SUMMARUM.

Partes speciei, seu formales, esse partes definitionis, non autem partes materiales, seu individui, quia hoc non habet definitionem, de quo vide Doctorem 2. d. 3. q. 6. ad tertium. Docet etiam materiam secundum se esse ignotam, quod bene exponit Doctor hic, et 2. d. 12. q. 1.

Sed. rationis partes quae speciei solum sunt, ratio vero est ipsius universalis: circulo ?nim esse, et circulus, et animae esse, et anima idem, et totius autem, puta circuli hujus et singularium alicujus, aut sensibilis, aut intellectualis ; intellectuales autem dico ut Mathematicos, et sensibiles ut aereos et ligneos ; horum autem non est definitio, sed cum intelligentia, aut sensu cognoscuntur, hoc est cum actu videntur. Abeuntes vero ex actu non palam : utrum quidem sunt, aut non sunt, sed semper dicuntur et cognoscuntur universalis ratione.

Ponit ea quae spectant ad solutionem primae quaestionis. Circa quod duo facit. Primo enim facit, quod dictum est. Secundo reddit . causam cujusdam dicti. Secunda ibi : Materia quidem Dicit ergo, quod quia supple ostensum est, quae sint partes speciei, et formales, et quae partes individui, et materiales ; ideo dicendum quod partes rationis, id est, definitionis sunt illae quae sunt speciei, et non supple partes individui; cujus rationem subdit, quia ratio, id est, definitio est universalis, et etiam quia definitio et quod quid est debet esse idem cum eo cujus est, quod est verum solum de universalibus, non de singularibus: ideo subdit, quod circulus et circulo esse, id est, definitio, vel quod quid est circuli, et anima et animae esse, idem sunt cum sumuntur universaliter: integri, vero, vel simul totius, id est, in lividui, non supple est definitio, id est, quod quid est non est idem sibi per se primo, sicut nec habent definitionem per se primo, ut circuli hujus particularis, et singularium alicujus. Nullius enim talis singularis est definitio proprie, aut sensibilis, aut intelligibilis, id est, sive singularia sint intelligibilia et materialia, sive sensibilia, quod exponens subdit : intellectiva vero dico ut Mathematicos circulos, sicut et sensibilia ut aeneos et ligneos, et horum non est definitio, sed cum intelligentia, id est, phantasia, vel imaginatione, quantum ad individua Mathematica, aut sensu quantum ad sensibilia cognoscuntur; hoc est cum actu videntur, abeuntes, alias abeuntia, vero ex actu scilicet sentiendi, quantum ad sensibilia, vel imaginandi, quantum ad Mathematica, non est palam, utrum sunt, aut non sunt, sed semper dicuntur, et cognoscuntur in ratione universalis.

Notandum, quod Philosophus loquitur hic de singulari contracto ad existentiam, sive naturalem et realem, sive imaginariam: et de tali verum est, quod non cognoscuntur ut sic, cognitione scientifica, cum eorum non sit definitio sed solum cognitio aliqua sensitiva, et ideo cum sunt absentia ab actu sensus, incertum est utrum existant, vel non existant: sciuntur tamen in ratione et scientia sui universalis, non in rationi propria singularis. Deinde cum dicit:

Materia quidem ignota secundum se, materia vero alia sensibilis, alia intellectualis ; sensibilis quidem ut aes, et lignum, et quaelibet mobilis materia ; intellectualis vero quae in sensibilibus existit, non inquantum sensibilia, ut Mathematica.

Quomodo igitur habet de toto,et parte, et priore,et posteriore dictum est.

Reddit causam cujusdam dicti : quare scilicet singularia sunt ignota absentia a sensu, dicens quod materia quidem quam scilicet singularia includunt, ignota est secundum se, et haec est ratio quare singularia absentia sunt ignota: et subdit, quod materia alia est sensibilis, et alia intelligibilis ; sensibilis quidem, ut aes

et lignum et quaecumque alia materia mobilis: intelligibilis vero quae existit in sensibilibus scilicet secundum esse, sed non inquantum sensibilia, scilicet secundum considerationem, ut sunt Mathematica, et in omnibus talibus materia utroque modo secundum se est ignota.

Notandum, quod sicut dictum fuit supra, materia dicitur secundum se ignota, quia non est prima ratio, nec potissima cognoscendi, sed magis forma, quae est etiam causa cognoscendi materiam, nam materia est cognoscibilis per analogiam ad formam, ex 1. Physic. t. c. 69. Vel Philosophus dicit materiam esse ignotam secundum se, quia loquitur de cognitione scientifica, et de materia contracta ad esse existentiae; talis quidem materia est ignota scientifice, et est causa contingentiae in rebus: ideo non facit cognitionem scientificam singularium quorum est, sed abstracta a sensu non habetur de eis nisi opinio. Ultimo epilogat quod quomodo se habet de toto et parte, et de priore et posteriore dictum est, patet enim ex praecedentibus quid hic tenendum sit. Deinde cum dicit :

Interrogationi vero obviare est necesse, quando quis interrogat utrum rectus, et circulus, et animal priora, aut in quas dividuntur, aut ex quibus sunt partes, quia non simpliciter. Siquidem enim est et anima, animal aut animatum, aut unumquodque unicuique, et circulus quod circulo esse, et rectus quod recto esse, et substantia recti quod quidem est, et quomodo dicendum est posterius, puta his, quae in ratione, et quae recto universali, etenim hic quidem est materia qui aeneus rectus, et qui in lineis figuralibus: hic autem sine materia his, quae in ratione posterior ; Eis vero quae in singulis partibus prior, simpliciter autem non dicendum. Si vero altera, et non est anima animalis, et sic hoc quidem dicendum ; hoc autem dicendum sicut dictum est.

Adaptat solutionem declaratam ad propositam quaestionem prius, dicens quod supple per praedictam solutionem necesse est obviare interrogationi, quando quis interrogat utrum rectus angulus et circulus, et animal sint priora scilicet suis partibus: aut e converso partes in quas dividuntur, et ex quibus sunt, sint supple priores ipsis totis, quia supple non est respondendum simpliciter; sed supple sub distinctione secundum duas opiniones siquidem anima est animal, aut animatum, secundum unam opinionem, quae dicit quod ideae sunt forma et tota species,ita quod forma est tota essentia rei, ut anima sit totum animal: aut unumquodque scilicet sit idem cum forma, quae unicuique inest; et circulus sit idem quod circulo esse, id est, cum forma circuli: et rectus quod recto esse, substantia recti, id est, forma recti; si inquam sic est, dicendum, id est, determinandum quid

quidem sit posterius, et quo fit posterius, puta, quia supple secundum hoc partes materiae erunt posteriores, his quae sunt in ratione et quae recto, quia scilicet sunt posteriores ipso recto communi et universali, et priores, recto particulari: ideo subdit, etenim luc, qui est aeneus rectus, est quidem cum materia, scilicet sensibili, et ille qui est in lineis singularibus, est supple in materia intelligibili. Haec autem scilicet rectus universalis, qui est sine materia secundum hanc opinionem erit posterior his quidem, scilicet partibus formae, quae siuit in ratione, nam . partes definitionis priores sunt definito, sed est prior eis partibus scilicet materiae quae sunt in singulis, id est, in singularibus; simpliciter autem non dicendum, nam secundum hanc opinionem oportet distinguere inter partes materiae et partes formae, et ideo inter materiam communem et individualem, cum materia excludat a ratione speciei. Est ergo iste ordo secundum hanc primam opinionem, quod partes materiales erunt posteriores partibus rationis, quae sunt partes formae, et ipso etiam communi, quod definitur: ipsum autem commune definitum erit quidem prius partibus materialibus, quae sunt partes singularis, sed erit posterius ipsis partibus rationis, ita quod ipsae partes rationis omnium erunt priores. Si vero secundum aliam opinionem, anima est altera, et non idem quod animal totum, tunc sic hoc quidem dicendum est, hoc autem non sicut dictum est prius. Secundum autem hanc opinionem non solum oportet distinguere inter partes formae, sed etiam inter materiam communem et particularem, sic enim materia et forma in communi sunt partes speciei, et priores ipsa specie, intrant etiam definitionem speciei. Materia autem et forma in particulari sunt partes individui, et posteriores ipsa specie, nec intrant definitionem speciei, ut praedictum est: et ideo sic distinguendo de partibus, hoc quidem dicendum est; hoc autem non dicendum de partibus si interrogemur utrum partes sunt priores toto.

SUMMAE SECUNDAE