SUMMARUM.

Ideas i non esse necessarias; primo quia alioquin genitum non esset hoc aliquid; secundo quia non sunt utiles; tertio non possunt esse causae exemplares generationis. Nota quomodo dicit generationem muli esse praeter naturam, de quo Doctor 2. d. 37. q. 1. Nota etiam omnem generationem esse aliquo modo univocam, vel saltem omne generans generare sibi simile aliquo modo, de quo vide Doctorem 2. d. 27. q 2. ad primum et 4. dist. ii. q. 2. in fine.

Utrum igitur est quaedam sphaera praeter has, aut domus praeler lateres, aut nunquam facta est.

Postquam Philosophus ostendit quid sit illud, quod per se terminat generationem, nunc ostendit propositum, quod scilicet ideae non necessario sunt ponendae propter generationem.

Ad cujus evidentiam notandum, quod ut imponitur Platoni, dupliciter posuit ideas causas generationis, scilicet in ratione generantis, et in ratione exemplaris. Primo ergo agit contra primum. Secundo contra secundum ibi : In quibusdam vero. Prima in tres, quia primo ponit intentum sub quaestione. Secundo arguit ad partem negativam, scilicet quod ideae vel formae separatae non possunt poni propter generationem. Tertio concludit propositum probatum. Secunda ibi : Si sic erit hoc aliquid. Tertia ibi : Manifestum igitur. Est ergo quaestio, utrum igitur est quaedam sphaera praeter has, id est, utrum sit aliqua forma universalis praeter singularia, ut quod sit quaedam sphaera separata a materia praeter has sphaeras singulares, quae sunt in materia ; aut sit aliqua domus separata a materia praeter lateres, ex quibus scilicet particulares construuntur, aut nunquam facta est, scilicet aliqua talis domus, vel sphaera separata.

Notandum, quod licet Plato non poneret formas artificialium separatas, ut dicitur 2. Physic. text. com. 19. Philosophus tamen movet quaestionem in artificialibus, ut per artificialia quae sunt notiora, intelligatur esse quaesitum in naturalibus, quorum ponebat Plato formas separatas, ut utrum sit homo universalis praeter carnes et ossa, ex quibus constant homines particulares. Deinde cum dicit:

Si sic erat hoc aliquid, sed quia tale significat, hoc autem et determinatum non est: sed facit et generat ex hoc tale, quod quando generatum est, est hoc tale, hoc autem est omne hoc. Callias autem et Socrates est quemadmodum sphaera aenea hoc: homo vero et animal quemadmodum sphaera aenea totaliter.

Arguit ad partem negativam quaestionis, et intendit talem rationem : Si ideae sive purae formae separatae, sunt causae generationis ; ergo genitum non erit hoc aliquid compositum; consequensest falsum, ergo antecedens. Consequentia probatur : quia generans et genitum assimilantur ; sed ideae si sint, non erunt hoc aliquid, sed quale quid, quia non essent aliquid determinatum, sed commune et universale: ergo ipsum genitum erit quale quid, et non hoc aliquid. Aliter formatur ratio et est idem, quia si sic; ergo ideae separatae erunt hoc aliquid: consequens est falsum, quia non sunt aliquod determinatum, sed quale quid, ut praedictum est. Consequentia probatur, per id quod prius quia generans et genitum assimilantur; genitum autem est hoc aliquid et determinatum, ut Socrates ; ergo generans erit hoc aliquid determinatum. Dicit ergo quod si sic, id est, si ponantur formae immateriales causae generationis, erit hoc aliquid, scilicet illa forma separata, sive idea. Sed non est, quia quid tale. idest, quale quid significat hoc autem determinatum non est tale, scilicet forma universalis separata, quod supple falsum est, quia si generatum est tale hoc, id est, hoc aliquid determinatum, quod facit et generat aliquid ex hoc, id est ex materia, et quando generatum est, est hoc tale, idest hoc aliquid determinatum, ita quod generans et genitum sunt hoc aliquid quia assimilantur, ut dictum fuit juxta principium hujus capituli. Quod autem genitum sit hoc aliquid probat cum subdit: hoc autem omne, scilicet genitum hoc, Callias alitem et Socrates est, quemadmodum haec sphaera aenea, quorum quodlibet est hoc aliquid determinatum; homo vero vel animal, quemadmodum sphaera aenea totaliter, id est, universaliter dicta, non sunt supple hoc aliquid determinatum, et per consequens non sunt hoc aliquid generatum. Deinde cum dicit:

Manifestum ergo quia specierum causa, sicut consueti sunt quidam dicere species, si sunt quaedam praeter singularia ad generationes et substantias nihil utiles, neque utique erunt propter hoc substantiae secundum se.

Ostendit propositum, dicens quod si sunt species quaedam praeter singularia, nihil utiles sunt ad generationes et substantias rerum ; sicut quidam, scilicet Platonici consueti sunt dicere specierum causa, id est, ad hoc ut ponantur species, id est, ideae; nec utique erunt propter hoc substantiae secundum se, scilicet existentes separatae, una enim causa, quare Plato posuit ideas, est, ut essent causae generationis in rebus: si igitur non sunt causae generationis, vanum est ponere ideas. Deinde cum dicit :

In quibusdam vero palam, quia generans tale quidem est quale generatum, nec tamen idem nec unum numero, sed unum specie, ut in Physicis, homo namque hominem generat, nisi quid praeter naturam fiat, ut equus mulum, et hoc quoque simile, quod enim commune est super equum et asinum, non est nominatum proximum genus, sunt autem ambo forsan velut mulus. Quare palam, quia non oportet quasi exemplum, speciem probare, maxime enim in his exquurerentur formae, nam substantiae maxime hae, sed sufficiens est generans facere et speciei causam esse in materia. Omnis vero jam talis species in his carnibus ossibus Callias et Socrates, et diversa quidem propter materiam, diversa namque idem vero specie, nam individuae species.

Ostendit quod ideae non sunt necessariae propter generationem in ratione exemplaris, sive assimilantis, dicens quod in quibusdam palam est, licet forte in aliis sit dubium quod generans est quidem tale, quale est genitum, non tamen idem, nec unum numero, sed unum specie, ut dictum est in Physicis, 2. Physic. text. com. 70. quod generans et genitum non incidunt in idem numero, sed in idem specie, homo namque hominem generat. Similiter intelligendum est de aliis rebus naturalibus, quod quaelibet res generat sibi simile in specie, nisi fiat aliquid praeter naturam, ut cum generat equus mulum. Dicitur autem ista generatio . praeter naturam, quia est praeter . intentionem naturae particularis ; nam virtus in semine equi intendit producere naturaliter simile in specie equo generanti, quia tamen non potest propter inobedientiam materiae, generat simile quod potest ; unde in generatione muli est aliquo modo similitudo geniti ad generans, ideo subdit: et hoc quoque simile, est enim aliquod genus proximum, non nominatum, quod est commune super equum et asinum, sunt autem ambo forsan velut mulus, ita quod continentur sub aliquo genere proximo communi et equo et asino ; continetur etiam mulus sub illo genere, in quo genere sit asinus, et sic assimilatur aliqualiter generanti: ergo omnia generata aliquo modo assimilantur particularibus generantibus. Quare si sic est palam quod non oportet probare speciem, scilicet aliquam separatam, quasi exemplum ad cujus similitudinem sint res generatae, ut dicebat Plato, maxime enim in his, scilicet naturalibus exquirerentur talia exempla ; nam hae, scilicet substantiae naturales maxime sunt substantiae, respectu, scilicet artificialium ; sed in his sufficiens est generans, scilicet particulare, facere, scilicet talem similitudinem et esse causam speciei, id est, formae in materia, quod est esse causam compositi. Omnino vero jam talis species, id est, forma quae est in his carnibus et ossibus, est supple aliquod determinatum singulare, ut Callias et Socrates et supple generans et genitum sunt diversa quidem propter materiam, diversa namque supple materialiter ; idem vero specie est, scilicet utraque forma generantis et geniti, nam individua species, id est, forma est alia, scilicet et alia in generante et genito, ex quo patet, quod superfluum est ponere aliquam formam separatam, quae sit causa generationis rerum in ratione exemplaris, sive assimilantis, cum ad hoc sufficiat forma agentis particularis, quae est in materia.

Notandum, quod Philosophus hic in littera videtur concedere omnem generationem esse aliquo modo univocam. Ad cujus evidentiam sciendum, quod omnis generatio est aliquo modo univoca, nam omnia fiunt aliqualiter ab univoco: quia agens vel habet formam, quam producit formaliter in se, et tunc generatio est simpliciter univoca; aut habet formam illam in virtute non formaliter, et tunc generatio non est simpliciter univoca, sed tantum secundum quid. Ex quo colligitur, quod etiam in putrefactis est aliquo modo generatio univoca, quia agens superius universale virtualiter habet formam generati per putrefactionem, etsi non formaliter.

Notandum, quod ex hoc quod hic dicitur quod generans et genitum sunt diversa propter materiam, volunt aliqui materiam esse causam distinctionis numeralis et individuationis, quae opinio improbata est 5. hujus, cap. de Uno; sed quod hic dicitur, nihil facit pro eis, si bene intelligatur.

Ad cujus evidentiam notandum, quod intentio Philosophi est quod ideae non sunt necessariae propter generationem, quia tam distinctio gignentis a genito, quam etiam assimilatio geniti cum generante, quae duo requiruntur ad generationem univocam, possunt haberi sine ideis. Agens enim particulare ex forma sua habet unde assimilet sibi passum et generans genitum, et ex materia habet quod sit distinctum a genito non principaliter: licet tamen sequatur necessario quod distinguatur per materiam a genito, quia materiam non suam, sed aliam perficit per formam terminantem generationem, sua enim materia jam perfecta est formaliter ; et ex hoc quod assimilat per formam, assimilat aliam materiam quam suam, et ita sua materia alia est ab illa quae privatur forma tali. Cujuscumque est autem alia materia, ex quo materia est pars essentialis rei, ipsum est aliud ab eo: dico tunc quod assimilationis vel similitudinis principalis ratio est ipsa forma inter generans et genitum ; et hoc non secundum unitatem,vel identitatem individualem, inquantum forma est hoc, sed secundum unitatem, vel identitatem illam minorem, inquantum forma est, quae est unitas aliqua minor unitate numerali, et secundum hoc est ratio generandi. Forma etiam est principium distinctionis prius quam materia, quia sicut forma est illud principalius, quo compositum est, quam materia, ita etiam est principalius, quo compositum est unum, et per consequens in se indistinctum, et ab alio distinctum. Appropriate tamen distinguendo inter assimilativum et distinctivum, forma est assimilativa, ita quod non materia proprie, quia non est qualitas substantialis, vel accidentalis; materia autem est distinctiva appropriate loquendo, quia necessario ex hoc quod caret forma, distinguit ab illa materia quae praehabet formam, et ita compositum a composito. Aliter posset dici brevius, distinguendo de materia, ut in 5. hujus, prout est altera pars essentialis constituens cum forma partis unum per se, et de tali non est sermo hic, nec ipsa est causa individualis distinctionis; vel prout materia dicit proprietatem individualem, quae etiam materia potest dici, et sic utique generans generat aliud, quod est aliud et distinctum per talem materiam quae est individuationis causa. Prima responsio melior et melius salvat litteram Philosophi ut videtur.

SUMMAE SECUNDAE