SUMMARIUM.

Im nobile duobus modis sumi. Explicatur quid sit esse simul loco, separari loco,tangi, continuari, contiguari, et alia quae motum concernunt, de quibus 5. hujus, et 3. et 5. Phys. Vide ibi cap. 11.

Immobile autem quod totaliter impossibile moveri, et quod vix in tempore multo tarde incipiens, et quod natum quidem moveri; non potens autem quando natum est, et ubi, et ut, quod voco quiescere immobilium solum, contrarium enim quies motui. Quare privatio utique erit susceptivi.

Postquam Philosophus determinavit de motu Ubi, et locutus est de mobili, nunc determinat de opposito, scilicet de immobili. Et ponit tres modos. Uno modo dicitur: Immobile quod totaliter impossibile est moveri, puta primum movens, et omnes Intelligentiae secundum Philosophum, et hoc est immobile negative. Alio modo dicitur immobile, quod vix in multo tempore est tarde incipiens, scilicet moveri, puta aliquis magnus mons, qui tarde et difflculter moveretur. Alio modo dicitur immobile illud quod est natum quidem moveri, non potens autem moveri quando est natum, et ubi est natum, et ut, id est, sicut natum est moveri, et hoc est immobile privative. Ideo subdit quod hoc solum non quiescere de numero immobilium; enim pro quia, quies est contrarium motui, scilicet privative. Quare supple quies erit utique privatio motus susceptivi, id est, in subjecto susceptivo utriusque, quia habitus et privatio habent fieri circa idem. Tunc sequitur illa pars :

Simul autem secundum locum quaecumque in uno loco primum. Et seorsum quaecumque in alio. Tangi autem, quorum ultima sunt simul. Intermedium autem, in quod natum est prius pervenire, quod permutatur, quam in quod ultimum permutatur secundum naturam continue permutans. Contrarium secundum locum, et secundum rectum plurimum distans. Consequenter autem est, quo post principium ente positione, aut specie, aut aliter qualiter determinato, nihil intermedium eorum, quae in eodem genere, et cujus consequenter est, ut lineae lineae, aut unitates unitati, aut domus domo. Aliud autem nihil prohibet intermedium esse. Quod enim consequenter ens tangit. Quoniam omnis permutatio in oppositis, haec autem contraria, et contradictio, contradictionis autem nullum intermedium. Palam quod in contrariis intermedium. Continuum autem quod quidem habitum aliquid. Dico autem continuum cum idem fuerit, et unum utriusque terminus quibus tangunt, et continent.

Ubi Philosophus exponit quaedam concomitantia motum localem. Circa quod duo facit. Primo facit quod dictum est. Secundo concludit quaedam corollaria ex praedictis. Secunda ibi : Quare palam. In prima parte exponit novem. Primum est, quid sit simul esse secundum locum, dicens quod Simul autem secundum locum dicuntur quaecumque sunt in uno loco primo, et proprio et adaequato ; nam si aliqua sunt in uno loco, puta multi homines in una domo, non propter hoc dicuntur esse simul secundum locum. Secundum est, quid sit seorsum secundum locum, dicens quod supple Seorsum, dicuntur quaecumque sunt in alio loco. Tertium est, quid sit tangi, dicens, quod Tangi autem dicuntur quorum ultima sunt simul, puta duo ligna, vel duo lapides, quorum superficies junguntur mutuo. Quartum est, quid sit medium, dicens quod Intermedium dicitur illud in quod illud quod continue permutatur, prius secundum naturam est natum pervenire, quam in ultimum in quod permutatur, puta si sit motus continuus ab A in C. prius pervenit mobile in B, quam in C, et ideo B est medium. Quintum est, quid est contrarium secundum locum, dicens quod Contrarium secundum locum est, quod est plurimum distans secundum rectum, id est, secundum rectam lineam. Quia distantia recta non potest mensurari secundum lineam curvam, quia inter duo puncta possunt signari infinitae lineae circulares, et dissimiles in magnitudine et parvitate, sed non potest signari nisi una recta ; mensuram autem oportet esse certam ex 10. hujus, t. c. 3. et inde. Sextum est, quid sit consequenter, dicens quod Consequenter autem est, quo post principium, ente positione, aut specie, aut aliter qualiter determinato, id est quod Consequenter dicitur illud, quod est post aliquod primum principium, sive attendatur ordo secundum positionem,

sive secundum speciem, sicut binarius est post unitatem; sive quomodocumque aliter, et nihil est intermedium eorum, quae sunt ineodem genere cujus est consequenter , id est, quod nihil ejusdem generis sit medium inter illud, quod est consequenter se habens ut lineae, sunt supple consequenter alicui lineae, aut unitates unitati, aut domus domo: nihil autem prohibet esse intermedium aliud alterius generis, puta si inter duas domos sit media arbor vel asinus, nihilominus domus illae se habebunt consequenter. Et subdit ad majorem declarationem dicti, quod illud quod est consequenter, est respectu alicujus consequenter, et etiam quod sit aliquid posterius; non enim unum est consequenter duorum, quia unum non est posterius, sed prius quam duo ; nec una nova Luna est, supple consequenter secundae, cum scilicet sit prior secunda. Septimum est, quid sit habitum, dicens, quod Habitum autem, dicitur quodcumque ens consequenter tangit, ita quod habitum addit tactum supra consequenter, ut si duo corpora sint ordinata, et tangant se invicem. Octavum est, quorum sit medium, dicens quod quoniam omnis permutatio est in oppositis. Haec autem opposita inter quae est mutatio, aut sunt contraria, aut contradictoria, ut prius dictum est ; contradictionis autem nullum est intermedium, ex 10. hujus, text, com. 15. Quare inquam sic est, Palam, quia in contrariis est intermedium tantum, et hoc idem ostensum est 10. hujus, text. com. 14. et inde, inter sola contraria esse medium: hoc autem inducit, quia dixerat quod consequenter se habent, inter quae non est medium, et ideo con sequens erat ostendere inter qua possit esse medium. Nonum est quid sit continuum, dicens quod Continuum autem est, quod quidem est aliquid habitum, sed addit aliquid, ideo subdit : Dico autem continuum cum terminus utriusque eorum, scilicet qua se tangunt, fuerit unum et idem in quibus tangunt et continent, quia scilicet partes continui continentur, et tangunt se in aliquo termino communi, et eodem in quo copulantur, ut partes lineae in puncto. Deinde cum dicit:

Quare palam quod continuum in his sit, ex quibus unum aliquid natum est fieri secundum contactum.

Concludit tria corollaria ex praedictis. Secundum ponitur ibi: Et quia primum. Tertium ibi: Quare non est. Dicit ergo, quod Palam quod continuum est in his ex quibus natum est fieri unum secundum contactum , hoc patet ex praedictis, quia continuum requirit identitatem termini communis. Deinde cum dicit:

Et quia primum quod consequenter, palam. Quod enim consequenter, non tangit, hoc autem consequenter. Et si continuum, tangit. Si autem tangit, nondum continuum, In quibus autem non est tactus, non est connascentia in his.

Ponit secundum corollarium, dicens quod supple palam est etiam, quod inter ista tria, Consequenter, Contactum, et continuum : Primum est, et communius est, quod est consequenter. Quod probat, quia non enim omne, quod est consequenter, tangit, sed e converso. Omne quod tangit, est consequenter: nam contacta oportet esse ordinata secundum positio nem, et nulli earum est medium. Ex quo patet, quod in plus est consequenter quam tangi, et similiter tangi est in plus quam continuum, nam quaecumque sunt continua, tangunt se, sed non e converso. Ideo subdit, quod, et si est continuum, tangit, si autem tangit, nondum est continuum. Dicitur autem quod si est continuum, oportet quod tangat, quia quod est unum, necesse est simul esse, nisi forte in hoc, quod est simul esse, intelligas pluralitatem: tunc enim continuum non erit contactum, sed quatenus illud, quod est simul est unum, eatenus omne continuum est tangens, sed non e converso. Ideo subdit : In quibus autem non est actus, in his non est connascentia, id est naturalis conjunctio, quae proprie est in continuis, et ideo continuum praesupponit tangi. Deinde cum dicit:

Quare non est punctum huic unitati idem. His quidem enim inest tangi, his autem non, sed ad consequenter. Et horum quidem intermedium aliquid, horum autem non.

Ponit tertium corollarium dicens : Quare supple patet ex praedictis, quia punctum non est idem unitati. Quod probat dupliciter : tum, quia secundum puncta est contactus, non autem secundum unitates. Ideo dicit enim pro quia, his quidem, id est, punctis inest tangi, id est, convenit tactus; 7ms autem, id est, unitatibus non, sed ad consequenter. Tum, quia inter duo puncta semper est medium, scilicet linea, ut probatur 6. Physic, sed inter duas unitates non est necesse aliquid medium esse. Ideo dicit quod horum quidem, scilicet punctorum est aliquid intermedium ; horum autem, id est, unitatum non. Hoc autem tertium corollarium inducit Philosophus contra Platonicos, qui dixerunt punctum et unitatem esse idem, nam punctum secundum eos non est aliud quam unitas positionem habens.

Notandum, quod omnia supradicta ab illo loco : Est autem hoc quidem, usque huc, accepta sunt de tertio et quinto Physic. et ideo quia Philosophus quasi incidenter, et recapitulatim ista hic resumit, et sufficit cum Philosopho breviter pertransisse, quia magis spectat ad librum Physicorum, unde accepta sunt, istam materiam pertractare.