. III.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP IV.

 SUMMAR1UM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAPUT V.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 LIBER QUARTUS

 SUMMA PRIMA.

 CAPUT I.

 SUMMARIUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMA SECUNDA.

 CAPUT I.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. III.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMAR1UM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 CAP. IV.

 SUMMARIUM.

 CAP. V.

 SUMMARUM.

 CAP. VI.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 LIBER QUINTUS.

 SUMMA UNICA.

 CAPUT PRIMUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 CAP. III.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. IV.

 SUMMARUM

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 CAP. V.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. VI.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. VII.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. VIII. De Substantia.

 SUMMARUM.

 CAPUT IX.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAPUT X.

 SUMMARUM.

 CAP. XI. De potentia et possibili.

 SUMMARIAM.

 SUMMARIUM.

 CAP. XII. De Quanto.

 SUMMARIUM.

 CAP. XIII. De Quali.

 SUMMARIUM

 CAP. XIV.

 SUMMARIUM

 SUMMARIUM.

 summarum.

 CAPUT XV.

 SUMMARIUM

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM

 CAP. XVI.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 CAP. XVII.

 SUMMARIUM

 SUMMARUM.

 CAP. XVIII.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 summarum.

 SUMMARIUM.

 CAP. XIX. De Falso.

 SUMMARIUM.

 CAP. XX. De Accidente.

 SUMMARIUM.

 LIBER SEXTUS

 SUMMA PRIMA.

 CAPUT PRIMUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMA SECUNDA.

 CAP. I.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 LIBER SEPTIMUS.

 SUMMA PRIMA.

 CAPUT I.

 SUMMARIUM.

 CAP II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMA SECUNDA

 CAPUT I.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 CAP. II.

 SUMMARUM.

 hoc aliquid solum

 CAP. III.

 SUMMARIUM.

 CAP. IV.

 SUMMARUM.

 CAP. V.

 SUMMARUM.

 CAPUT VI.

 SUMMARIUM

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 CAP. VII.

 SUMMARIUM.

 CAPUT VIII.

 SUMMARUM.

 CAP. IX.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 CAPUT X.

 SUMMARIUM.

 CAP. XI.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 CAP. XII.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. XIII,

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAPUT XIV.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 CAPUT XV.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. XVI.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 CAP. XVII.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 LIBER OCTAVUS

 SUMMA UNICA.

 CAPUT PRIMUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. III.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. IV.

 SUMMARIUM.

 CAP V.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 CAPUT VI.

 SUMMARIUM.

 LIBER NONUS

 SUMMA PRIMA.

 CAPUT PRIMUM.

 SUMMARUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 CAPUT III.

 SUMMARIUM.

 CAP. IV.

 SUMMARUM.

 CAP. V.

 SUMMARUM.

 SUMMA SECUNDA

 CAP. I.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 CAP. II.

 SUMMARUM.

 CAP. III.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 CAP. IV.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP V

 SUMMARIUM.

 CAP. VI.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 LIBER DECIMUS.

 SUMMA PRIMA.

 CAPUT PRIMUM.

 CAP. II.

 SUMMARUM.

 CAP. III.

 SUMMARIUM.

 SUMMA SECUNDA.

 CAPUT PRIMUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 CAP. III.

 SUMMARIUM.

 CAP. IV.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 CAP. V.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. VI.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 CAP. VII.

 SUMMARIUM.

 CAP. VIII.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 LIBER UNDECIMUS

 SUMMA PRIMA.

 CAPUT PRIMUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMA SECUNDA.

 CAP. I.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. III.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMA TERTIA.

 CAPUT I.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. II.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMA QUARTA.

 CAP. I.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMANUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 CAP. III.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMANUM.

 CAP. IV.

 SUMMARIUM.

 LIBER DUODECIMUS.

 SUMMA PRIMA.

 CAP. I.

 CAP. II.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. III.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. IV.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM

 SUMMARIUM.

 SUMMA SECUNDA.

 CAP. I.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 CAP. II.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. III.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 CAP. IV.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. V.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. VI.

 SUMMANIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMA TERTIA.

 CAP. I.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 Conclusiones Libri X. In decimo libro agitur de uno, quod convertitur cum ente, et de multo

aliquid, siquidem,

hoc aliquid solum

inest substantiis: nam homo albus,

vel album magis significat quale quid, quam hoc aliquid. Ex quo sequitur quod non habet, quod quid erat esse. Deinde cum dicit :

Quare quod quid erat esse, est quorumcumque ratio est definitio ; definitio vero est, non si nomen rationi idem significet, omnes enim rationes essent utique definitiones ; erit enim nomen quod cuilibet rationi idem. Quare et Illas definitio erit, sed si primi alicujus fuerit. Talia vero sunt quaecumque dicuntur, non eo quod aliud de alio dicatur.

Excludit quamdam cavillationem. Diceret enim aliquis, quod sicut invenitur aliqua ratio nominis significantis substantiam, ita etiam invenitur aliqua ratio nominis significantis accidens, quam rationem crederet esse definitionem accidentis, quod excludit dicens, quod quod quid erat esse, non est supple omnium habentium qualemcumque rationem notificativam nominis, sed omnium quorumcumque ratio est definitio. Definitio vero est, non si nomen rationi idem significet, id est, non solum si talis ratio significet idem cum homine, quia sic omnes rationes expositivae nominum essent termini, id est definitiones ; enim pro quia, erit unumquodque nomen quod cuilibet rationi significabit idem, nam cuilibet rationi potest poni tantum unum nomen, ut huic quod est homo albus, imponebatur hoc nomen, quod est vestis: alias sequitur quod Ilias, id est, tractatus compositus de bello Trojano erit definitio, nam totus iste tractatus est una ratio exponens bellum illud. Sed tunc solum est definitio, si fuerit alicujus primi, id est, alicujus per se praedicati primo modo, cujusmodi sunt genus et differentia; talia vero, scilicet praedicata sunt quaecumque dicuntur, id est, praedicantur per se, non eo quod aliud de alio dicatur, scilicet per accidens, sicut album praedicatur de homine, vel e converso. Deinde cum dicit:

Non erit igitur quidquam non generis specierum existens quod quid erat esse, sed his solum. Hae namque videntur non secundum participationem dici, et passionem, nec ut accidens. Sed ratio quidem erit cujuslibet et aliorum quid significat si est nomen, quia hoc huic inest, aut pro sermone simplici certior. Definitio vero non erit, nec quod quid erat esse.

Concludit ex praedictis quamdam conclusionem, quia enim definitio est, quae accipit praedicata prima, et per se primo modo, puta genus et differentiam. Ex hoc sequitur, quod sola species generis et nihil aliud, habeat proprie definitionem, nam sola species est, quae habet proprie genus et differentiam. Dicit ergo, quod supple quod quid erat esse, sive definitio non erit nulli, quod scilicet non est existens specierum generis, id est, de numero specierum existentium sub aliquo genere propter causam dictam; sed his solum, scilicet speciebus supple inerit definitio, et quod quid est: hae namque, scilicet species de genere, scilicet substantiae, videntur non secundum participationem dici, nec secundum passionem, nec secundum accidens, quae tria videtur impossibile habere definitionem posse, et quod quid est, ut dicetur, sed supple in aliis a specie ; ratio quidem erat esse cujuslibet aliorum quid significat si est nomen, quia hoc huic inest, id est quod in aliis a specie posset esse ratio declarans quid significat nomen, quod fit uno modo, quando nomen minus notum exprimitur per aliud nomen notius: quia hoc inest, id est, quod de eo praedicatur, puta si hoc nomen Philosophus exponatur per hoc nomen sapient sic intelligendo, quod ratio exponens nomen, puta Philosophum sumitur a nomine notiori, quod de eo praedicatur, puta ab hoc, quod est sapiens, ut sic exponatur nomen minus notum per nomen magis notum. Aut supple fit alio modo, quando pro sermone simplici, id est, ad exponendum unum nomen simplex sumitur certior ratio, id est aliqua ratio magis nota, puta si ad exponendum hoc nomen Philosophus sumatur haec ratio, amator sapientiae; definitio vero non erit, scilicet talis ratio, nec erit quod quid erat esse illud, scilicet quod per talem rationem exprimitur, sive exponitur.

Notandum, quod tria sunt quae videntur posse impedire aliquid definiri. Unum est si illud de quo aliquod genus praedicatur participat illud genus, sicut lignum dicitur aqueum: aqua enim praedicatur de ligno secundum quamdam extrinsecam participationem, et ideo lignum non potest definiri per tale genus, id est per aquam, cum aqua non sit de essentia ligni: species autem non participat hoc modo genus, sed per essentiam, nam species essentialiter est genus, et non solum participat aliquid ejus. Aliud est si illud quod de alio praedicatur, sit ut subjectum respectu propriae passionis,

sicut homo praedicatur de risibili, et tamen essentia hominis non est formaliter quidditas risibilis: species autem non se habet, ut passio respectu generis, sed sicut illud cui ipsum genus est idem per essentiam. Aliud est, si illud quod de alio praedicatur sit accidens ejus, ut cum musicum praedicatur de homine: homo enim non est essentialiter ipsum musicum, sicut species est essentialiter ipsum genus. Nullum ergo trium praedictorum est genus illius de quo praedicatur, et per consequens non potest, ut sic, proprie definiri, propter autem rationem oppositam species habet proprie definiri ; ideo ait Philosophus, quod haec namque scilicet species de genere substantiae, quae solae secundum eum hic proprie definiuntur, videntur non secundum participationem dici et passionem, nec ut accidens, modo praeexposita

SUMMAE SECUNDAE