SUMMARIUM.

Solvit primum motivum asserentium contradictoria simul vera, nempe quod nihil fit ex non ente, quod bene explicat Doctor.

Solvetur autem, utique hujusmodi dubitatio, considerantibus unde venit principium existimationis hujus.

Postquam Philosophus disputavit contra negantes primum principium, quantum ad eorum dictum, nunc disputat quantum ad eorum motivum. Circa quod duo iacit. Primo facit quod dictum est. Secundo concludit quaedam corollaria ex praedictis. Secunda ibi : Quare manifestum ex his. Prima in duas. Primo facit quod dictum est. Secundo ponit quoddam notandum circa dicta. Secunda ibi : Ad habentes quidem. Prima in duas. Primo proponit intentum. Secundo exequitur de intento. Secunda ibi : Videtur enim quibusdam. Dicit ergo, quod haec utique dubitatio, quae dicta est, ex qua scilicet aliqui moventur ad ponendum contradictoria esse simul vera, solvetur considerantibus unde venit principium hujus existimationis, id est opinionis. Deinde cum dicit :

Videtur enim quibusdam quidem ex Physiologorum opinione. Aliis vero, ex non eadem de eisdem omnes cognosceres sed his quidem delectabile hoc videri, his autem contrarium.

Exequitur de intento. Circa quod duo facit. Primo recitat duo eorum motiva. Secundo disputat contra ipsa. Secunda ibi: Nihil enim ex non ente. Dicit ergo, quod videtur quibusdam quod supple principium dictae existimationis sit ex opinione Physiologorum, id est Philosophorum, qui ponunt nihil fieri ex non ente. Aliis autem videtur supple quod principium sit ex non cognoscere omnes eadem de eisdem, id est, ex hoc quod non omnes judicant eadem ex eisdem ; sed his quidem hoc videri delectabile, his autem contrarium, id est non esse delectabile: ex quo sequitur opposita esse simul vera, si omne quod videtur ponatur esse verum. Deinde cum dicit :

Nihil enim ex non ente fieri, omne autem ex ente fere omnium est commune dogma eorum, qui de natura. Quoniam igitur non album fit ex albo perfecte existente, et nequaquam ex non albo. Nunc autem factum non album, fiet utique ex non ente non albo, quod fit non album. Quare ex non ente fiet utique secundum illos, si non existit non album, idem et album.

Disputat contra praedicta motiva. Circa quod duo facit. Primo disputat contra primum motivum. Secundo contra secundum. Secunda ibi : Sed et similiter attendere. Prima in duas. Primo illud motivum exponit. Secundo ipsum solvit. Secunda ibi : Non difficile autem. Dicit ergo, quo 1 commune dogma est omnium fere eorum qui de natura, scilicet tractaverunt nihil fieri ex non ente, sed omne quod fit ex ente. Et subdit : quoniam igitur non album fit ex perfecte existente albo, et nequaquam supple non album ex non albo, iterum nunc autem factum non album fiet utique ex

non ente non albo, quod fit non album, imo supple ex eo, quod non est non album. Ex quo infert : quare ex non ente fit utique supple non album, secundum illos, si non existit non album, idem et album, id est si non album, et album existunt idem ; et ideo dicebant, quod est album et non album.

Notandum, quod quia non album fit ex albo, fit etiam ex eo quod non est non album, statim videtur prima facie, quod non album fieret ex non ente, sicut si diceremus, quod aqua fit ex non aqua; et ideo ad hoc evitandum dicebant, quod in eo ex quo fit aqua sit latens aqua, ut Anaxagoras, qui ponens quodlibet fieri ex quolibet, dixit quodlibet esse in quolibet. Similiter in proposito dicebant, quod si non album fit ex eo, quod non est non album, tamen non album praeexistit in eo ex quo fit non album est album ; et quia illud ex quo fit non album est album, ut praedictum est, sequitur secundum eos, quod illud ex quo fit non album, est album simul et non album, nisi ponatur quod aliquid fiat ex non ente, quod ipsi abhorrebant, ut dictum est: et ideo ratione hujus motivi concedebant contradictoria simul vera esse de eodem, ut quod idem sit album et non album, et sic de aliis. Deinde cum dicit :

Non difficile autem dissolvere dubitationem hanc. Dictum est enim in Physicis, quomodo ex non ente fiunt quae fiunt, et quomodo ex ente.

Solvit hoc motivum dicens, quod non est difficile solvere hanc dubitationem. Dictum est enim in Physicis, id est, 1. Physic, t. c. 73. et circiter, quomodo ea quae fiunt, fiunt ex non ente, scilicet in actu et quomodo ex ente, scilicet in potentia.

Notandum, quod ut habetur 1. Physic. t. c. 62. et circiter, dupliciter fit aliquid ex aliquo scilicet per accidens, et per se. Per accidens quidem fit aliquid ex ente in actu: per se vero fit aliquid ex ipsa materia, quae quidem non est in actu aliquid eorum, quae fiunt ex ipsa, sed est omnia illa in potentia. Illud ergo ex quo aliquid fit per se, et est ens et non ens: est quidem ens in potentia, sed non ens in actu. Non ergo oportet, ut isti imaginantur, quod illud ex quo aliquid fit, sit simul ens et non ens in actu, et contradictoria sint simul vera de eodem, per quod patet, quod motivum illud nullum fuit. Deinde cum dicit: