SUMMARIUM.

Explicat quid sit colobon seu diminutum, quod est oppositum toliut, ad quod septem requiri, bene ostendit Doctor ; atque tria requiri ad, partem diminutam, seu colobam.

Diminutum vero dicitur quantorum non quodcumque, sed partibile oportet illud esse, et lotum; nam duo non sunt diminuta altero ablato uno ; non enim unquam id cujus ablatione diminutum quippiam sit, et id quod restat, aequalia sunt. Neque omnino quisque numerus est diminutus: etenim substantiam oportet manere ; si calix diminutus est, adhuc oportet esse calicem. Numerus autem adhuc non idem parto sublata.

Determinat de opposito totius quod est colobon, id est truncatum, unde alia littera habet quantum diminutum, vel defectivum. Est ergo intentio Philosophi ostendere quid est colobon vel truncatum. Circa quod duo facit : primo narrat ea quae requiruntur ex parte totius quod truncatur. Secundo ea quae requiruntur ex parte partis truncatae, et quae a toto deficit. Secunda ibi : Adhuc autem. Quantum ad primum enumerat septem, quae requiruntur ad hoc quod aliquod totum sit colobon. Primum est, ut illud totum sit aliquid quantum, habens partes quantitativas, in quas dividitur, ideo dicit quod colobon dicitur quantorum, id est, quod sit de numero quantorum ; et per hoc distinguitur a toto universali, quod non est divisibile secundum quantitatem, et ideo sublata una parte subjectiva, non potest dici colobon. Secundum est, quod colobon non dicitur quodcumque quantum, sed quod sit partibile in partes alterius rationis, et sit totum constitutum ex diversis partibus: ideo dicit quod non quodcumque supple quantum est colobon, sed oportet illud esse partibile et lotum; et per hoc distinguitur colobon a partibus ho mogeneis, in quas totum heterogeneum dividitur, et ideo caro ve os, non possunt dici colobon, licet sint quanta. Tertium est, quod co lobon non potest dici aliquid habens duas partes, si altera tollatur quia pars ablataa colobon non de bet esse aequalis residuo: ideo dici quod duo, puta numerus binarius non sunt coloba altero uno ablato, qui colobonia, id est, pars ablata, et reliquum quod remanet, non est aequalis, et ideo oportet quod semper residuum sit majus illo quod aufertur. Quartum est, quod substantia colobi manet etiam amota parte, et propter hoc numerus non potest esse colobus, quia ablata quacumque unitate statim variatur substantia numeri, ideo dicit quod nec totaliter, idest, universaliter nullus numerus supple est colobus; etenim pro quia, oportet manere substantiam, scilicet colobi, sicut si calix truncetur pede, adhuc manet calix: ideo dicit quod adhuc oportet esse calicem si calix sit colobon, id est, colobus ; numerus autem non adhuc idem, scilicet manet ablata una parte. Quintum est quod colobon dicitur habere partes dissimiles, licet non convertatur: nam numerus habet aliquo modo partes dissimiles, puta quinarius dualitatem et trinitatem, et tamen numerus non est colobus: ideo dicit quod adhuc supple oportet quod coloba sint dissimilium partium, nec tamen haec omnia, quae scilicet habent partes dissimiles, sunt supple coloba: numerus enim habet partes dissimiles, ut dualitatem et trinitatem, et tamen numerus non est colobus. Ratio hujus dicti assignatur, quia in toto homogeneo, quod est similium partium, ratio totius salvatur in qualibet parte, ideo si una pars auferatur, reliqua non dicetur coloba: oportet ergo colobon esse totum heterogeneum, et dissimilium partium. Qualiter autem sit intelligendum quod numerus habeat partes dissimiles, et per consequens divisibiles, ut hic dicitur, dictum fuit supra, capitulo de Quanto. Sextum est, quod colobon oportet esse tale, quod habeat determinatam positionem partium, et ideo illa in quibus positio non Iacit differentiam, non possunt dici coloba: ideo dicit quod totaliter, id est, universaliter nullum est colobon eorum, quorum positio non facit differentiam, sed oportet esse talia quae habent in substantia positionem, scilicet determinatam, ut homo, equus, et alia tota heterogenea. Septimum est, quod colobon oportetesse totum continuum, non discretum: et ideo harmonia, quae componitur ex numeris musicis, non potest dici coloba, esto quod sibi aliqua pars subtrahatur, ideo dicit quod amplius continua supple oportet esse coloba ; nam harmonia licet sit ex eis, quae sunt dissimilium partium, et habent positionem (quod dicit pro quanto voces acutae, et graves non quomodocumque ordinatae habent hanc, vel hanc harmoniam, licet harmonia non habeat proprie positionem, quae est differentia quantitatis, sicut nec numerus), licet inquam sic sit, tamen harmonia non fit coloba, ex eo scilicet quod non est continua, sed discreta. Deinde cum dicit:

Adhuc autem etsi partium dissimilium sint, nec haec omnia diminuta dici possunt: numerus enim est ut dissimiles habent partes, ut dualitatem et trinitatem, Sed totaliter quorum non facit differentiam positio, nullum est diminutum, ut aqua aut ignis: sed oportet talia esse quae in substantia positionem habeant. Amplius continua sint oportet: nam harmonia est ex eis quae sunt dissimilium partium, et positionem habenL: diminuta autem non Iit. Adhuc autem nec quaelibet tota, nec haec cujuscumque particulae privatione diminuta sunt ; etenim diminutum non faciunt, neque quae principalia substantiae, nec quae ubicumque entia, ut si perferetur calix non diminutus, sed si ansa, vel extremitas aliqua ; et homo dicitur diminutus, non si carnem. autsplenem, sed si extremitatem. et hanc non quamvis, sed quae non habet generationem ablata tota. quapropter calvi non sunt, nec dicuntur diminuti.

Enumerat conditiones requisitas ad colobon ex parte partis quae truncatur et aufertur, et sunt tres. Prima est, quod pars ablata non sit principalis, sine qua scilicet substantia rei esse non possit ; ideo dicit quod adhuc autem sicut nec quaelibet tota supple dici possunt coloba, ita nec hoc scilicet totum dicitur colobon ex privatione cujuscumque particulae; non enim oportet nec quae propria, vel principalia substantiae, id est, quod oportet partem ablatam non esse principalem substantiae rei. Ratio hujus est, quia ut dictum est supra, oprotet colobon etiam manere ablata parte; sublata autem parte principali rei, jam non remanet res, ut homo truncato capite. Secunda est, quod pars ablata debet esse in extremitate colobi, et non interior, ideo dicit quod nec ubicumque entia, idest, quod ista quae auferuntur, non sunt ubicumque, ut si perforatur calix; et supple de medio ejus pars aliqua auferatur, scilicet calix, non erit colobus : sed si auferatur auris, id est, aliqua particula calicis, ad instar auris, aut aliqua ejus extremitas, tunc supple dicetur colobus, similiter homo non est colobon si amittat carnem, id est, aliquid de carne pedum, vel brachii, aut si amittat splenem, aut aliquam partem interiorem, sed aliquam extremitatem amittat,

puta manum, aut aurem. Tertia, conditio est, quod ista particula in extremitate, ex cujus subtractione dicitur colobon, dicitur esse talis quod iterum non renascatur; quod si sic, non propterea dicetur colobon, ideo dicit quod et haec pars, scilicet a qua dicitur colobon, non omnem supple partem oportet esse, sed cum non habet generationem ablata a toto, puta sicut sunt manus, vel pedes, ideo infert quapropter calvi non sunt colobi, si supple capilli debeant iterum renasci, ut cum aliquis ex infirmitate perdidit pilos. Tunc sequitur illa pars :