SUMMARIUM.

Explicat quale principium et causa sit substantia, seu quod quid est rei. Videtur ponere quod sit natura ex partibus composita, et ab eis re distincta quod exemplificat in syllaba ex litteris composita. Doctor bene rem explicat. An vero totum sit tertia entitas a partibus unitis re distincta,di fficilis quaestio est, quam tractat Doctor 3. d. 2. quaest. 2. ubi affirmative videtur eam resolvere, nisi aliter glossetur. Vide ibi Scholiuni nostrum. Sed 8. hujus q. 4. in fine, et 1. Physic, q. 9. negativam partem habet quod confirmat illam glossam.

Quoniam vero compositum ex aliquo fit, ut unum sit omne, sed non ut cumulus, sed ut syllaba, et syllaba, ba, non est elementa, nec idem b, et a, nec caro, ignis et terra: dissolutis quidem enim, haec non adhuc sunt, ut caro, et syllaba, elementa vero sunt et ignis et terra. Est igitur aliquid syllaba, non solum elementa vocalis et consonans, sed et alterum aliud aliquid. Et caro non solum, ignis et terra, aut calidum, aut frigidum, sed et alterum aliquid.

Inquirit cujusmodi principium et causa sit ipsa substantia, et quod quid est rei. Circa quod duo facit : quia primo praemittit quoddam necessarium. Secundo declarat propositum. Secunda ibi: Si igitur necesse. In prima parte tangit quamdam distinctionem compositionis alicujus ex pluribus, dicens quod quoniam vero, aliquando supple compositum ex aliquo fit, hoc modo : ut

omne, id est, totum sit unum per se, sed non ut acervus, sed ut syllaba, cum supple in omnibus talibus ipsum compositum sit aliquid praeter partes , ideo subdit : syllaba autem non est elementa, id est, ipsae litterae ex quibus componitur, nec ista syllaba, ab, est idem quod ipsum a, et ipsum b, ex quibus constat; nec caro est idem quod ignis et terra, quod probat ; nam dissolutis, id est, divisis istis partibus, ex quibus fit compositio ad invicem, haec quidem, id est, composita non sunt, ut caro et syllaba; elementa vero sunt, scilicet corrupta syllaba; et ignis, et terra, supple manent, corrupta carne; est ergo syllaba aliquid praeter elementa ; et non solum est ipsa elementa, scilicet littera vocalis quae est a, et consonans quae est b, sed etiam est aliquid alterum praeter elementa. Et similiter caro non solum est ignis, aut calidum, et terra aut frigidum, per quae scilicet elementa commiscentur et alterantur, cum calidum et frigidum sint qualitates activae, sed etiam supple ipsa caro est aliquid alterum. Per hoc ergo subintelligitur alterum membrum divisionis, scilicet quod aliquando compositum non est aliquid unum, nec aliud a partibus, sed est sicut cumulus, vel acervus, quod non est unum nisi aggregatione. Primo ergo modo compositum est simpliciter et per se unum, et aliud a suis partibus. Sed secundo modo ipsum compositum non est unum simpliciter et per se, sed secundum quid, nec est aliud a suis partibus. Deinde cum dicit :

Si igitur necesse et illud aut elementum aut ex elementis esse, siquidem elementum iterum eadem ratio erit, ex hoc enim et igne, et terra erit caro, et adhuc alio, quare in infinitum ibit. Si vero ex elemento, palam quia non uno, sed pluribus aut illud ipsum erit; quare rursum in hoc eamdem dicemus rationem, et ita in carne vel syllaba.

Declarat propositum. Circa quod duo facit: primo praemittit unam quaestionem et arguit ad eam. Secundo subjungit quaestionis solutionem. Secunda ibi : Videbitur autem. Est ergo quaestio, quia cum ostensum sit quod in carne et syllaba est aliquid praeter elementa ; quia igitur ita est, igitur necesse, est illud aliud esse elementum aut ex elementis, quia omne quod est, videtur esse aut elementum, aut ex elementis ; sed quidquid detur videtur sequi inconveniens, scilicet quod erit processus in finitus. Unde subdit, siquidem elementum, id est, si illud aliud quod est in carne et syllaba praeter elementa et elementum: iterum eadem ratio erit et de isto et de aliis elementis ex quibus componitur, connumerandum enim aliis erit, caro enim erit composita ex igne et terra, et ex illo alio quod ponitur elementum praeter elementa. Et cum probatum sit quod in omni composito per se uno, est aliquid aliud praeter elementa, erit eadem quaestio adhuc de illo alio: quod si est elementum aliud, illud tale elementum erit compositum ex suis partibus et etiam aliquo alio: illud aliud est elementum praeter elementa, et istud elementum etiam erit ex suis partibus, et adhuc ex aliquo alio , et illud aliud esset elementum pari modo, et sic in infinitum. Si vero detur altera pars, scilicet quod illud aliud praeter elementa non sit elementum, sed ex elemento,

vel ex elementis, adhuc sequitur illud inconveniens : palam enim quia non erit ex uno tantum elemento, sed ex pluribus elementis, quia si ex uno tantum elemento, sequeretur quod esset tantum illud elementum unum; quod enim est ex igne tantum, tantum ignis est:ex uno non fit aliquod compositum. Quare si supple fit ex pluribus elementis, ut oportet dicere, rursum in hoc eamdem dicemus rationem, sicut in carne et in syllaba, quia scilicet in illo erit aliquid praeter elementa ex quibus est, et de illo alio, iterum redibit quaestio quae prius, utrum scilicet sit elementum, aut ex elementis, et sic erit processus infinitus. Deinde cum dicit :

Videbitur autem utique esse aliquid hoc et elementum, et causa essendi, hoc quidem caro, hoc vero syllaba, similiter autem et in aliis ; substantia autem uniuscujusque hoc, hoc enim causa prima essendi.

Ponit dictae dubitationis solutionem. Circa quod duo facit: quia primo ponit solutionem, quae videtur danda prima facie. Secundo corrigit ipsam ibi: Quoniam vero quaedam. Dicit ergo, quod illud quod supple in compositis ponitur aliud esse ab elementis, videbitur utique prima facie esse aliquid, scilicet quod non sit ex elementis, sed hoc esse elementum et causa essendi, hoc quidem carnem, hoc vero syllabam, similiter autem et in aliis. Et iterum supple videbitur quod haec sit substantia uniuscujusque, id est, quidditas et quod quid est uniuscujusque, hoc enim scilicet substantia, et quod quid est rei est

prima causa essendi. Deinde cum dicit:

Quoniam vero quaedam non sunt substantiae rerum, sed quaecumque substantiae secundum naturam, et natura constitutae sunt; manifestabitur utique quibusdam haec natura substantia, quae est non elementum, sed principium: elementum vero est in quod dividitur inexistens, ut materiam, puta syllabae quod a, et b.

Corrigit dictam solutionem in duobus : unum est quantum ad hoc quod dixit illud tale quod est praeter elementa esse substantiam uniuscujusque, quia hoc verum est non in rebus quae non sunt substantiae, sicut in syllaba quae non videtur substantia, sed pertinere magis ad genus quantitatis, sicut et oratio, sed est verum in rebus quae sunt substantiae, et hoc loquendo stricte de substantia. Aliud in quo corrigenda est solutio, est quantum ad hoc, quod illud tale praeter elementa dixit esse elementum ; non enim proprie dicitur elementum, quia elementum pertinet ad genus causae materialis, ut patet ex 5. hujus cap.de Elemento, text. com. 4. sed potest dici magis proprie principium essendi: et hoc est quod dicit, quod quoniam quaedam rerun non sunt substantiae, sed quaecumque sunt substantiae secundum naturam, quantum ad esse, et natura, id est, per naturam constitutae sunt quantum ad fieri. Naturalia enim maxime confessa sunt causae substantiae, ut dictum fuit circa principium hujus septimi, quia inquantum sic est : manifestabitur utique quod haec natura, de qua scilicet nunc est sermo, vst substantia in quibusdam, scilicet in naturalibus, et non supple

in omnibus, et hoc fuit primum corrigendum: et subdit quod ad secundum, quae, scilicet natura, non est elementum, sed principium, supple formale et quidditativum : elementum vero est illud in quod dividitur aliquid inexistens ut materiam, puta elementa supple hujus syllabae quae est ab, sunt a, et b, et ex hoc habetur solutio dubitationis, quia cum dictum principium sit formale, et quidditativum, non est elementum, neque ex elemento, loquendo proprie de elemento.