SUMMARIUM.

Substantiam componi ex partibus existentibus in potentia, non in actu, quod bene explicat Doctor, quod ait de animalibus annulosis, quod eorum animae sint divisibiles, et plures in potentia in quolibet, traditur primode Anima, text. 93. et c. 2. text. 20. de quo vide in nostro supplemento de Anima disp. 1. sect. 8.

Manifestum est autem, quod substantiarum esse existimatarum plurimae potestate sunt, ut ipsae partes animalium nihil etenim separatum est ; quando autem separata fuerint, tunc entia sunt, ut materia omnia, terra, ignis et aer; nihil enim ipsorum unum est, nisi ut cumulus antequam digeratur, et fiat aliquid ex ipsis unum Maxime autem utique aliquis animatorum suspicabitur partes et eas, quaeanimae propinquae ambas fieri entes, et actu et potentia, eo quod principia habent motus ab aliquo in suis juncturis. Propter quod quaedam animalia divisa vivunt, sed tamen potentia omnia erunt quando fuerit unum et continuum natura, sed non VI, aut copulatione, tale namque est orbatio.

Postquam Philosophus disputavit contra Platonem, ostendens quod universalia, sive ideae, non sunt substantiae separatae, et dato quod essent, quod non sunt definibiles: nunc determinat quamdam dubitationem, quam supra di miserat insolutam, scilicet qualiter substantia componatur ex partibus. Ostensum enim fuit quod nec potest componi ex passionibus, nec ex substantiis actu existentibus ; vult enim quod partes ex quibus substantiae componuntur, sint substantiae existentes in potentia, non in actu. Dicit ergo, quod manifestum est, quod substantiarum esse existimatarum, quales sunt substantiae sensibiles, et earum partes, quae ab omnibus confessae sunt esse substantias, ut dictum est circa principium hujus septimi t. c. 49. Talium inquam substantiarum plurimae sunt potestate, id est. in potentia non in actu, vel ipsae paries animalium et similiter est de aliis partibus, et quod sint in potentia patet, quia nihil ipsorum est separatum, scilicet ab invicem: sed sunt unita in toto, et per consequens non sunt in actu,

cum actus distinguat et separet, ut praedictum est. Quando autem separata fuerint mutuo per resolutionem totius, tunc quidem erunt entia, scilicet in actu non quocumque modo, sed omnino ut materia: partes enim separatae, licet sint actu, non tamen actu partes, sed ut materia existens sub privatione formae totius et in potentia, ut patet de terra et igne, et aere, quae ut sunt partes mixti, existunt in potentia, non in actu. Separata vero existunt in actu, non quidem ut partes, sed ut materia: nihil enim ipsorum, scilicet elementorum antequam digeratur, id est, alteretur et transmutetur, et fiat ex ipsis aliquod unum, scilicet mixtum, nullum inquam ipsorum est unum, scilicet cum alio, sed ut coacervatio, id est, sicut acervus, vel cumulus, qui non est aliquod unum simpliciter, sed secundum quid, puta acervus milii, vel aliter nihil ipsorum, id est, nihil ex ipsis est unum. Subdit autem quod licet omnes partes sint in potentia ut materia, maxime tamen aliquis suspicabitur partes animatorum, et eas partes quae sunt animae propinquae ambas fieri entes ivTeXexeCa, id est, actu et potestate, id est, potentia propinqua actui, ex eo quia vivunt, id est, ex hoc quod quaedam animalia divisa vivunt, ut sunt animalia annulosa ; partes ergo animae in talibus animalibus, quae sic divisa vivunt, et etiam partes organicae animatorum, videntur esse in actu et in potentia propinqua actui, quatenus habent principia distinctarum operationum. Unde quandoque una parte quiescente alia movetur et aliquid operatur: sed hoc removet, dicens quod supple licet tales partes animae et animatorum sunt propinquae actui;attamenomnia erunt inpotestate, id est, in potentia, quando fuerit, scilicet ipsum totum unum et continuum natura, id est per naturam, sed non VI, id est, violentia, puta si partes divisorum animalium ligarentur simul, aut copulatione, vel complantatione, ut quando surculus inseritur plantae, antequam uniatur plantae, existit in actu, postea unitur et existit in potentia: tale namque, scilicet quod est unum violenter, aut complantatione orbatio est, id est, contra naturam, nam talia non fiunt unum secundum regulam naturae.

Notandum, quod sicut habetur 1. et 2. de Anima in animalibus, quae divisa vivunt, est una anima in actu, sed plures in potentia: quando autem anima divisa est, fiunt plures animae numero, quae tamen sunt una specie. Cujus ratio assignatur, quia hoc accidit propter imperfectionem talium animalium, quia enim habent animam imperfectae virtutis, non potentem habere diversas operationes, ad quas requiratur diversitas organorum ; ideo requirunt modicam diversitatem partium, cujus oppositum est in animalibus perfectis propter oppositam rationem. Tunc sequitur illa pars :