Caput XIII.

Postridie. Die videlicet 24 Februarii. Eusebius tamen, lib. VIII, cap. 2, scribit propositum fuisse edictum mense Martio, appetente die festo Dominicae passionis. Auctor vero Chronici Alexandrini die 25 Martii, ipso die paschae. Verum haec sic conciliat Baluzius vir clarissimus, ut primo edictum illud propositum fuerit Nicomediae, ubi agebat Lactantius, velut in civitate regia, die 24 Februarii; deinde missum ad caeteras imperii civitates; mense quidem Martio propositum in eo loco, ubi tum Eusebius habitabat, et in Palaestina mense Aprili; Alexandriae, vel 0687D alibi, ipso die paschae. Quam conjecturam certam esse mox ostendo. Pagius , ad annum Christi 302, num. 5.

Propositum est edictum. Proponere aeque ut proscribere est; publice affixo titulo, decreto aut alio scripto aliquid significare. Symbolos proponere, apud Justinum, lib. II, est inscriptiones in publico loco ponere legendas in cippis. Sed quis haec ignorat? Graevius .— On publia un édit. Maucroix. Ad verbum, et ut hodie loquuntur, publicatum est; quo et modo Versio Anglica, An edict was published.— Proponere in publico, et in publicum, dixere interdum melioris aevi scriptores, pleniusque.

Ut religionis illius homines. Quam noster scilicet divinam in fine cap. II appellavit: Respondit ille ut divinae religionis inimicus, intellectis, uno verbo, Christianis, quos et ita ter paulo ante sine circuitione vocaverat; unde etiam rotunde hoc loco Maucroixius: 0688A Tous ceux qui faisaient profession de la religion chrétienne; quotquot profitebantur religionem christianam. Et simplicius adhuc tralatio anglica, The Christians, Christiani.

Tormentis subjecti essent, etc. Antea itaque, ut a verberibus, quod supra tangebamus, sic a tormentis immunes erant varii hominum ordines et gradus.

Adversus eos omnes actio caleret. Imo potius adversus eos omnis actio caleret. Gale .—Quae emendatio non mihi tantum praeterea, sed et clarissimo auctori versionis anglicae in animum venerat, ut apparet ex his verbis: All actions were to be received against them. Ni etiam insuper pro caleret, hoc est, acrius urgeretur, legendum censuerit valeret cum amplissimo Cupero. Nam id quoque anglica verba prae se ferunt. Fuit et cum suspicarer scriptum primitus fuisse cum majore emphasi, adversus eos omnes omnis actio caleret, vel valeret. Neque aliter sane cunctis occurritur exceptionibus in verbis, quae proxime praecedunt: «Carerent omni honore ac dignitate, 0688B tormentis subjecti essent, ex quocumque ordine, aut gradu venirent.»

De rebus ablatis agere. Supple jure, ut in notissimo versu:

Fastus erit, per quem jure licebit agi.
Alio enim sensu, quanquam simillima phrasi, noster infra capite 39: Respondit illa . . . non posse de nuptiis in illo ferali habitu agere. Sed ut hic agere, pro jure agere et in foro, ita modo actio, pro forensi actione in istis, adversus eos omnes actio caleret. Hincque merito versio anglica, might not sue for thefts or robberies.

Quod edictum quidam, etc. Historia apud Eusebium occurrit lib. VIII Historiae Eccles., cap. 6, (potius 5) . Nulla tamen magis, quam hic loci fit nominis mentio. Edit. Ox. et Cant.

Quidam. Un particulier.— Maucr . Quasi dicas: Homo quidam privatus; quod minime cum Eusebii verbis 0688C convenit: Τῶν οὐκ ἀσήμων τις, ἀλλὰ καὶ ἄγαν κατὰ τὰς ἐν τῷ βίῳ νενόμισμένας ὑπεροχὰς ἐνδοξοτάτων. Sed videndus omnino de ea re Baluzius.

Diripuit. Lege deripuit, ut infra, cap. 28. Tollius .— Diripuit et conscidit. Referri huc non incommode potest Simeonis Metaphrastae narratio de Polyeucto, qui imperantibus Decio et Valeriano, illorum contra Christianos edictum e Nearchi manibus acceptum perlegit, inter legendum conspuit, et tunc demum in frusta minuta confregit, ventisque mandavit.

Cum irridens diceret victorias Gothorum et Sarmatarum praepositas. Hoc est, ni fallor, imperatores aeque barbaros esse, ac Gothos Sarmatasque, e quibus devictis sibi titulos compararunt. Edit. Oxon. et Cant.— En se moquant des surnoms de Gothiques et de Sarmatiques, que les empereurs s'arrogeaient. Maucroix . Ad verbum, cognomina Gothicorum ac Sarmaticorum, quae sibi imperatores arrogabant, irridendo. 0688D — And rallied the emperors, who had put amond their titles, that they had triumphed over the Goths and the Sarmatians, that they acted like those whom they pretended that they had subdued. Versio anglica. Quasi dicas: Et imperatoribus, qui in edicti sui praefatione se de Gothis et Sarmatis triumphasse inter alia gloriati fuerant, illudebat, quod haud aliter agerent quam ii quos a se subjectos esse jactitabant.

Praepositas. Lego: propositas. Ironice dictum. Id est, Christianos, quamvis subditos, jam loco esse Gothorum et Sarmatarum debellandorum. Boherellus .—Firmare possit edito Aboensis, in qua jampridem non praepositas, sed propositas excusum. At, ne nescias, eximius et conjunctissimus collega Graevius latere hic loci putabat aliquid ὕπουλον gravioris momenti, quod sine emendatiore codice non possit clui, ut multa hujus scripti alia loca; idemque sentio.

Statimque productus. In jus scilicet, seu ad magistratus. 0689A Interpretes simpliciter pro captus est, sumpserunt.— On le prit. Maucroix .— He was presently seised on. Tralatio anglica.

Extortus. Id est, torquendo excarnificatus. Sic et capite 27: Extorti parentes et mariti, ut filias, ut conjuges, ut opes suas proderent. Tollius .

Legitime coctus. Secundum leges quas Augusti tulerant, inquit Baluzius. Editio Cantabr.—Ὡς ἂν μὴ συντόμως ἀπαλλαγείῃ, καταβραχὺ ἀνηλίσκετο, Eusebius loco citato, hoc est, lib. VIII Historiae Eccl. cap. 6, pergunt editiones Oxon., etsi allata Eusebii verba neutiquam ad eum, de quo agitur, martyrem pertineant: sed ad alium nomine Petrum, τῶν βασιλικῶν παίδων ἓνα; id est, vertente Valesio, unum ex imperatoris cubiculariis.

Legitime coctus. On le mit sur le gril. Maucroix . Ad verbum, impositus est craticulae, quod quomodo ferri defendive possit non video.— Legitime coctus. Potius, lentissime coctus, cap. 21: Datis legibus, ut post tormenta damnati lentis ignibus urerentur. Gale .

0689B Cum admirabili patientia, etc., Eusebius, lib. VIII Hist. Eccles. cap 5: Τὸ ἄλυπον καὶ ἀτάραχον εἰς αὐτὴν τελευταίαν διετήρησεν ἀναπνοήν. Laetitiam ac tranquillitatem animi usque ad ultimum spiritum conservavit.