SUMMARUM.

Contra asserentes omnia esse possibilia, quia diameter nequit commensurari costae. Explicat bene Doctor, quid sit possibile.

Si autem est quod dictum est possibile inquantum sequitur, palam quia non contingit verum esse aliquid dicere, quia possibile huc ; non erit autem, ut et impossibilia esse sic diffugiat. Dico autem, puta si quis dicat possibile diametrum commensurari, non tamen commensurabitur, non cogilans impossibile esse, quia nihil prohibet possibile aliquod ens esse, aut fieri, non esse vero, aut non futurum esse. Sed illud necesse ex positis sit, et supponamus esse, aut fieri, quod non est quidem ; possibile autem, quia nihil erit possibile. Non enim, est idem falsum et impossibile , nam te nunc stare falsum quidem est, et non impossibile.

AdminBookmark

Ubi excludit secundam opinionem, quae ponit omnia esse possibilia, licet non sint actu. Circa quod duo facit : quia primo hanc opinionem impugnat. Secundo quamdam veritatem circa consequentia possibilium manifestat. Secunda ibi: Similiter autem palam. Dicit ergo, quod si possibile est illud quod dictum est inquantum sequitur, scilicet quod si ponatur esse in actu, non sequitur impossibile, palam quia non convenit aliquid verum esse dicere, supple quod quidam dicunt, scilicet quod unumquodque est possibile, et non erit, id est, quamvis nunquam sit futurum, quia impossibile ideo esse fugiendum, vel ut habet alia translatio, ut impossibilia esse sic di (fugiens. Vult dicere, quod per hanc positionem impossibilia tolluntur secundum eos qui hoc dicunt Dico autem ut si quis dicat possibile esse diametrum, scilicet quadratum commensurari, supple lateri quadrati ; quia tamen haec positio quantum ad aliquid dicit verum, et quantum ad aliquid falsum, ideo subdit, quod nihil prohibet possibile esse aut fieri, non autem esse, aut non futurum esse; multa enim sunt possibilia esse, quae nunquam erunt, licet hoc non sit verum de omnibus, ideo subdit : sed illud necesse est ex positis, id est, ex dictis superius, et supponamus, id est, oportet supponere esse, aut futurum esse quod non est quidem possibile, aut non erit impossibile, id est, quod oportet supponere illa tantum possibilia esse, aut fieri, quae licet non sint, ipsis tamen positis in esse non sequitur impossibile. Ex quo sequitur impugnatio opinionis, quod scilicet diametrum esse commensurabile non est possibile, quia eo posito sequitur impossibile, et ideo non solum est falsum, sed etiam impossibile, quae multum distant. Ideo subdit, non enim est idem falsum

esse et non possibile, id est, impossibile esse, nam te stare, nunc quidem falsum est, si supple sedes, non est tamen impossibile, multa enim sunt falsa, sed non sunt impossibilia.

Notandum hanc opinionem partim falsam esse et partim veram, nam eorum quae non sunt, quaedam sunt possibilia esse, puta Antichristum esse, qui nondum est ; quaedam vero non sunt possibilia, puta diametrum commensurari, vel asinum esse risibilem. Ista ergo opinio, quantum ad id quod dicit falsum, impugnatur ex definitione possibilis prius posita, quam hic oportet supponere: nam si possibile est, quo posito in esse, non sequitur impossibile, sequitur quod asinum esse risibilem, et similia sit impossibile, cum ad ea posita in esse sequitur impossibile. Deinde cum dicit:

Similiter autem palam, quia si a ente, necesse b esse. Et possibili ente a et b necesse est esse possibile ; si enim non necesse esse possibile, nihil prohibet non esse possibile esse ; si autem possibile, ergo quando a possibile erit esse, si ponatur a nihil impossibile esse accidit ; b autem necesse esse, sed erat impossibile. Sit itaque impossibile.et si impossibile necesse esse a, necesse etbesse, sed erat primum impossibile: ergo et secundum. Si igitur sit a possibile, et b erit possibile, si quidem sic se habebant: ergo a ente,necesse et besse. Si itaque si se habentibus a, b, non est possibile b, ita nec a, b habebit ut positum est, etsi a possibili ente, necesse est b possibile esse, si est a necesse est b esse, nam possibile esse ex necessitate b esse si a sit possibile, hoc significat si sit a et quando, et ut erat possibile esse, et illud tunc esse, et ita esse necesse.

Manifestat quamdam veritatem circa consequentiam possibilium, dixerat enim quod possibile est ex hoc quod ad ipsum non sequitur impossibile, sed possibile: intendit ergo istam veritatem, quod in conditionali vera si antecedens est possibile, consequens erit possibile, sit a antecedens et b consequens. Tunc arguitur sic : si a est possibile: ergo et b est possibile, quia si non, da oppositum ; ergo 6 non est possibile, et per consequens impossibile: sed si b est impossibile, ergo a quia ad oppositum consequentis, sequitur oppositum antecedentis; sed positum erat a esse possibile; ergo oportet quod si a est possibile, quod b sit possibile, et hoc uniformiter, ut sicut a et quando a est possibile, similiter et b. Dicit ergo, quod similiter aut palam quod si a ente, id est, existente, necesse est b esse, ergo scilicet sequitur, et possibile ente a, id est si a est possibile esse, necesse est b possibile esse; quia detur oppositum consequentis, nihil prohibet non esse possibile esse, scilicet ipsum b, et per consequens ipsum a, quia ad oppositum consequentis sequitur oppositum antecedentis. Si autem a possibile erit, ut supponitur ; ergo quando a possibile est esse, si ponitur a scilicet in esse, nihil accidit impossibile esse ; sic enim superius definitum est possibile b autem necesse, id est necessario sequitur ad a ut supponitur, sed erat impossibile, id est, ipsum b supponitur impossibile: nam idem est esse impossibile, quod est non possibile. Sit itaque impossibile, scilicet ipsum b, et si impossibile, necesse estesse, id est, quatenus ad oppositum consequentis sequitur oppositum antecedentis, necesse est a et b esse, scilicet impossibile; sed erat, id est, supponitur quod posito a necesse est esse b, ergo primum est impossibile, et secundum quod scilicet b est impossibile, quod habet rationem prioris in secunda illatione: ergo et secundum, scilicet ipsum a erit impossibile, quod est contra suppositum ; oportet ergo sic se habere, quod si a est possibile et b erit possibile, si quidem sic se habebant quod a ente, necesse est b esse; sic itaque se habentibus a, b quod scilicet ad a sequitur b non est possibile b ita, scilicet se habere, quod sit impossibile existente a possibili ; quia si sic, nec a, b se habebit ut positum est, scilicet quod ad a sequitur b, ergo si a possibile ente, necesse b esse possibile esse, ut ostensum est, oportet quod si est a, necesse b esse, nam ex necessitate possibile est b esse, si a est possibile: hoc enim significat supple cum dicitur quod si est a est b, quod si a est possibile quod b necessario est possibile, sic intelligendo quod si est a et quando, et ut erat possibile esse et illud, scilicet b tunc, et ita necessario esse est, scilicet possibile, ita quod secundum circumstantias quibus a est possibile, et ipsum 6 sit possibile ; ergo, etc.

Notandum, quod possibile dupliciter sumitur : uno modo, ut opponitur necessario, et hoc modo possibile dicitur quod contingit esse, et non esse. Alio modo sumitur possibile ut opponitur impossibili, et sic est commune contingenti et necessario, ut patet ex primo libro Priorum, cap. 18. Primo modo non loquitur hic Philosophus de possibili, quia potest esse quod antecedens sit possibile hoc modo, scilicet contingens esse et non esse, et tamen consequens erit necessarium. Exemplum, si Plato videt, ergo Plato est animal; loquitur ergo de possibili secundo modo: sic enim verum est quod si antecedens est possibile quod consequens etiam sit possibile, sumendo possibile ut opponitur impossibili, et sic procedit probatio Philosophi, sicut patet.

Notandum, quod dictum Philosophi non convertitur, scilicet quod si b est impossibile: ergo a est impossibile quod similiter e converso sit, nam ex impossibili potest sequi necessarium. Exemplum : si homo est equus, ergo homo est sensibilis: si enim ad consequens impossibile sequitur antecedens impossibile, non oportet sic esse e converso, ut patet in exemplo dato.

SUMMAE PRIMAE