IN XII LIBROS METAPHYSICORUM ARISTOTELIS EXPOSITIO

 PROOEMIUM

 LIBER PRIMUS

 SUMMARUM R. P. CAVELLI.

 SUMMA PRIMA.

 CAPUT I.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 SUMMA SECUNDA

 SUMMARUM.

 CAPUT I.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. III.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAPUT IV.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMA TERTIA.

 CAPUT I.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 CAPUT II.

 SUMMARIUM.

 CAP. III.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 LIBER SECUNDUS

 SUMMA UNICA.

 CAPUT I.

 SUMMARUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAPUT III.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 LIBER TERTIUS.

 SUMMA PRIMA.

 CAPUT I.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMA SECUNDA.

 CAPUT I.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. III.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP IV.

 SUMMAR1UM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAPUT V.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 LIBER QUARTUS

 SUMMA PRIMA.

 CAPUT I.

 SUMMARIUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMA SECUNDA.

 CAPUT I.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. III.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMAR1UM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 CAP. IV.

 SUMMARIUM.

 CAP. V.

 SUMMARUM.

 CAP. VI.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 LIBER QUINTUS.

 SUMMA UNICA.

 CAPUT PRIMUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 CAP. III.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. IV.

 SUMMARUM

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 CAP. V.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. VI.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. VII.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. VIII. De Substantia.

 SUMMARUM.

 CAPUT IX.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAPUT X.

 SUMMARUM.

 CAP. XI. De potentia et possibili.

 SUMMARIAM.

 SUMMARIUM.

 CAP. XII. De Quanto.

 SUMMARIUM.

 CAP. XIII. De Quali.

 SUMMARIUM

 CAP. XIV.

 SUMMARIUM

 SUMMARIUM.

 summarum.

 CAPUT XV.

 SUMMARIUM

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM

 CAP. XVI.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 CAP. XVII.

 SUMMARIUM

 SUMMARUM.

 CAP. XVIII.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 summarum.

 SUMMARIUM.

 CAP. XIX. De Falso.

 SUMMARIUM.

 CAP. XX. De Accidente.

 SUMMARIUM.

 LIBER SEXTUS

 SUMMA PRIMA.

 CAPUT PRIMUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMA SECUNDA.

 CAP. I.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 LIBER SEPTIMUS.

 SUMMA PRIMA.

 CAPUT I.

 SUMMARIUM.

 CAP II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMA SECUNDA

 CAPUT I.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 CAP. II.

 SUMMARUM.

 hoc aliquid solum

 CAP. III.

 SUMMARIUM.

 CAP. IV.

 SUMMARUM.

 CAP. V.

 SUMMARUM.

 CAPUT VI.

 SUMMARIUM

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 CAP. VII.

 SUMMARIUM.

 CAPUT VIII.

 SUMMARUM.

 CAP. IX.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 CAPUT X.

 SUMMARIUM.

 CAP. XI.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 CAP. XII.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. XIII,

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAPUT XIV.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 CAPUT XV.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. XVI.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 CAP. XVII.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 LIBER OCTAVUS

 SUMMA UNICA.

 CAPUT PRIMUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. III.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. IV.

 SUMMARIUM.

 CAP V.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 CAPUT VI.

 SUMMARIUM.

 LIBER NONUS

 SUMMA PRIMA.

 CAPUT PRIMUM.

 SUMMARUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 CAPUT III.

 SUMMARIUM.

 CAP. IV.

 SUMMARUM.

 CAP. V.

 SUMMARUM.

 SUMMA SECUNDA

 CAP. I.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 CAP. II.

 SUMMARUM.

 CAP. III.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 CAP. IV.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP V

 SUMMARIUM.

 CAP. VI.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 LIBER DECIMUS.

 SUMMA PRIMA.

 CAPUT PRIMUM.

 CAP. II.

 SUMMARUM.

 CAP. III.

 SUMMARIUM.

 SUMMA SECUNDA.

 CAPUT PRIMUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 CAP. III.

 SUMMARIUM.

 CAP. IV.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 CAP. V.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. VI.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 CAP. VII.

 SUMMARIUM.

 CAP. VIII.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 LIBER UNDECIMUS

 SUMMA PRIMA.

 CAPUT PRIMUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMA SECUNDA.

 CAP. I.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. III.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMA TERTIA.

 CAPUT I.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. II.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMA QUARTA.

 CAP. I.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMANUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 CAP. III.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMANUM.

 CAP. IV.

 SUMMARIUM.

 LIBER DUODECIMUS.

 SUMMA PRIMA.

 CAP. I.

 CAP. II.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. III.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. IV.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM

 SUMMARIUM.

 SUMMA SECUNDA.

 CAP. I.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 SUMMARUM.

 CAP. II.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. III.

 SUMMARIUM.

 SUMMARUM.

 CAP. IV.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. V.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. VI.

 SUMMANIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMA TERTIA.

 CAP. I.

 SUMMARUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 CAP. II.

 SUMMARIUM.

 SUMMARIUM.

 Conclusiones Libri X. In decimo libro agitur de uno, quod convertitur cum ente, et de multo

SUMMARIUM.

Admisso universalia esse substantias separatas, tamen erunt iudefinibiles contra Platonem, qui propter definitionem et scientiam, posuit ideas ; quod probat, quia istae ideae sunt singulares, si admittantur, quia per se existentes, et de singularibus non est scientia, nec definitio, quod fuse probat. Intelligit de singulari existenti, de quo nequit esse scientia, quia potest esse, et non esse ; sed de singulari, abstrahendo ab existentia, potest es e scientia et definitio non per se primo, ut bene explicat Doctor.

Quoniam vero substantia altera, et quod simul totum, et ratio. Dico autem quia hoc quidem sic est substantia cum materia concepta ratio, illa vero ratio totaliter.

Quaecumque quidem igilur ita dicunlur, horum quidem est corruptio, etenim generatio hujus rationis autem non est ita ut corrumpatur, neque enim est generatio ; non enim fit domui esse, sed quod huic domui, verum sine generatione et corruptione sunt, et non sunt: ostensum est enim quia nullus hic generat nec facit, unde et substantiarum sensibilium singularium, nec definitio, nec demonstratio est, quia habent materiam, cujus natura talis est, ut contingat et esse, et non esse. Quapropter corruptibilia omnia singularia ipsorum ; ergo si demonstratio necessariorum, et definitio scientifica, et non contingit, sicut nec scientiam, quandoque scientiam, quandoque ignorantiam esse. Sed opinio tale quidem est, ita nec demonstrationem, nec definitionem, sed opinio est contingentis aliter se habere, palam quia non utique erit ipsorum, nec definitio, nec demonstratio, non enim sunt manifesta corrupta scientiam habentibus, et cum a sensu abscesserint, et salvatis rationibus in anima eisdem, non erit nec definitio amplius, nec demonstratio, Propter quod oportet eorum ad terminum studentem, cum aliquis definiat aliquid singularium, non ignorare, quia semper auferre est, non enim contingit definire, nec itaque ideam nullam est definire, singularium enim idea, ut dicunt, et separabilis est.

Ostendit, quod dato quod universalia ponantur substantiae, quod tamen non erunt definibiles, quod est contra Platonem. Ex hoc enim Platonici ideas posuerunt, ut de eis essent definitiones et demonstrationes ut de necessariis, nam de sensibilibus ponebant non posse esse scientiam propter eorum motum et variationem. Circa quod duo facit : quia primo probat intentum a priori, et per rationem. Secundo a posteriori et a signo. Secunda ibi : Quoniam propter fjuid nullus. Prima in tres, secundum quod adducit tres rationes se mutuo supplentes. Secunda ibi : .Xccessarium vero. Tertia ibi : Quemadmodum igitur. In prima parte intendit talem rationem: Nullum singulare est definibile, sed ideae si sint, sunt singulares, cum ponantur per se existentes ; ergo ideae non erunt definibiles. Major probatur, quia definitio non est de corruptibilibus, sicut nec scientia, nec demonstratio; sed singularia sunt corruptibilia et generabilia, quia habent materiam qua res potest esse et non esse ; ergo singularia non sunt definibilia.

Dicit ergo quod quoniam substantia dicitur altera et quod simul totum, id est, singulare compositum ex materia et forma, et ideo et alio modo dicitur substantia ratio, id est forma , quod exponit : dico autem quod haec quidem, id est, substantia composita sic est substantia, quia ratio, id est forma concepta cum materia; illa vero ratio, id est, illa substantia quae est forma, est ratio totaliter, id est, pure formaliter, non includens materiam, nam materia sic est pars compositi, quod non est pars formae, ut jam dictum est supra. Quaecumque igitur ita dicuntur quod scilicet substantiae compositae, horum quidem est corruptio ; etenim pro quia generatio hujus, nam corruptio et generatio sunt circa idem ; rationis autem, id est formae ipsius, non est ita ut corrumpatur, quia nec generatio est supple ipsius formae. Non enim fit domui esse, id est, forma domus, sed quod quid est huic domui, id est, tota domus composita. Verum pro sed, sine generatione et corruptione sunt et non sunt, scilicet ipsae formae simplices ; ostensum enim est supra in hoc eodem septimo, t.c. 27, et circiter, quia nullus haec scilicet formas generat nec facit, nam ars practica est factiva; ostensum est enim supra, quod formae non fiunt per se,

sed per accidens, scilicet ad generationem compositi quod per se fit. Et subdit, propter hoc autem, scilicet quia substantiae sensibiles singulares sunt generabiles et corruptibiles ; ideo substantiarum sensibilium et singularium nec est definitio, nec demonstratio, quia habent materiam, cujus natura talis est ut, scilicet id quod habet talem materiam contingat esse et non esse; materia enim ratione privationis annexae machinatur ad malum, ut dicitur primo Physicorum, t. c. 80. Quapropter omnia singularia corruptibilia sunt ipsorum, id est, omnia de numero ipsorum sensibilium, ex eo scilicet, quia habent materiam, sunt corruptibilia ; ergo si demonstratio et definitio scientifica, id est, quae facit scire, et est medium demonstrationis, necessariorum est, ut dicitur primo libro Posteriorum, t. 5. et 14. et iterum si non contingit sicut neque scientiam quandoque ignorantiam esse, sed opinio tale quid est, ita nec demonstrationem, nec definitionem, quodlibet enim istorum est de necessariis, quae semper vera sunt : sed opinio supple est contingentis aliter se habere, quod scilicet nunc potest esse verum,nunc potest esse falsum ; si inquam ita est palam quia non utique erit definitio, nec demonstratio ipsorum, scilicet singularium sensibilium corruptibilium: non enim sunt manifesta corrumpi, id est, corruptibilia habentibus scientiam de eis, cum abscesserint a sensu, quo cognoscuntur. Et ideo salvatis eisdem rationibus quidditativis eorum in anima, quibus singularia cognoscuntur, non erit de eis nec dofinitio nec demonstratio. Quapropter oporlet studentem ad terminum, id est, ad definitionem eorum, scilicet singularium quando quis definit aliquod singularium non ignorare, sed supple debet scire, quia semper est auferre, id est, contingit singulare corrumpi manente illa definitione, quam fingit. Et subdit conclusionem cumminori dicens, sed nec ideam nullam est, id est, contingit definire, haec est conclusio : idea enim ut dicunt singularium, id est, de numero singularium est, quia ut dicunt separabilis est, et per se existens.

Notandum quod Aristoteles in tota ista littera loquitur de singulari contracto ad existentiam, et de tali verum est quod non est de eo nec scientia, nec demonstratio, nec definitio, quia ibi immanifestum est, cum abscesserit a sensu, utrum existat, vel non existat, et ad hoc facit ratio, quam tangit Philosophus : demonstratio inquit est necessariorum.et definitio et scientia: et non contingit sicut nec scientiam quandoque scientiam, quandoque ignorantiam esse, ita nec demonstrationem, nec definitionem, scilicet quandoque contingit esse talem, quandoque non esse talem. Et ex hoc concludit, palam autem ipsorum, scilicet singularium corruptibilium neque scientiam, neque definitionem esse : non enim sunt manifesta corrupta scientiam habentibus cum e sensu abscesserint et sa lvatis rationibus ejusdem in anima. Vult dicere quod si de contingenti, vel de corruptibili, ut tale,esset definitio vel demonstratio, cum illud tale possit quandoque esse, quandoque non esse, salvata tamen ratione in anima, sequitur quod esset quandoque scientia de isto objecto, et quandoque ignorantia, quandoque demonstratio, et quandoque non demonstratio, quod est impossibile, ex quo habetur ista propositio, quod cum ratio in anima possit manere eadem non manente existentia actuali objecti, sequitur quod existentia, ut existentia, non est per se ratio objecti, ut scibile est: quia ratio scientifica non potest manere eadem in anima, non manente eodem, quod est per se scibile, ut scibile est. Sive autem scibile possit existere in re, sive non, saltem ratio ejus, ut scibile est, potest manere eadem in anima, non manente existentia, ita quod non includit eam in ratione scibilis: loquendo autem de singulari abstrahente ab existentia, utique potest esse definitio, demonstratio et scientia, de tali singulari non per se primo. Ratio hujus est, quia, ut dictum est in praecedentibus, singulare nihil addit ultra speciem, quod pertineat ad ejus quidditatem, et ideo non habet aliud quidquam speciei, nec aliam definitionem a definitione speciei. Et quia definitio subjecti est medium in demonstratione potissima, per quam generatur scientia, sequitur, quod de singulari non sit alia demonstratio, et scientia quam illa, quae est speciei.