SUMMARIUM.

Quomodo variae snt?materiae ( nempe secundae ) variarum rerum, et quomodo sint plures materiae ejusdem.

De materiali autem substantia oportet non latere, quia etsi ex eodem omnia primo, aut eisdem, aut primis, et eadem materia, ut principium his quae fiunt, est tamen aliqua propria cujuslibet, ut phlegmatis est prima materia dulcis, aut crassa ; cholerae vero amara, aut alia quaedam, forsan autem ex eodem.

Postquam Philosophus determinavit de forma per comparationem ad ideas et ad numeros, hic determinat de materia. Circa quod duo facit: quia primo determinat de materia modo determinativo. Secundo modo dubitativo. Secunda ibi: Habet autem dubitationem. Prima in tres : quia primo inquirit de materia per comparationem ad ea quae fiunt ex materia. Secundo per comparationem ad alias causas. Tertio utrum materia uniformiter sit in omnibus sensibilibus. Secunda ibi: Contingit autem. Tertia ibi: In naturalibus quidem. Prima in duas : quia primo inquirit, utrum omnium sit una materia, vel plures. Secundo quomodo e converso sunt plures materiae unicae. Secunda ibi: Fiunt autem. Dicit ergo, quod de materiali autem substantia oportet non latere, quia si pro quamvis, omnia sint ex eodem primo principio materiali, puta ex prima materia, aut ex eisdem ut primis, scilicet principiis materialibus, ut si sint plures primae materiae, puta quatuorelementa, quae communiter ponuntur principia materialia rerum generabilium, et licet sit eadem materia, ulprincipiumhis quae fiunt, quod dicit quatenus materia non solum est principium quantum ad esse, sed etiam quantum ad fieri: licet inquam ita sit, tamen est aliqua propria cujuslibet rei, ut phlegmatis est propria materia, id est proxima, et disposita ipsa dulcis aut crassa, ex eo, scilicet quod talia habent quamdam similitudinem cum phlegmate ratione humiditatis. Cholerae vero supple propria materia sunt amara, aut quaedam alia ex eo, scilicet quia amara ratione superabundantis caloris consumentis humiditatem sunt calida et sicca, et ratione hujus habent cum cholera similitudinem , et propinquitatem. Et subdit quod forsan haec, scilicet duo amara et dulcia ea eo dem, id est, sunt ex aliquo uno pri mo principio materiali: omnes enim materiae proximae resolvuntur in unam primam, quae est valde primum, et proprium subjectum generationis et corruptionis, ut dicitur primo de Generatione et corruptione, t. c. 1. et inde. Deinde cum dicit :

Fiunt autem plures materiae ejusdem, quando alterius altera fuerit, ut phlegma ex crasso et dulci, si crassum ex dulci ; ex cholera veru per resolvi choleram in primam materiam, dupliciter enim hoc ex hoc ; aut quia principium erit, aut quia ex resoluto in principium.

Ostendit quomodo e converso sunt plures materiae unius, dicens quod ejusdem fiunt plures materiae quando se habent ordinate quod altera est materia alternis, ut phlegma ex crasso et didci, et crassum est ex dulci; crassum enim, sive pingue, cum sit sapor medius, ut patet lib. de Sensu et Sensatc habet fieri ex extremis, quae sunt dulce et amarum: est ergo iste ordo quod phlegma est ex crasso sive pingui. Crassum autem est ex dulci, et sic ejusdem, scilicet phlegmatis erunt duae materiae ordinatae, scilicet crassum et dulce, quorum alterum est materia alterius: addit autem quod ex cholera supple dicitur aliquid fieri, per resolvi choleram in primam materiam. . Dupliciter autem fit hoc ex hoc ;aut quia primum erit, aut quia ex resoluto in principium.

Notandum, sicut ostensum fuit in 7. hujus, quod duplex est processus naturae : unus compositivus et alius resolutorius. Secundum primum processum fit aliquid ex illo quod est primum naturaliter in via generationis, et hoc modo fiunt principiata ex principiis, et composita ex simplicibus, et sic cholera fit ex prima materia. Secundum autem processum alium fit aliquid ex illo quod est ultimum in via generationis, et hoc mode sunt principia ex principiatis, et simplicia ex compositis. Unumquodque enim resolvitur in ea ex quibus componitur, et hoc modo ex cholera dicitur fieri primum principium materiale per resolutionem in illud principium materiale.