Caput XXXVI.

Licinio morante. Qui tum erat in Dacia Mediterranea apud Sardicam, aut non multo procul. Nam illic mortuus erat Galerius.

0361D Fretum Chalcedonium. Hunc itaque limitem Orientalis imperii constituere volebat Maximinus, ut intra illum esset etiam Bithynia usque ad Chalcedonem, provinciae vero ultra fretum Chalcedonium pertinerent ad imperium Occidentale, ita ut sedes imperii, quae tum erat apud Nicomediam, ad se, qui prior factus fuerat Caesar, pertineret, non autem ad Licinium.

Bithyniam. In veteri codice legitur Bhyaniam. Certam esse emendationem, probat primo iter Maximini, qui ex Oriente ad Chalcedonem properabat; deinde ipse Maximinus, qui in epistola sequenti anno scripta ad Sabinum, quam recitat Eusebius, docet se anno praeterito Nicomediae fuisse. Cum anno praeterito, inquit, Nicomediam feliciter essem ingressus, cives ejus urbis me illic degentem adierunt. Quare recte observatum est ab Henrico Valesio in Annotationibus ad Eusebium, pag. 185 et seq. Maximinum, mortuo Galerio, 0362A Asiam ac Bithyniam occupasse, quas Galerius una cum Illyrico et Thracia sibi retinuerat.

Diversas ripas. Nimirum Maximinus, ut palam est, ripam Bithyniae, Licinius adversam, in qua Byzantium.

In ipso freto foedus. Haud dubie in faucibus Bosphori Thracii, inter Byzantium et Chalcedonem. Et Bithyniam quidem cessisse in jus et ditionem Maximini, colligitur ex martyrio sancti Luciani Antiocheni, quod enarrat Eusebius, lib. IX, cap. 6.

Indulgentiam. Id est, pacem, cessationem a persecutione. Supra cap. 34, in edicto: Indulgentiam nostram credidimus porrigendam: quam vocem in suis versionibus recte Ruffinus et Valesius retinuerunt, Christophorsonus male omisit. Lactantius in libro de Ira Dei, cap. 20: Si nobis indulgentia coelitus venerit. Acta sanctorum Saturnini, Dativi et Felicis, cap. 13: Qui vult ex vobis ad indulgentiam pervenire, ut salvus esse possit, profiteatur. Optatus Milevitanus in libro primo: Tempestas persecutionis peracta et definita est. 0362B Jubente Deo, indulgentiam mittente Maxentio, Christianis libertas est restituta. D. Augustinus frequenter hanc vocem usurpat adversus Donatistas, cum loquitur de rescriptis principum, quibus libertatem sui dogmatis dederant iisdem Donatistis.

Communi tutelo. Certum est, heic agi de edicto, quod extremis Galerii temporibus editum est in favorem Christianorum. Communi autem tutelo dixit, pro communi consensu. Hanc vocem non reperi alibi. Fortassis est corrupta. Vir doctissimus et summus amicus meus Joannes Baptista Cotelerius, quem magno rei litterariae et ecclesiasticae damno nuper amisimus, tom. III Monumentorum Ecclesiae Graecae, pag. 662, censet, reponendum esse titulo. Eadem est sententia Cuperi et Columbi. Sparkius vero tutela rescribit, admonens interim, virum quemdam doctum e suis existimare legendum esse titulo. Vir doctissimus Carolus Dufresnius Cangius putat, legendum omnino esse titulo: recte. Respicit enim Lactantius ad constitutionem editam in capite 34, 0362C quae pro more tum recepto inscripta erat nominibus Galerii Maximiani et Maximini Dazae, id est, communi titulo.

Subornatis legationibus. Haec pluribus explicat Eusebius, lib. IX, cap. 2, initium factum dicens ab Antiochensibus: Sed et alios, inquit Ruffinus, per singulas civitates similiter deterrimos cives ad simile facinus impellit, et ex omnibus provinciis hujuscemodi legationem dirigi componit. Quae verba ideo retuli, quod apertiora sint, quam Graeca Eusebii.

Sacerdotes maximos. Haec confirmantur ab Eusebio, lib. VIII, cap. 14, et lib. IX, cap. 4. Vide Valesii annotationes ad eumdem Eusebium, pag. 169.

Candidis chlamydibus ornatos. Eusebius in locis mox commemoratis annotat quidem, addita ornamenta sacerdotibus per provincias constitutis a Maximino, quae coercet ad militare satellitium, id est, ad lictores et apparitores: qua de re vide annotationes Valesii. At Lactantius addit, illum jussisse, ut 0362D Pontifices illi, qui super provincias erant, incederent ornati candidis chlamydibus. Chlamydem autem heic accipio pro paludamento, ut apud Nonium, seu illa albae tunicae specie, auro interdum limbatae, qua utebantur soli ministri imperatorum; de quibus plura Salmasius in Notis ad Lampridium, pag. 241. Itaque Maximinus vestes ministrorum palatinorum communicavit cum summis pontificibus, quos per provincias ordinavit. Et hinc fortassis explicabitur locus ille Trebellii Pollionis in D. Claudio, Chlamydes veri luminis limbatas duas, ubi Salmasius verum lumen interpretatur de colore purpureo.

Debilitari jussit. Vide Eusebium, lib. VIII, cap. 12 et in libro primo de Vita Constantini, cap. 58, ubi in interpretatione Valesii irrepsit nomen Licinii, pro nomine Maximini.

Effodiebantur oculi. Non adnotassem ista, quae ab Eusebio quoque commemorantur, nisi admonere 0363A voluissem, hanc crudelitatem a Suida referri ad Diocletianum et Maximianum, eumque hoc loco, ut saepe solet in rebus historicis, lapsum esse.