SUMMARUM.

Partes essentiales, seu in quas species resolvitur, esse priores definito, secus est de partibus integralibus seu remotis, vel partium partibus quae magis spectant ad particularia, non ad speciem. Notat tamen partes principales, simul esse cum toto, quia sine ipsis totum perit. Notat etiam compositum sumi in universali et singulari, concludens materiam esse partem ejus utroque modo.

Dictum est quidem igitur et nunc ipsum verum et tamen amplius et manifestius dicemus repetentes, nam quaecumque sunt rationis paries,et in quas dividitur ratio,hae suntpriores,aul,omnes, aut quaedam: recti vero ratio non dividitur in acuti rationem: sed quae est acuti in quae est recti; utitur enim definiens acutum recto, minor enim recto acutus. Similiter autem et circulus, et semicirculus se habent semicirculus enim definitur circulo, et digitus toto, talis enim hominis pars digitus. Quare quaecumque sunt partes ut materia, et in quae dividitur, ut in materiam totum sunt posteriora. Quaecumque vero ut rationis et substantiae secundum rationem priora, ant omnia, aut quaedam.

Postquam Philosophus posuit solutionem, nunc exponit et declarat ipsam ; nondum enim dixerat de prioritate, quando partes sunt priores et posteriores composito, de quo quaerebat secunda dubitatio, et ideo nunc supplet quod dimiserat. Circa quod duo facit : primo ponit dictae solutionis declarationem. Secundo solutionem declaratam adaptat ad propositam quaestionem. Secunda ibi : Interrogationi vero. Prima in duas : quia primo ponit ea quae spectant ad solutionem secundae quaestionis de prioritate et posterioritate partium ad totum. Secundo ea, quae ad primam quaestionem quae scilicet partes definiti debent poni in definitione totius, et quae non. Secunda ibi: Sed rationis paries. Prima in duas : quia primo solutionem proponit. Secundo per exempla eam exponit. Secunda ibi: Quoniam vero animalium. Dicit ergo, quod id quod superius in solutione praedicta est dictum, scilicet dictum est igitur et nunc ipsum verum, id est, quod illud dictum est in se verum, et tamen amplius repetentes dicemus manifestius. Et subdit : namque quaecumque sunt partes rationis, et in quae ratio dividitur, hae namque priores sunt, scilicet definitio, aut omnes, aut quaedam, ita quod partes, quae ponuntur in definitione alicujus sunt priores ipso ; ratio vero recti, scilicet anguli non dividitur in rationem acuti, sed e converso, ratio quae est acuti dividitur, scilicet in eam quae est recti), definiens enim acutum utitur recto, ut si dicatur, quod acutus angulus est minor recto: quamvis ergo acutus angulus sit pars recti, non tamen ponitur in ejus definitione nec est prior ipso.

Similiter autem se habent circulus et hemicyclus, id est, semicirculus: semicirculus enim definitur circulo, ut si dicatur quod semicirculus est media pars circuli, et similiter digitus definitur toto supple homine, ut si dicatur quod digitus est talispars hominis, quare, quia et supple prius dictum est, quod partes formales sunt partes rationis, et non partes materiales, quae scilicet competunt rei secundum esse individuale, et contractum ad existentiam: dictum est etiam nunc quod partes rationis solae sunt priores scilicet ipso definito. Quaecumque vero sunt partes rationis et substantiae, quae est secundum rationem, id est, quidditatis, quae per definitionem exprimitur, sunt priora scilicet definito aut omnia. aut quaedam.

Notandum, quod divisio totius in partes fit dupliciter, vel in partes propinquas, vel in partes remotas. Voco autem partes propinquas, quae immediate constituunt totum: remotas vero quae mediate, puta partes partium principalium. Exemplum primi, anima et corpus respectu hominis. Exemplum secundi, pes et manus, et hujusmodi respectu corporis: et iterum visus et auditus, et hujusmodi potentiae respectu animae. Primae partes dicuntur formales, et sunt simpliciter priores toto, et illae immediate intrant definitionem rei; secundae partes dicuntur materiales, et sunt posteriores, nec intrant immediate definitionem rei, quia sine eis potest totum esse, et ideo non sunt simpliciter necessariae, nisi conditionaliter, ut si homo est perfectus: unde non intrant definitionem rei propinque, sed remote et mediate, pro quanto partes principales intrant, quarum istae sunt partes: ideo ait Philosophus, quod partes definitionis sunt priores, aut omnes, aut quaedam. Deinde cum dicit :

Quoniam vero animalium anima est forma ipsorum, haec enim substantia est animali, quae secundum rationem substantia est, et species, et quod quid erat esse tali corpori, uniuscujusque enim pars si definiatur bene, non sine opere definietur, quod non existit sine sensu. Quare hujusmodi paries priores aut omnes, aut quaedam simul toto animali, et secundum unumquodque ita similiter. Corpus vero et hujusmodi paries posteriores substantia hac et quod dividitur in haec, ut in materiam non substantia, sed simul totum.

Exponit dictam solutionem. Circa quod tria facit.

Primo enim facit quod dictum est. Secundo solvit rationem in oppositum quaestionis factam. Tertio ad declarationem dicti addit quaedam notanda. Secunda ibi : Eo quidem igitur, quod simul totum. Tertia ibi : Quaedam vero simul. Dicit ergo, quod quoniam anima animalium est supple prior toto animali, manifestum est ; haec enim scilicet anima .est substantia quae secundum rationem et species, et quod quid erat esse, tali corpori, id est, quod anima est forma substantialis, per quam principaliter habet definiri et exprimi quod quid est animalis, et etiam corpus animalis, quod est tale corpus, scilicet organicum; quod probat, quia quaelibet pars animalis, ut oculus per quam videt, et pes per quam ambulat, si bene definiatur, non sine opere, id est, propria operatione definietur, quod scilicet opus, vel corpus, seu pars corporis, non existit sine sensu, vel supple motu vel aliis operatonibus partium animae. Ex quo patet quod cum in definitione partium corporis oporteat uti anima, quod partes hujus, scilicet animae, sunt priores integro, sive simul toto animali, quod est compositum ; aut omnes, ut in animalibus perfectis habentibus omnes partes potentiales animae, aut quaedam, ut in animalibus imperfectis: et similiter est secundum unumquodque aliud, quod scilicet partes formales et definitivae sunt priores toto definito. Corpus vero et hujusmodi, scilicet corporis partes posteriores sunt ea substantia alias hac substantia, id est, forma, quae est anima, cum anima definiat corpus et partes ejus, ut dictum est, et ideo quod dividitur in haec, scilicet in partes corporis ut in materiam, non est substantia, id est ipsa forma, sed integrant simul totum quod est ipsum particulare compositum. Deinde cum dicit :

Eo quidem igitur quod simul totum priora, haec est ut sic, est autem ut non, neque enim possunt esse separata, neque enim quocumque modo se habens digitus animalis, sed aequivocus qui mortuus.

Solvit rationem factam ad oppositum hujus quaestionis : arguebatur enim quod partes sunt priores toto, sicut simplex est prius composito, quod solvit dicens quod eo quidem quod est simul lotum, id est, compositum, haec, scilicet partes, puta partes corporis sunt priora est ut sic, est autem ut non; quia supple licet sint priores prout comparantur ad totum, sicut simplex ad compositum, vel aliquo alio modo, ut dicetur in notabili, non tamen omni modo, nec enim separatae possunt esse, supple sine toto animali, et omnino non sunt priores eo modo quo dicitur esse prius illud quod . potest esse sine alio. Unde subdit . nec enim quocumque modo se habens est digitus animalis, nisi aequivoce qui est mortuus ; digitus enim mortuus et separatus ab animali non manet digitus nisi aequivoce.

Notandum quod Philosophus, sicut patet ex littera, loquitur de partibus materialibus, quae competunt toti secundum esse individuale, et contractum ad existentiam ; tales autem partes sunt simpliciter posteriores, nec pertinent ad definitionem rei. Unde Commentator super locum istum ait sic : Totum praecedit partem magis quam pars totum, quoniam prius est totum parte prioritate formae ad materiam, et pars est prior toto prioritate materiae ad formam, scilicet tempore individuali, et ideo partes circuli praecedunt circulum individualem non universalem, et ideo definitio est partium praecedentium speciem, et hoc est unum eorum per quae dissolvitur quaestio praedicta. Haec Commentator. Deinde cum dicit:

Quaedam vero simul quaecumque principalia, et in quo prima ratio, et substantia, puta si hoc cor, aut cerebrum ; nihil enim dicitur utrum tale.

Addit quaedam notanda ad declarationem dicti, et sunt duo, quorum secundum ponitur ibi : Homo vero et equus. Dicit ergo, quod quaedam sunt partes simul cum toto supple quantum ad hoc, quia sicut partes non possunt esse sine toto puta animali, sic nec e converso: hujusmodi autem sunt quaecumque prima, id est, principales partes corporis, et in quo primo consistit ratio et substantia, id est, forma, quae est anima, puta si hoc cor, aut cerebrum nihil enim differt ad propositum utrim tale, id est, utrum tales partes principales sint cor, aut cerebrum, secundum diversas opiniones tactas, scilicet in 5. hujus cap. de Principio, t. c. 1. unde quantum ad hoc, quod est non posse esse sine invicem, tales partes simul sunt cum toto. Deinde cum dicit i

Homo autem, aut equus, et quae ita in singulis: Universaliter autem non sunt substantia, sed simul totum quoddam ex hac materia, et hac ratione ut universaliter: singulare vero ex ultima materia, ut Socrates jam est, et in aliis similiter. Pars quidem igitur est et speciei; speciem autem dico quod quid erat esse, et simul totius ejus quod ex specie et materia ipsa est.

Ponit secundum notandum, scilicet quod compositum potest accipi universaliter et particulariter, dicens quod homo et equus, et quae ita considerantur esse in singularibus universaliter supple dicta, non sunt substantia, id est, forma tantum, puta anima, sed compositum quoddam ex materia et forma determinata, non quidem ut singulariter, sed universaliter; homo enim dicit compositum ex anima et corpore, non autem ex hac anima, et hoc corpore. Singulare vero ut Socrates est jam scilicet compositum ex ultima materia, scilicet individua, puta Socrates est compositum ex hac anima et ex hoc corpore, et in aliis scilicet singularibus est similiter. Ultimo . oncludit quod materia est pars tam speciei, quam individui, dicens : igitur supple patet quidem quod materia est pars species ;speciem autem dico quod quid erat esse, id est, ipsam quidditatem specificam, et non solum formam partis; iterum est pars integralis simul totius, id est, individui compositi ex substantia et materia individuali; non solum ergo materia est de essentia individui, sed etiam speciei. Deinde cum dicit :