SUMMARUM.

Resumit divisionem substantiae, quam posuit in initio hujus libri, licet enim haec divisio verbis differat ab illa, re eadem videtur ut notat Doctor. Probat dupliciter universale non esse substantiam, (et sumit universale Platonice,) excludens rationisprimae responsionem.

Quoniam vero de substantia perscrutatio est, iterum redeamus: dicilur autem sicut subjectum substantia esse, et quod

. quid erat esse, et quod ex his et universale. De duobus quidem igitur dictum est: etenim dictum quod quid erat esse, et de subjecto, quia dupliciter subjicitur, aut hoc aliquid ens, ut animal passionibus, aut ut materia actui.

Videtur autem et universale causa quibusdam esse maxime, et esse principium universale, unde et de hoc tractemus.

In isto capitulo, ut dicebatur superius, agit Philosophus de substantia et quodquid est secundumquod universale dicitur substantia a quibusdam, inquirens utrum universalia sint. Circa quod facit duo. Primo proponit intentum et continuat dictis dicenda. Secundo exequitur de intento. Secunda ibi: Videtur enimimpossibile. Dicit ergo, quod quoniam de substantia est perscrutatio, scilicet in ista scientia; iterum redeamus, resumendo scilicet divisionem substantiae, ut appareat quid dictum sit, et quid dicendum restat, et subdit : dicitur autem substantia esse sicut subjectum, id est, materia quae formae subjicitur; et alio modo, quod quid erat esse, id est forma ; et tertio quod ex his, id est compositum ex utroque, et quarto secundumquosdam dicitur substantia universale. De duobus quidem igitur horum quatuor dictum est, etenim pro quia, dictum est de quod quid erat esse et iterum de subjecto, quia dupliciter subjicitur. Uno modo ut subjectum passionibus, alio modo ut materia formae, ideo dicit : aut supple subjicitur, ut hoc aliquid ens, scilicet in actu, ut animal passionibus. Et similiter quodlibet subjectum passionibus suis et accidentibus, aut ut materia subjicitur actui et formae substantiali ; de his quidem dictum est supra, quando ostensum est qualiter materia et partes materiales pertinent ad speciem, vel ad individuum. Et subdit, quod universale videtur quibusdam esse maxime causa et principium, et supple non solum materia et quod quid est unde et de hoc, scilicet universali tractemus, agit enim deinceps in hoc septimo de universali ; de substantiis autem compositis et sensibilibus agit in 8. hujus, ad quem iste septimus ordinatur.

Notandum, quod divisio substantiae, quae hic resumitur, redit in idem cum illa, quae ponitur circa principium hujus septimi; ibi enim posuit quatuor, scilicet quod quid erat esse, et universale, et genus, et subjectum: subjectum autem subdividitur in materiam, formam, et compositum; sed hic loco formae ponitur quod quid erat esse, quatenus, ut patet ex praecedentibus, quod quid est maxime se tenet ex parte formae. Iterum genus et universale hic sub uno comprehenduntur, quatenus genus eadem ratione ponitur substantia qua, et universale, ut dicetur ; remanent ergo quatuor modi substantiae qui praedicti sunt. Deinde cum dicit:

Videtur enim impossibile esse substantiam esse quodcumque universaliter dictorum: primum enim substantia quae uniuscujusque,propria uniuscujusque quae non inest alii, universale vero commune est, dicitur enim hic universale quod pluribus inesse natum est. Cujus ergo substantia hoc erit?aut enim omnium aut nullius ; omnium autem non est possibile, unius autem si erit, et alia hujus erunt, quorum enim una substantia est, et quod quid erat unum, et ipsa unum.

Exequitur de intento. Circa quod duo facit : quia primo ostendit quod universalia non sunt substantiae, eo modo quo dixerunt quidam. Secundo exponit quid directe et quid non directe dixerunt sic ponentes. Secunda ibi : Sed species dicentes. Prima in duas: quia primo ostendit generaliter universalia non esse rerum substantias. Secundo ostendit hoc specialiter de uno et ente, quae maxime rerum substantiae ponebantur. Secunda ibi: Quoniam vero unum dicitur. Prima in duas : quia primo probat quod universalia non sint substantiae. Secundo quod non sint separata. Secunda ibi : Manifestum autem. Prima in duas secundum duas vias,

per quas ostendit propositum: nam primo probat intentum per rationes sumptas ex parte praedicationis, prout universalia ut universalia dicuntur praedicari de inferioribus. Secundo ex parte compositionis, prout inferiora dicuntur componi ex universalibus. Secunda ibi : Amplius autem et impossibile. Prima in duas, quia primo praemittit rationes. Secundo excludit cavillosam responsionem. Secunda ibi: Sed an sic. Prima in duas secundum duas rationes. Secunda ibi : Amplius substantia dicitur. In prima parte intendit talem rationem : Substantia uniuscujusque est propria sibi et nulli alii inest ; sed universale nulli est proprium, ergo universale nulli est substantia. Minorem declarat, quia universale pluribus natum est inesse: aut ergo erit substantia omnium, aut nullius : non omnium, quia substantia est propria illi cujus est, ergo nullius. Dicit ergo, quod impossibile videtur, scilicet ex dicendis : quodcumque universaliter dictorum esse substantiam; primum enim substantia quae uniuscujusque propria, scilicet est illi cujus est, quce non inest alii; universale vero commune est et non proprium alicujus, hoc enim dicitur universale, quod natum est inesse pluribus. Cujus ergo, scilicet illorum plurium hoc, id est, universale erit substantia, aut enim omnium, aut nullius; omnium autem non est possibile, quia, ut dictum est, substantia uniuscujusque est propria sibi, et per consequens plurium plures sunt substantiae et diversae, unius autem eorum si erit, scilicet universale substantia. Sequitur quod omnia erunt

hoc, id est, quod omnia quibus universale inest, erunt ipsum unum, cujus ponitur esse substantia, quod probat : quorum enim substantia unum

. est, et quod quid erat esse unum, et ipsa unum sunt; relinquitur ergo ex praedictis, quod universale nullius sit substantia.

Notandum, quod Philosophus non intendit simpliciter negare substantias universales, nam contradiceret sibimet; nam genera et species in praedicamento Sub-

. stantiae ponit esse substantias secundas, ut patet in praedicamentis, sed negat substantias universales eo modo quo Platonici ponebant, scilicet esse aliqua universalia, quae erunt substantia, et quod quid est singularium, et ab eis realiter separata, hoc enim est impossibile: nam quidditas et substantia cujuslibet est propria sibi, et sibi realiter inexistens, sicut probat ista prima ratio: dicitur autem universale quod natum est esse in pluribus, nec semper actu de pluribus praedicatur, sed hoc accidit sibi. Sufficit autem quod sit aptum, et non repugnat sibi ut universale esse pluribus communicabile, quandoque enim solum habet unicum suppositum actu sub se, ut patet de phoenice, de Sole et de Luna, ut dicetur infra. Deinde cum dicit :

Amplius substantia dicitur quae non de subjecto, et universale de subjecto aliquo dicitur semper.

Ponit secundam rationem, quae talis est: substantia non dicitur de subjecto, universale dicitur de subjecto: ergo universale non est substantia. Dicit ergo, quod amplius

substantia dicitur quae non de subjecto, et universale semper dicitur de aliquo subjecto.

Sed. occurrit dubium, quomodo verum sit quod substantia non dicitur de subjecto, nam secundae substantiae praedicantur de subjecto, ut dicitur in Praedicamentis, cap. de Substantia.

Respondeo, potest dici quod realiter loquendo et secundum esse nulla est substantia communis, quae de alio praedicetur, licet hoc sit verum Logice loquendo, eo modo quo loquitur Philosophus in Praedicamentis, ut allegatum est. Plato autem posuit ut sibi imponitur, substantias universales secundum esse, et realiter separatas, praedicabiles de inferioribus ; et sic bene procedit ista ratio contra eum, licet simpliciter, et alias assumat majorem falsam. Deinde cum dicit:

Sed. an sic quidem non contingit, ut quod quid erat esse, in ipso autem existit, ut animal in homine, et equo. Ergo palam quia quaedam est ipsius ratio, differt autem nihil, nec si non omnium ratio est eorum quae sunt in substantia. Nihil enim minus substantia erit hoc alicujus, ut homo hominis in quo existit; quare idem accidit iterum, erit enim substantia in illius substantia, ut animal in quo est species, ut proprium existit.

Excludit quamdam responsionem cavillosam, qua posset obviari primae rationi, ubi dictum est omnia esse unum, quorum est substantia, et quod quid est unum. Diceretur enim forsan quod universale non est substantia quae sit propria uni, ut quod quid erat esse, quod excludens dicit : sed an sic quidem non contingit, scilicet universale esse substantiam, ut quod quid erat esse,

in ipso autem inexistil, supple est substantia inexistens, ut animal quidem in homine et equo. Vult dicere quod forte posset obviari dictae rationi, dicendo quod universale non est substantia, et sicut quod quid erat esse, licet sit substantia existens in partibus, ut animal in homine et equo. Natura quidem animalis non est sic in homine, quod sit ei propria, cum etiam sit in equo, ad quod excludendum subdit : ergo palam quia est quaedam, id est, aliqua ratio ipsius, scilicet animalis quod ponitur substantia communis. Differt autem nihil, id est, nihil ad propositum, si non est ratio, id est, definitio, omnium eorum quae sunt, id est, ponuntur in substantia, id est, in definitione substantiali rei, quia tunc esset processus infinitus in definitionibus. Nihil enim minus substantia erit alicujus hoc, scilicet quae ponitur non habere definitionem, quam si haberet ut homo hominis in quo existit; quare idem accidet iterum quod prius, erit enim substantia in illius sicbstantia, id est, quod ista substantia communis: licet non ponatur propria alicui inferiorum, oportet tamen quod sit propria illius communis ut animal in quo est species proprium existit, id est, sicut animal si sit quaedam substantia communis, prius praedicabitur de illo communi, et ejus erit propria substantia, sive sit definibilis sive non: si ergo talis substantia est propria alicui uni, non poterit praedicari de pluribus, nec alteri inesse, et sic idem quod prius.