SUMMARUM.

Duo dubia ; primum, quomodo materia se habet ad contrarias secundum, quare vinum non est materia aceti, et vivens mortui ; agitur de regressa a privatione ad habitum, quod bene explicat Doctor.

Habet autem dubitationem quomodo ad contraria materia uniuscujusque se habet, ut si corpus potentia sanum ; contrarium vero infirmitas sanitatis, tunc ambo potentia. Et aqua potentia, et vinum, et acetum.

Ubi determinat de materia modo dubitativo. Circa quod movet duas dubitationes, quarum secunda ponitur ibi : Dubitatio autem quaedam. Prima in duas: quia primo praemittit dubitationem. Secundo addit solutionem. Secunda ibi: Aut hujus quidem. Dicit ergo, quod habet dubitationem quomodo materia cujuscumque se habet ad contraria : utrum scilicet aequaliter, et aeque primo corpus sit in potentia sanum, et infirmum, nam contrarium infirmitati est sanitas : tunc supple, ut videtur, ipsum corpus est in potentia ambo, supple aequaliter: sanitas est quaedam aequalitas humorum, et infirmitas quaedam inaequalitas. Videtur autem quod aequalitas et inaequalitas aeque primo, et aequaliter respiciant subjectum. Similiter aqua est in potentia vinum et acetum: nam vinum, et acetum sunt contraria, et aqua est materia eorum, sicut etiam omnium humidorum: quare videtur eadem ratione qua prius quod sit aequaliter in potentia ad utrumque. Deinde cum dicit :

Aut hujus quidem secundum habitum, et secundum speciem materia, illius vero secundum privationem, et corruptionem praeter naturam.

Ponit dictae dubitationis solutionem, dicens quod supple non est ita, sed aut hujus quidem, scilicet vini magis est secundum habitum, et secundum speciem ;illius vero scilicet aceti secundum privationem, et corruptionem praeter naturam, vult dicere quod forma vini se habet, ut habitus quidem et species, sed forma aceti ut privatio, et corruptio vini: et sic materia prius respicit ipsum vinum quam acetum, et sic comparatur ad acetum vino mediante, sicut etiam materia, prius semper respicit habitum quam privationem. Deinde cum dicit:

Dubitatio autem quaedam emergit, et quare vinum non materia aceti, nec potentia acetum, quamvis ex ipso fiat acetum, et vivens potentia mortuus.

Ponit secundam dubitationem. Circa quod tria facit : quia primo praemittit dubitationem. Secundo addit solutionem. Tertio infert quamdam conclusionem. Secunda ibi : Aut non. Tertia ibi : Et quaecumque itaque. Est ergo dubitatio ista :

quare vinum non est materia aceti, nec in potentia acetum, et quare vivens non est supple materia mortui, et in potentia mortuus, ut scilicet vinum ordinetur ad acetum, et vivum ad mortuum, sicut potentia ad actum. Ratio hujus dubitationis quam tangit Philosophus, est, quia scilicet illud ex quo aliquid, videtur esse materia illius, eo modo quo lignum ex quo fit statua, dicitur materia statuae; cum igitur ex vino fiat acetum, et ex vivo mortuum, dubitatur quare vinum non est materia aceti, nec vivum est materia mortui. Deinde cum dicit:

Aut non, sed secundum accidens corruptiones ; animalis vero materia hoc secundum corruptionem mortui potentia, et materia, et aqua aceti; fit enim ex his, ut ex die nox.

Ponit dictae dubitationis solutionem, dicens, aut non, supple sic est quod vinum sit materia aceti, vel vivum mortui, sed secundum accidens corruptiones. Haec vero materia, quae est animal est potentia, et materia mortui secundum corruptionem, et aqua supple est materia aceti, fit enim ex his, scilicet acetum ex vino, et ex vivo mortuum, ut ex die nox.

Notandum, hanc solutionem in hoc stare, quod quia acetum est corruptio vini, ideo non fit acetum ex vino, et mortuum ex vivo sicut ex materia, nisi forte per accidens, quatenus fit ex materia ejus, sicut sphaera fit ex statua per accidens, inquantum fit ex materia ejus. Unde statua non est materia sphaerae, sed aes vel ferrum: similiter in proposito vinum non est materia aceti, sed materia vini quae est aqua. Similiter vivum non est materia mortui, sed elementa quae sunt materia vivi. Cum ergo dicitur acetum fieri ex vino, et mortuum ex vivo, si referantur ad vinum ipsum, vel ad ipsum vivum, puta animal, secundum suas formas: tunc haec praepositio ex designat ordinem tantum, et est sensus, quod in eadem materia post formam vini est acetum, et post formam animalis est mortuum, eo modo quo dicimus quod ex die fit nox, quia scilicet fit post diem. Deinde cum dicit:

Et quaecumque itaque sic transmutantur ad invicem, ad materiam oportet redire, ut si ex mortuo animal, in materiam primam, deinde fit animal; et acetum in aquam, deinde fit vinum.

Concludit ex dictis, dicens quod quaecumque sic transmutantur ad invicem sicut, supple acetum fit ex vino, et mortuum ex vivo, puta ex animali, oportet redire ad materiam, id est, quod si debet fieri conversio transmutationis, fiet per resolutionem ad primam materiam. Deinde dicit, ut si ex mortuo fit animal, quia scilicet corpus mortuum resolvitur in elementa, et ex elementis pervenitur ad generationem animalis, secundum debitum processum naturae: similiter si supple ex aceto, dicitur fieri vinum, oportet vinum resolvi in aquam et deinde fit vinum.

Notandum, quod ut communiter dicitur aliquando a privatione ad habitum est regressus, et aliquando non: privatio enim aliquando respicit subjectum mediante motu, aliquando mediante forma. Tunc enim privatio respicit subjectum mediante forma, quando aliquid est informatum aliqua forma, respectu cujus potest sibi privatio evenire. Exemplum, oculus informatus visu potest privari visu per caecitatem, sed tunc privatio respicit subjectum mediante motu, quando aliquid est privatum aliquo, et potest illud acquirere mediante motu. Primo modo est in proposito : sic enim acetum est privatio vini, et mortuum vivi, et in talibus nunquam est regressus a privatione in habitum, nisi fiat resolutio in primam materiam: cujus ratio communiter assignatur, quia quando materia secundum ordinem respicit diversa, non potest esse reditus a posteriori in prius nisi modo praedicto. Exemplum, in generatione animalis ex cibo fit sanguis, et ex sanguine semen, et ex semine animal: iste ordo non potest mutari, ut scilicet ex semine fiat sanguis, et ex sanguine cibus, nisi per resolutionem in primam materiam, quia cujuslibet rei est determinatus modus generationis per naturam. Et propter hanc rationem non fit regressus ab aceto in vinum, nec a mortuo in animal, nec a caecitate in visum, nisi modo praedicto, quatenus materia respicit tales privationes mediantibus habitibus, et formis. Quando autem materia respicit privationem sine tali ordine, vel privatio respicit materiam non mediante forma, sed mediante motu : a tali privatione potest esse regressus in habitum, vel formam, sicut a tenebris ad lucem, quia tenebrae nihil aliud est nisi absentia luminis in medio, et similiter a privatione formae aquae potest fieri regressus ad formam aquae per gen? rationem naturalem.

SUMMAE UNICAE